Leegloop in Nederland: Impact op dorpen en de rol van duurzame ontwikkeling

De verstedelijking in Nederland neemt toe, en tegelijkertijd lopen steeds meer dorpen leeg. Dit fenomeen is vooral in het noorden van het land, zoals in Friesland, Groningen en Drenthe, duidelijk merkbaar. Tussen 2011 en 2021 krompen de kleinste dorpen (met minder dan duizend inwoners) fors, terwijl de groei van grote steden blijft plaatsvinden. De leegloop van dorpen heeft gevolgen voor de voorzieningen, de economie en de leefbaarheid in deze gebieden. In dit artikel worden de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen voor het probleem van leegloop van dorpen in Nederland en Friesland besproken.

Oorzaken van leegloop in dorpen

De leegloop van dorpen in Nederland is het gevolg van meerdere factoren. De belangrijkste oorzaak is dat het aantal inwoners in veel kleine dorpen afneemt. Dit komt doordat jongeren zich verplaatsen naar steden voor werk of studie, en niet altijd terugkeren. Daarnaast neemt het gemiddelde aantal personen per huishouden toe, waardoor het inwonertal in dorpen verder daalt. Daarnaast verdwijnen er steeds vaker voorzieningen zoals supermarkten, scholen en cafés, wat de leefbaarheid van dorpen verder vermindert.

In Friesland is de woningnood een van de belangrijkste factoren die bijdragen aan het leeglopen van dorpen. Het woningtekort in de provincie is aanzienlijk, en zowel jongeren als starters hebben moeite om een geschikte woning te vinden. Dit leidt ertoe dat veel inwoners hun dorp verlaten. Ook de economische situatie speelt een rol. In veel dorpen is het moeilijk om werk te vinden, en de voorzieningen zijn onvoldoende om de bevolking te behouden.

Gevolgen van leegloop

De gevolgen van leegloop zijn zowel sociaal als economisch van aard. Het verdwijnen van voorzieningen zoals supermarkten, scholen en cafés maakt dorpen minder aantrekkelijk om in te wonen. Dit leidt tot een cirkel van leegloop: als er minder mensen zijn, wordt er minder besteed aan winkels en diensten, waardoor deze uiteindelijk verdwijnen. Dit proces heeft gevolgen voor de leefbaarheid, de economie en de sociale samenhang in dorpen.

In sommige dorpen zoals Megchelen in de Achterhoek is het inwonertal stabilief gebleven, dankzij slimme initiatieven zoals het opstarten van eigen dorpswinkels, het uitbreiden van B&B’s en het bouwen van huizen op eigen initiatief. In andere dorpen daarentegen is de situatie minder gunstig. In sommige dorpen is de situatie zelfs schrijnend, waarin gemeenten ondernemers belemmeren en de voorzieningen verdwijnen.

Duurzame ontwikkeling en oplossingen

Om de leegloop van dorpen tegen te gaan, is het belangrijk om duurzame ontwikkeling in de praktijk te brengen. Dit kan door de voorzieningen in dorpen te behouden, maar ook door nieuwe initiatieven te nemen die de economie van dorpen stimuleren. In Friesland zijn er al diverse maatregelen genomen, zoals de woondeal Noord-Nederland, waarin wordt gekeken naar woningbouw, betaalbaarheid en samenwerking tussen gemeenten. De provincie Friesland wil tot 2030 ruim 30.000 nieuwe woningen bouwen, waarmee het woningtekort in de regio moet worden tegengewerkt.

Bovendien is er sprake van een imagoprobleem rond de huisartsenzorg. Veel jonge artsen kiezen er niet voor om in de landelijke regio’s te werken, waardoor er tekorten zijn aan zorg. Dit is een van de redenen waarom inwoners hun dorp verlaten. Om dit probleem aan te pakken, is het belangrijk om de opleiding en het vak van de huisarts aantrekkelijker te maken, zodat er meer mensen voor kiezen om in de landelijke regio’s te werken.

Invloed van de economie op leegloop

De economische situatie speelt een belangrijke rol bij het leeglopen van dorpen. In sommige dorpen is het moeilijk om werk te vinden, terwijl de voorzieningen onvoldoende zijn om de bevolking te behouden. Dit leidt tot een situatie waarin inwoners hun dorp verlaten naar steden waar meer werk en betere voorzieningen beschikbaar zijn. In Friesland is dit probleem vooral zichtbaar in de dorpen waar het woningtekort groot is.

Daarnaast is er sprake van een verschraling in sommige dorpen, waarin de lokale voorzieningen verdwijnen en de economie van het dorp stagnerend raakt. Dit leidt tot een situatie waarin de bevolking steeds minder wordt, waardoor het dorp nog minder aantrekkelijk is om in te wonen. In sommige gevallen is de situatie zelfs zo slecht dat de gemeente geen initiatieven neemt om het dorp te redden.

Toekomstvisie: Wat ligt er op het spel?

De toekomst van de dorpen in Nederland hangt af van meerdere factoren. De bevolkingsgroei in Nederland is explosief geweest, maar de verstedelijking neemt toe, terwijl het aantal inwoners in sommige dorpen afneemt. Het is onduidelijk of de trend van leegloop van dorpen zich zal blijven voordoen, of dat er oplossingen zijn die het dorp weer aantrekkelijk kunnen maken.

In sommige dorpen is er sprake van een terugkeer van de bevolking. In Megchelen bijvoorbeeld is het inwonertal stabiel gebleven, dankzij het opstarten van een dorpswinkel en het uitbreiden van B&B’s. Dit laat zien dat het mogelijk is om de trend van leegloop te veranderen, mits er slimme initiatieven worden genomen.

Bronnen

1. Leegloop in Nederland: wat betekent dit voor de toekomst?
2. Doorsteek naar zee moet leegloop Fries dorp stoppen
3. Verlichting van het verlies van voorzieningen op het platteland
4. Verschraling in West-Friesland
5. Dorpen lopen leeg en zorg verdwijnt: wie redt de krimpregios?
6. Bevolkingsgroei in Nederland: wat is er gebeurd?
7. Woningnood in Friesland: wat is de oorzaak?
8. Terwijl in het westen de bevolking groeit, worden kleine kernen alleen maar kleiner
9. Dorpen lopen leeg, steden stromen vol
10. Dorpen leeg, steden vol: niets daarvan zegt Achterhoekse Megchelen
11. Kleine dorpen lopen verder leeg, Nederlanders trekken vaker naar de stad