Koppels met kinderen in Nederland: Trends, gezinsvormen en cijfers

In Nederland is het aantal koppels met kinderen een belangrijk thema in de maatschappelijke en culturele context. De verschillende gezinsvormen, zoals het tweeoudergezin, het eenoudergezin, het samengestelde gezin en het homoseksuele gezin, vormen het beeld van hoe gezinnen in Nederland zijn opgebouwd. De cijfers uit de bronnen laten zien dat het aantal gezinnen met kinderen in opkomst is, maar ook dat er veranderingen plaatsvinden in de samenstelling en het aantal kinderen per gezin. In dit artikel worden de belangrijkste trends, cijfers en gezinsvormen belicht, met een kijk op de toekomst van gezinnen in Nederland.

Cijfers over gezinnen met kinderen

Volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2024 zijn er in Nederland 2,6 miljoen gezinnen met thuiswonende kinderen, waarvan ruim 1,8 miljoen gezinnen met een jongste kind onder de 18 jaar. Het aantal gehuwde paren met thuiswonende kinderen bedraagt in 2024 ruim 1,5 miljoen en is daarmee nog steeds in de meerderheid. Het aantal niet-gehuwde paren met kinderen bedraagt 469.618. Het aantal eenoudergezinnen is in 2024 opgelopen naar 618.056, wat overeenkomt met 23 procent van de gezinnen. Het aantal tweeoudergezinnen is 77 procent, wat het meest voorkomende type gezin vormt.

De trend van het aantal gezinnen met kinderen is de afgelopen twintig jaar toegenomen met ruim 122.000. Hierbij neemt het aantal ongehuwde paren met kinderen geleidelijk toe. Het aantal gehuwde paren met kinderen neemt daarentegen af. Van het totaal aantal gezinnen met thuiswonende kinderen ging het in 2004 om circa 74 procent gehuwde paren. In 2024 is dit percentage gedaald naar 59 procent van alle huishoudens met thuiswonende kinderen.

Verschillende gezinsvormen in Nederland

Er zijn verschillende gezinsvormen in Nederland, die elk hun eigen kenmerken en uitdagingen met zich meebrengen. De meest voorkomende vorm is het tweeoudergezin, dat bestaat uit twee ouders en één of meerdere kinderen. Dit type gezin blijft het meest voorkomende, hoewel het aantal minder is geworden in vergelijking met vroeger. Het samengestelde gezin is een andere veelvoorkomende vorm, waarin twee volwassenen die al kinderen hebben uit een eerdere relatie, samen een nieuw gezin vormen. Dit type gezin komt steeds vaker voor, vooral door scheidingen en hertrouwen.

Een eenoudergezin bestaat uit één ouder die verantwoordelijk is voor de opvoeding van het kind. Het is een veelvoorkomend type gezin, vooral bij scheidingen. Het grootoudergezin is een vorm waarin de grootouders de primaire verantwoordelijkheid hebben voor de opvoeding van hun kleinkinderen. Dit komt vooral voor in bepaalde regio’s of culturele contexten. Een uitgebreid gezin bestaat vaak uit het kerngezin en andere familieleden, waarin meerdere generaties onder hetzelfde dak wonen. Dit komt vooral voor in bepaalde culturele groepen.

Een homoseksueel gezin bestaat uit ouders van hetzelfde geslacht die allebei zorgen voor de opvoeding van de kinderen. De kinderen kunnen biologisch zijn, maar ook geadopteerd of uit een eerdere relatie van een van de partners komen. Deze vorm van gezin is in opkomst, vooral door de groeiende acceptatie van lesbische en homoseksuele relaties in de maatschappij.

Koppels met kinderen en de invloed van het aantal kinderen

Het gemiddelde aantal kinderen dat een vrouw in Nederland heeft, is in 2021 opgellopen naar 1,62 kinderen. Dit cijfer is in de jaren daaraan voorafgaand opgelopen, maar in 2021 was er een lichte stijging ten opzichte van 2020. In 2020 was het gemiddelde aantal kinderen 1,54. Tien jaar eerder was het gemiddelde 1,79 kinderen.

Het aantal kinderen per gezin is dus afgenomen, maar er is een tijdelijke stijging geweest als gevolg van de coronacrisis. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat ouders met vier of meer kinderen vaak het gelukkigste zijn. Het aantal kinderen dat een gezin heeft, heeft ook invloed op de kosten. Een tweede kind kost ongeveer 28 procent van het inkomen, een derde kind 32 procent en een vierde kind 39 procent. Dit laat zien dat het opvoeden van kinderen een groeiende financiële belasting kan vormen.

Samengestelde gezinnen en de invloed van het ouderlijk gezag

Een belangrijk onderdeel van het beeld van gezinnen in Nederland is de invloed van het ouderlijk gezag. Bij samengestelde gezinnen is het belangrijk dat er een duidelijk overleg is tussen de ouders over de verantwoordelijkheden van de kinderen. In sommige gevallen kan dit leiden tot spanningen of conflicten, maar het is ook een kans om een nieuw gezin op te bouwen dat goed werkt.

Het aantal samengestelde gezinnen is in opkomst, vooral door het feit dat relaties steeds vaker eindigen in een scheiding. De cijfers laten zien dat er in 2024 meer gezinnen zijn met complexe situaties, zoals stiefouders, halfbroers en -zussen of andere relaties. Dit betekent dat het beeld van het gezin steeds complexer wordt, maar ook dat er meer ruimte is voor innovatie en samenwerking.

Het aantal echtscheidingen en de impact op gezinnen

Het aantal echtscheidingen in Nederland is in 2021 gedaald naar 25,6 duizend. Dit is minder dan 8 echtscheidingen per duizend echtparen. Het aantal echtscheidingen is dus afgenomen, maar het aantal relaties dat eindigt in een scheiding blijft belangrijk. De impact van een scheiding op het gezin is groot, vooral voor kinderen. Volgens onderzoek is het aantal kinderen dat in complexe gezinsverbanden woont toegenomen, vooral onder lagere en middelbare opleidingsniveaus.

De invloed van een scheiding op de gezinsstructuur is groot, maar het is ook een kans om een nieuw begin te maken. Bijvoorbeeld, als een ouder een nieuw gezin opbouwt, kunnen de kinderen van de vorige relatie ook onderdeel worden van het nieuwe gezin. Dit kan leiden tot een samengesteld gezin, waarin de kinderen van verschillende ouders samen in een gezin wonen.

De toekomst van gezinnen in Nederland

De toekomst van gezinnen in Nederland is onzeker, maar er zijn wel duidelijke trends zichtbaar. Er komt steeds meer verschillende gezinsvormen, zoals het samengestelde gezin, het homoseksuele gezin en het grootoudergezin. Deze trends zijn het gevolg van sociaaleconomische veranderingen, zoals het toenemend aantal vrouwen dat werkt, de groei van de dienstensector en het veranderende rollenbeeld tussen man en vrouw.

De trend van het aantal kinderen dat geboren wordt, blijft dalen, maar er zijn tijdelijke stijgingen geweest, zoals tijdens de coronacrisis. De verwachting is dat het aantal kinderen dat geboren wordt in de toekomst ook zal blijven dalen, maar het is moeilijk om dat tot in detail te voorspellen. Technologische ontwikkelingen kunnen ook een rol spelen, omdat ze het mogelijk maken dat ouders meer tijd kunnen besteden aan hun gezin.

Conclusie

Koppels met kinderen in Nederland vormen een belangrijk onderdeel van het maatschappelijke beeld. Het aantal gezinnen met kinderen is toegenomen, maar het type gezin verandert. Het tweeoudergezins blijft het meest voorkomende type, maar er is ook opkomst van andere gezinsvormen, zoals het samengestelde gezin, het homoseksuele gezin en het grootoudergezin. Het aantal kinderen dat een vrouw gemiddeld heeft, is gedaald, maar er is sprake van tijdelijke stijgingen. De impact van een scheiding op het gezin is groot, maar ook een kans om een nieuw begin te maken. De toekomst van gezinnen in Nederland is onzeker, maar er zijn duidelijke trends zichtbaar die het beeld van gezinnen verder zullen bepalen.

Bronnen

1. Cijfers over gezinnen
2. Baby te Huur
3. In gesprek met twee gezinnen
4. Acht beroemde koppels met een samengesteld gezin
5. Statistische trends over gezinnen
6. Gezinnen in Nederland. Zo zit het!
7. Samengesteld gezin waarbij partner ver weg woont
8. Vraag en antwoord over hoeveel koppels kinderen hebben
9. Hoeveel relaties met kinderen lopen stuk
10. Cijfers over gezinnen met kinderen
11. Steeds minder echtscheidingen