Leesvaardigheid verbeteren: effectieve tips en strategieën voor leerlingen

Leesvaardigheid is een cruciale vaardigheid die zowel op school als in het leven van groot belang is. Het gaat erom dat je tekst begrijpt, niet alleen de woorden, maar ook de bedoeling van de schrijver, de opbouw van de tekst, en hoe verschillende stukjes informatie met elkaar verband houden. In dit artikel geven we praktische tips om je leesvaardigheid in het Nederlands te verbeteren, gebaseerd op informatie uit verschillende bronnen.

Strategieën voor effectief lezen

Een veelgebruikte strategie is om eerst de vragen te bekijken voordat je begint met lezen. Dit helpt je om te weten waar je op moet letten tijdens het lezen. Je weet dan precies wat je moet zoeken en kun je sneller belangrijke informatie herkennen. Voordat je de tekst serieus begint te lezen, is het handig om de tekst te scannen. Kijk naar de titel, kopjes, plaatjes, dikgedrukte woorden, subtitels, bron en schrijver. Deze informatie geeft je een indicatie van de context en het onderwerp van de tekst. Daarna kun je de tekst rustig doorlezen.

Oefenen en oefenen

Oefenen is de belangrijkste manier om je leesvaardigheid te verbeteren. Maak veel oefentoetsen en kijk na afloop naar het antwoordmodel. Zorg dat je de antwoorden begrijpt, zodat je weet wat je goed of fout hebt gedaan. Zo leer je sneller en beter. Zoek op het internet naar oefentoetsen die passen bij het niveau waarop je getoetst wordt. De bronnen geven aan dat je op zoek moet gaan naar het ERK-niveau, wat aangeeft wat je moet kunnen met de taal die je aan het leren bent. Kies dus oefenmaterialen die op het juiste niveau liggen.

Belangrijke woorden en kernzinnen

Signaalwoorden helpen bij het herkennen van verbanden in de tekst. Ze geven aan wat de opbouw van de tekst is. Denk aan ‘daarom’, ‘maar’, ‘omdat’, ‘ten eerste’, ‘kortom’. Deze woorden helpen je om de logica van de tekst te begrijpen. Let goed op de signaalwoorden in de tekst! Deze geven verbanden in de tekst aan. De signaalwoorden kun je markeren. Let ook goed op de eerste en laatste zinnen in elke alinea. Vaak bevatten deze belangrijke informatie.

Tekstsoorten en schrijfdoelen

De tekstsoorten die je moet kennen zijn een uiteenzetting, betoog en beschouwing. Zorg dat je na het lezen van een tekst de tekstsoort kunt bepalen. Daarnaast moet je in staat zijn om schrijfdoelen te herkennen. De schrijfdoelen zijn informeren, opiniëren, overtuigen, activeren en amuseren. Na het lezen van een tekst moet je in staat zijn om het doel van de schrijver bij het schrijven van de tekst te bepalen.

Samenvattingen en kernzinnen

Bij het maken van een samenvatting is het belangrijk om de kernzin van elke alinea te herkennen. Maak eerst een kladversie van de samenvatting en pas deze aan voordat je de echte versie schrijft. Tel het aantal woorden en zorg dat je binnen het toegestane maximum blijft. De kernbegrippen van een tekst zijn de belangrijkste woorden die met het onderwerp van de tekst te maken hebben. Als je een woord niet begrijpt, kun je het woordenboek erbij pakken, maar probeer het eerst in het context te begrijpen.

Leesstrategieën

Leesstrategieën zijn alle handelingen die een lezer onderneemt om op een effectieve en efficiënte manier een leesdoel te bereiken. Er zijn verschillende leesstrategieën en elke leesstrategie heeft een ander doel. Hieronder vind je de verschillende leesstrategieën met daarbij het bijbehorende leesdoel.

Oriënterend lezen: Bij de leesstrategie oriënterend lezen kun je kijken of een tekst voor jou bruikbaar is. Wil je weten of een tekst geschikt is om te gebruiken, bijvoorbeeld voor een opdracht van school, dan past de leesstrategie oriënterend lezen goed bij jouw leesdoel. Je kijkt wat het onderwerp van de tekst is, je kijkt wie de schrijver is, je bekijkt de titel, de omslag en een eventuele inhoudsopgave en eventuele plaatjes.

Globaal lezen: Bij globaal lezen kijk je naar de hoofdinhoud van de tekst zonder op details in te gaan. Dit helpt je om een overzicht te krijgen van de inhoud en het doel van de tekst.

Leesmotivatie en leesplezier

Leesmotivatie en leesplezier zijn belangrijk voor het verbeteren van de leesvaardigheid. Wie lezen als leuk ervaart, is over het algemeen leesvaardiger. Een meta-analyse van 32 studies toont aan dat er een positief verband bestaat tussen de houding van kinderen ten opzichte van lezen en de leesprestaties. Basisscholieren die lezen leuk vinden zijn de meest vaardige lezers, gevolgd door kinderen die lezen enigszins leuk vinden en kinderen die lezen niet leuk vinden. Ook bij middelbare scholieren is de relatie tussen de leesmotivatie en de leesvaardigheid positief.

Onderzoek en peilingen

Het onderzoek wordt uitgevoerd door een consortium waarin het Expertisecentrum Nederlands, Stichting Cito en de Radboud Universiteit samenwerken. Aan de basis van het onderzoek liggen: Domeinbeschrijving Leesvaardigheid in het basisonderwijs en speciaal (basis)onderwijs. Literatuurstudie De vele kanten van leesbegrip in samenhang. De resultaten en het rapport worden naar verwachting eind 2027 gepubliceerd.

Conclusie

Leesvaardigheid is een essentiële vaardigheid die op school, maar ook in het leven, nodig is. Het gaat erom dat je tekst begrijpt, niet alleen de woorden, maar ook de bedoeling van de schrijver, de opbouw van de tekst, en hoe verschillende stukjes informatie met elkaar verband houden. Door strategieën zoals het bekijken van vragen vooraf, het scannen van de tekst, het oefenen van oefentoetsen, het herkennen van signaalwoorden en het maken van samenvattingen, kun je je leesvaardigheid effectief verbeteren. Daarnaast is leesmotivatie en leesplezier belangrijk voor het verbeteren van de leesvaardigheid.

Bronnen

1. Leesvaardigheid Nederlands HAVO: Strategieën en Tips voor Succesvol Examen
2. Examentips Nederlands
3. Begrijpend lezen: wat is dat?
4. Leesstrategieën op het eindexamen Nederlands
5. Hoe komt het dat Nederlandse jongeren niet leesvaardig zijn?
6. Examentips Nederlands HAVO 2025
7. Leesmotivatie en leesplezier laag
8. 8 Tips voor het voorbereiden op en het maken van een leestoets of leesexamen
9. Hoe verloopt de leesontwikkeling?
10. 5 slimme tips om je leesvaardigheid te verbeteren
11. PISA-2018 resultaten
12. Leestoets Nederlands: hoe oefen ik hiervoor?
13. Leesmotivatie en leesvaardigheid gaan hand in hand
14. Leesvaardigheid