Stukje geschiedenis
Dit is niet zo maar een bed and breakfast, dit is een B&B met een verhaal. Een verhaal diep geworteld in de geschiedenis maar met zijn uitwerking in het hier en nu. Graag vertellen we hier het verhaal. Denk hierbij aan de geschiedenis van de stad, de bedevaart naar de Heilige Stede, de Hanze en het huis. Zo wordt duidelijk waarom we deze bijzondere naam voor onze B&B gekozen hebben.
GESCHIEDENIS VAN HET HEILIGE GEESTGASTHUIS
Vanaf de 13de eeuw ontstond in de steden behoefte aan gasthuizen, bedoeld voor de opvang van reizigers (w.o. pelgrims en zwervers) die geen herberg konden betalen. Later werden ook zieke en arme burgers opgenomen. In het gasthuis kreeg men voor een paar dagen onderdak, voeding en eventueel verzorging. In 1391 kwam in Hasselt ook een gasthuis, het Heilige Geestgasthuis.
Het gasthuis, dat stond aan de Hoogstraat (nu Hoogstraat 26), werd in stand gehouden met bijdragen van de kerk, stadsbestuur en van welgestelde burgers. Het gasthuis werd beheerd door gasthuismeesters, die verantwoording schuldig waren aan het stadsbestuur.
Dagelijks werd door een pastoor de mis opgedragen in de bijbehorende gasthuiskapel aan de overzijde van de Hoogstraat.
​
Onder invloed van de Reformatie werd het Heilige Geestgasthuis in Hasselt omstreeks 1580 gesloten. Alles wat maar herinnerde aan het oude katholieke geloof moest in die tijd verdwijnen. Het pand werd in de jaren daarna onder andere gebruikt als gildekamer, opvang voor zieke soldaten en van 1809 tot 1933 als katholieke kerk. Na talrijke verbouwingen is het daarna in gebruik als bedrijfspand. De voormalige kapel heeft ook verschillende bestemmingen gehad: tegelbakkerij, rosmolen, boerderij en nu een woonhuis (Hoogstraat 33).
Achter de nieuwe voor-, en zijgevel van Hoogstraat 26 is het middeleeuwse gasthuis gelukkig grotendeels bewaard gebleven. In een smalle opening tussen nummer 24 en 26 is nog middeleeuws metselwerk te zien.
​
Wikipedia definieert een gasthuis als: ‘Een gasthuis was in de middeleeuwen een instelling voor de nachtelijke opvang van daklozen. De gasten aan wie een slaapplaats werd geboden varieerden van landlopers tot pelgrims’
Met onze naamgeving willen we het gasthuis en de bijbehorende kapel (er tegenover Hoogstraat 33) gedenken en haar gastvrijheid voor allen die een slaapplek nodig hadden overnemen.
​
Geschiedenis van de Heilige Stede
​
De oudst bekende oorkonde over de Heilige Stede waarvan de echtheid vaststaat, is de akte van 19 mei 1355, waarbij bisschop Jan van Arkel het wijdingsfeest van de kapel ('capelle Sacramenti in Hasselt'), tot dan toe gevierd op zondag na St. Margriet (20 juli), officieel naar zondag na Sacramentsdag verplaatst en een aflaat van 40 dagen verleent. Aldus ontstond de Hasselter Aflaat, een bedevaart op een verspringende datum, gekoppeld aan een zomers stadsfeest met markt en kermis, dat onder die naam tot in de 20e eeuw zou voortleven. De reden dat Hasselt een bedevaartsoord is geworden is in de nevelen van de tijd gehuld. Volgens overlevering zou er een Mariaverschijning hebben plaatsgevonden maar ook een wonder met een hostie (zoals later in Amsterdam) valt niet uit te sluiten. Vast staat dat de geschiedenis veel verder terug gaat dan de eerste acte. Mogelijk zelfs tot de 12e eeuw. De Heilige Stede is nu nog te vinden: Eiland 22. Slechts een paar honderd meter van het Gasthuis vandaan. Een overnachting bij ons levert dan wel geen aflaat op.. wel een mooie herinnering!
GESCHIEDENIS VAN HET HUIS EN DE PLEK
Zoals gezegd is Hasselt ontstaan op een rivierduin. Deze volgde grofweg de route van de Hoogstraat (vandaar ‘Hoog’straat). In de loop der eeuwen is er veel geëgaliseerd en opgehoogd waardoor het hoogteverschil een stuk minder goed is te zien in het straatbeeld. De oudste huizen van Hasselt zijn dus te vinden rond de kerk en de Hoogstraat. Op oudere kaarten zoals die van Joan Blaeu 1649 was het perceel waar nu het Gasthuis staat al bebouwd. Ook is duidelijk de Meestersteeg te zien.
​
In 1832 wordt er voor het eerst een kadastrale kaart gemaakt van Overijssel. De Hoogstraat zag er toen heel anders uit. De percelen waar Gasthuis In de Heilige Stede nu op staat was in die tijd eigendom van Frederik Antonij Smit (veldwachter) en Egbert Gerrits Fortuin (veehouder). Daarnaast was een leeg perceel dat hoorde bij een schuur van H. van Dingstee (winkelier).
In 1841 wordt het pand waar nu Digidot in zit verkocht (Hoogstraat 14). Er staat expliciet bij dat er een grote ‘verwulfde kelder’ is. Het is dan ook aannemelijk dat de kelder van Hoogstraat 16 die verbonden lijkt met die van Hoogstraat 14, ouder is dan het huidige huis. Op 30 maart 1850 wordt huis en erf van Frederik Smit verkocht. Op 6 februari 1861 wordt het huis van Egbert Fortuin (in die tijd bewoond door J. van der Vegte) verkocht.
Op de open ruimte van Van Dingstee naast het huis van Smit is op enig moment na 1832 al een school gebouwd. In 1862 worden twee huizen afgebroken ten behoeve van het ‘stichten van een nieuw schoolgebouw’, waarschijnlijk de bovengenoemde huizen. Dat er voor 1862 al sprake is van een school blijkt uit de zin ‘Het afbreken van twee woningen naast het Schoolgebouw’
​
Op 12 december 1900 brand een deel van de school af zoals blijkt uit een hierbij afgebeeld krantenbericht. In de huidige kelder onder het voorhuis zijn op de zijmuren nog brandsporen te zien. Deze ontbreken op het gewelf. Hieruit blijkt dat de kelder door de brand is ingestort en dat het gewelf na 1900 opnieuw is gemetseld. Dit blijkt ook uit het feit dat de zijmuren veel oudere stenen heeft. Enige tijd na de brand heeft de familie Niemann de grond gekocht en het huidige pand gebouwd. Korte tijd later neemt de familie Becker het pand over om er een fourniturenwinkel in te vestigen.
​
Helaas komt de in Duitsland geboren Johann Gerhard Becker al in 1925 te overlijden op 57 jarige leeftijd. Zijn vrouw Maria Elisabeth Rode zet het bedrijf als weduwe Becker voort. Jaren later neemt een zoon het bedrijf over. In de jaren 30 (en 51) wordt het pand grondig verbouwd zoals blijkt uit de blauwdruk.
​
Inrichting van de winkel destijds. Nu de ontbijtkamer
Tenslotte komt er een winkel met de naam ‘De Stenen Dijk’ en een B&B met de naam P(l)akhuis. En zo zijn we na deze rondgang door de geschiedenis in het heden aanbeland met Gasthuis In de Heilige Stede.
