Barneveld: Het Kippendorp van Nederland

Barneveld, gelegen in de Gelderse Vallei, staat al eeuwenlang bekend als het kippendorp van Nederland. Dit dorp heeft een rijke geschiedenis met betrekking tot de pluimveehouderij en is het geboortesite van het beroemde Barneveldse kippenras. Het dorp is niet alleen een centrum van kippen en eieren, maar ook een plek waar kunst, historie en cultuur samenkomen. In dit artikel wordt het verhaal van Barneveld uitgebreid beschreven, inclusief de geschiedenis van de pluimveehouderij, de rol van het Nederlands Pluimveemuseum, en de invloed van de vogelgriep op de sector.

Geschiedenis van de pluimveehouderij in Barneveld

De oorsprong van de intensieve pluimveehouderij in Barneveld ligt terug in de jaren 1890. Een lokale landbouwer, heer Bertels, ontdekte dat een pluimveeboer minimaal vijfduizend kippen nodig had om zijn bedrijf rendabel te maken. Hij dacht verder en stelde voor om met tienduizend kippen te werken, wat leidde tot het begin van de intensieve pluimveehouderij in het dorp. In de jaren 1900 ontstonden er al snel grote hoenderparken rond Barneveld, en er verschenen nieuwe kippenrassen, waaronder de Barnevelder.

De Barnevelder, een typisch Gelderse kip, werd in 1911 voor het eerst gepresenteerd op een grote landbouwtentoonstelling in Den Haag. De Barnevelder was een populair ras en werd wereldberoemd vanwege de vele eieren die deze kippen leggen. De echte doorbraak van Barneveld als kippendorp kwam met de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam. Burgemeester Joachim Westrik van Barneveld bedacht een groots opgezette voorlichtingscampagne om zijn gemeente internationaal op de kaart te zetten als kip- en eiercentrum in de Gelderse Vallei. En dat was een groot succes.

Het Nederlands Pluimveemuseum

In 1989 opende in Barneveld het Nederlands Pluimveemuseum. Dit museum biedt een unieke kijk op de geschiedenis van kip en ei, inclusief de rol van Barneveld in de pluimveesector. Het museum is een populaire bestemming voor toeristen, met een grote hoeveelheid exposities en interactieve activiteiten. Binnen het museum is er een antieke broedmachine waarin eieren uitgebroed worden, en een veilinglokaal uit 1930 waarin je kunt meebieden op een echte eierveiling. Buiten is er een hoendertuin waarin meer dan twintig verschillende buitenlandse kippenrassen te zien zijn.

Het museum speelt ook een belangrijke rol in de lokale cultuur. Er zijn diverse arrangementen beschikbaar voor groepen, waaronder lunch met ambachtelijke broodjes en een kopje kippensoep. Ook is het geschikt voor schoolreisjes, waarin kinderen en volwassenen samen kunnen leren over de geschiedenis van de pluimveesector.

De invloed van de vogelgriep

De pluimveehouderij in Barneveld is niet zonder risico. In de afgelopen jaren is de sector getroffen door de vogelgriep, wat leidde tot grote verliezen. In 2003 werd Barneveld en omgeving keihard getroffen door de vogelgriep. Toen werd ook nog een veel groter gebied geruimd dan de 1 kilometer straal waarbinnen kippen moeten worden afgemaakt. Dit had gevolgen voor lokale pluimveehouders, zoals Jaap van Deelen, die tot nu toe zijn bedrijf nog niet hoeft te ruimen.

De impact van de vogelgriep is zichtbaar in het dorp zelf. Er zijn nog steeds kunstkippen te vinden, waar deze kip een voorbeeld van is. Ook wordt er op Koningsdag een kunstproject georganiseerd, waarin leerlingen van basisscholen 1250 kleine kunstkipjes beschilderen, die op het Raadhuisplein samen de letter W van Willem-Alexander vormen. Deze kleine kipjes zijn verspreid over de winkels in het centrum en zijn nog steeds te bewonderen.

De rol van Barneveld in de pluimveesector

Barneveld is niet alleen het kippendorp van Nederland, maar ook een belangrijk centrum voor de pluimveesector. Het dorp is het geboortesite van het Barneveldse kippenras, dat wereldwijd bekend staat om zijn hoge eiliggift. Daarnaast heeft Barneveld ook een belangrijke historische betekenis in de pluimveehouderij.

De spoorlijn die in Barneveld loopt, heet officieel ‘de Valleilijn’, maar in de volksmond heet het ‘het Kippenlijntje’. Het spoor werd in 1902/’03 aangelegd en liep oorspronkelijk van het station Ede-Wageningen naar Nijkerk. Het werd ook gebruikt om de kippen en eieren uit deze regio te vervoeren. Vandaar de bijnaam ‘Kippenlijn’.

In de loop van de jaren heeft de pluimveehouderij in Barneveld zich ontwikkeld. Er zijn verschillende bedrijven en organisaties die actief zijn in de sector, waaronder het Poultry Expertisecentrum. Deze organisatie draagt bij aan de kwaliteit en innovatie binnen de pluimveehouderij.

Kippenhouders en hun huisvesting

Voor kippenhouders in Barneveld is het belangrijk om een geschikte huisvesting te kiezen. Het kippenhok moet voldoen aan verschillende eisen, waaronder voldoende ruimte, ventilatie en bescherming tegen roofdieren. Volgens het Nederlands Pluimveemuseum is het belangrijk dat het kippenhok zo is dat het aan alle eisen voldoet.

De keuze van het kippenras is ook van invloed op de huisvesting. Bijvoorbeeld, lichte rassen hebben een overdekte uitloop nodig, terwijl zware rassen kortere vleugels hebben en minder ruimte nodig hebben. De afmetingen van het hok moeten voldoen aan de eisen van het aantal kippen en het ras.

Conclusie

Barneveld is een uniek dorp dat zowel een rijke geschiedenis als een belangrijke rol speelt in de pluimveesector. Het dorp staat bekend om zijn kippen en eieren, maar ook om de kunst en historie die hier in het dorp zijn gevestigd. Het Nederlands Pluimveemuseum is een belangrijk onderdeel van het dorp, en biedt informatie over de geschiedenis van de pluimveehouderij. De invloed van de vogelgriep heeft de sector in Barneveld getroffen, maar het dorp blijft een centrum van kippen en eieren. Voor kippenhouders is de juiste huisvesting van belang, en het dorp biedt een uitgelezen plek om te wonen en te werken in de pluimveehouderij.

Bronnen

1. Dit is Barneveld - Kippendorp
2. Kippenstad worstelt met doden vele kippen: 'Lege stal vliegt je aan'
3. Lakenvelder
4. Nederlands Pluimveemuseum: Ontdek alles over de kip en het ei
5. Kippenpagina.nl
6. Een onvergetelijke tien minuten in het pluimveemuseum in Barneveld
7. In welke provincie zijn de meeste kippen?
8. Huisvesting van kippen
9. Hoe Barneveld het kippendorp van Nederland werd
10. Diverse kippenrassen
11. New Hampshire