Overgewicht en obesitas bij kinderen in Nederland: Trends, oorzaken en oplossingen

Overgewicht en obesitas bij kinderen en jongeren in Nederland zijn een groeiend probleem. Volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is bijna 1 op de 6 kinderen tussen 4 en 18 jaar overgewicht of obesitas. Dit is een aandachtspunt geworden voor gezondheidsorganisaties, ouders en onderwijs. De stijging van overgewicht onder kinderen is niet alleen een gezondheidsprobleem, maar ook een maatschappelijk en psychosociaal kwestie. In dit artikel bespreiden we de huidige trends, oorzaken en mogelijke oplossingen voor het probleem van overgewicht en obesitas bij kinderen in Nederland.

Trends in overgewicht en obesitas bij kinderen

De cijfers tonen een duidelijke stijging van overgewicht en obesitas onder kinderen en jongeren in Nederland. In 2022 had 17,2 procent van de 2- tot 25-jarigen overgewicht, terwijl 4,4 procent ernstig overgewicht had, oftewel obesitas. De toename is vooral zichtbaar bij jongeren van 18 tot 25 jaar, waarbij het aandeel overgewicht is gestegen van 21 procent in 2014 naar 25,4 procent in 2022. Ook onder jongeren met een herkomst buiten Europa is overgewicht veel voorkomender, met 24,3 procent overgewicht en 6,4 procent obesitas.

Bij de jongere leeftijdsgroepen is het verschil in trend opvallend. Tussen 1990 en 2023 is de groep van 4- tot 11-jarigen gecorrigeerd in overgewicht, terwijl er juist een stijging is bij de 12- tot 17-jarigen. Dit duidt erop dat de problemen van overgewicht en obesitas zich ontwikkelen in de tienerjaren, wat een belangrijke aanleiding is om vroegtijdige maatregelen te nemen.

Oorzaken van overgewicht en obesitas bij kinderen

Een van de belangrijkste oorzaken van overgewicht en obesitas bij kinderen is de ongezonde leefstijl. De toename van overgewicht wordt vaak toegeschreven aan een ongezonde eetomgeving, weinig beweging en een gebrek aan gezondheidswaarden. Volgens het Voedingscentrum is het aanbod van ongezond eten veel groter dan dat van gezond eten, waardoor kinderen makkelijker ongezond kunnen kiezen. Bovendien wordt er veel reclame gemaakt voor ongezond eten, wat de keuzes van jongeren beïnvloed.

Naast de leefstijl zijn er ook psychosociale factoren die een rol kunnen spelen. Kinderen met een lagere opleidingsniveau of uit een gezin met overgewicht of obesitas komen vaker in aanmerking voor overgewicht. Volgens het CBS is de kans op overgewicht bij kinderen met laagopgeleide ouders twee keer zo groot als bij kinderen met hoogopgeleide ouders. Ook is de kans op passief roken binnen het gezin hoger bij lagere scholen, wat de gezondheid van kinderen negatief beïnvloed.

Impact van overgewicht en obesitas bij kinderen

Overgewicht en obesitas bij kinderen hebben zowel fysieke als psychosociale gevolgen. Volgens de nieuwe richtlijn overgewicht en obesitas bij kinderen in Nederland is het belangrijk om de gevolgen van deze ziekte te verminderen. Bijvoorbeeld, kinderen met obesitas hebben een grotere kans op diabetes type 2, hart- en vaatziekten, en andere gezondheidsproblemen. Deze ziektes kunnen zich al vroeg ontwikkelen en zich ontwikkelen tot chronische aandoeningen.

Daarnaast heeft overgewicht en obesitas ook invloed op het psychosociale welzijn van kinderen. Het kan leiden tot lage zelfwaardering, sociale isolatie en mentale problemen zoals depressie en angststoornissen. De kinderarts Erica van den Akker waarschuwt dat de toename van diabetes type 2 bij jonge kinderen een ernstig probleem is. Ze heeft al jaren gezien dat dit type suikerziekte bij kinderen van 13 tot 15 jaar steeds vaker voorkomt.

Oplossingen en maatregelen

Om overgewicht en obesitas bij kinderen te voorkomen, zijn er meerdere maatregelen die kunnen worden genomen. De nieuwe richtlijn overgewicht en obesitas bij kinderen in Nederland benadrukt een integrale aanpak, waarbij zowel de gezondheidsaspecten als de psychosociale factoren in de gaten worden gehouden. De richtlijn adviseert om een combinatie van voeding, beweging en gedragsverandering te gebruiken om overgewicht en obesitas te beheersen.

Een belangrijke maatregel is het aanbieden van een gezonde leefstijl. Volgens het Voedingscentrum is het belangrijk om als ouder of verzorger te zorgen voor een evenwichtige voeding, veel beweging en een gezonde omgeving. Bijvoorbeeld, het eten aan tafel is gezelliger en stimuleert kinderen om gezonder te kiezen. Daarnaast is het belangrijk om kinderen te begeleiden bij het leren om te gaan met hun gewicht, zodat ze niet alleen op hun eigen hulp kunnen rekenen.

Bij kinderen met ernstig overgewicht of obesitas is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Dit kan bijvoorbeeld een kinderdiëtist, kinderarts of psycholoog zijn. De richtlijn benadrukt dat behandeling moet worden aangepast aan de wensen, behoeften en mogelijkheden van het kind en het gezin. Het is daarom belangrijk om samen te werken met gezondheidsprofessionals en op maat gemaakte interventies.

Conclusie

Overgewicht en obesitas bij kinderen in Nederland vormen een groeiend probleem dat aandacht verdient. De stijging van overgewicht onder jongeren is vooral te zien bij 18- tot 25-jarigen, maar ook onder jongere kinderen neemt het aantal overgewicht en obesitas toe. De oorzaken zijn onder andere een ongezonde eetomgeving, weinig beweging en psychosociale factoren. De impact van overgewicht en obesitas is zowel fysiek als psychosociaal, waardoor er een integrale aanpak nodig is om dit probleem aan te pakken.

De nieuwe richtlijn overgewicht en obesitas bij kinderen benadrukt een combinatie van voeding, beweging en gedragsverandering. Daarnaast is het belangrijk om ouders en verzorgers te begeleiden bij het omgaan met het gewicht van hun kind. Door deze maatregelen te nemen, kan worden bijgedragen aan een gezonde leefstijl en het voorkomen van langdurige gezondheidsproblemen bij kinderen.

Bronnen

1. Inmiddels is helft van Nederlanders te zwaar, kinderarts maakt zich zorgen: 'Obesitas begint bij de kinderen'
2. Nieuwe richtlijn overgewicht en obesitas bij kinderen
3. Overgewicht onder kinderen en jongeren neemt toe
4. Waarom neemt overgewicht onder kinderen en jongeren toe
5. Kwart 18- tot 25-jarigen te zwaar
6. Dagje uit met kinderen in Doetinchem en omgeving
7. Nieuwe richtlijn overgewicht en obesitas bij kinderen
8. Minder overgewicht en obesitas onder kinderen met hoogopgeleide ouders
9. Cijfers en feiten over overgewicht