Verblijfsrecht voor illegale moeder met Nederlands kind: Wat betekent dit voor de zorg en opvoeding?

Inleiding

In Nederland is de situatie van een illegale moeder met een Nederlands kind complex en van invloed op zowel de gezinsstructuur als het recht van het kind om in de Europese Unie te blijven. De wetgeving en rechtspraak hebben in de afgelopen jaren veel aandacht gekregen voor het recht van een niet-Europese ouder om in Nederland te verblijven, mits het kind de Nederlandse nationaliteit heeft. Hierbij gaat het om het zogenaamde ‘Chavez-Vilchez’-recht, een juridische uitspraak die de rechten van kinderen als EU-burgers versterkt. In dit artikel worden de belangrijkste regels, voorwaarden en mogelijke gevolgen besproken voor zowel de moeder als het kind.

De basis van het verblijfsrecht

In overeenstemming met de uitspraak van het EU-Hof van Justitie in de zaak Chavez-Vilchez (C-133/15), heeft een niet-Nederlandse ouder van een minderjarig kind met de Nederlandse nationaliteit in bepaalde gevallen recht op een verblijfsrecht in Nederland. Dit recht geldt onder voorwaarden. De moeder moet namelijk daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor de zorg en opvoeding van het kind. Dit is van cruciaal belang, omdat het kind als EU-burger het recht heeft om binnen de Unie te verblijven en te groeien. Als de moeder geen verblijfsrecht heeft, kan dit leiden tot het gevolg dat het kind gedwongen wordt om Nederland te verlaten.

De IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) heeft daarom een rechtsvermoeden opgenomen, waarin staat dat de moeder in ieder geval aanneemelijk moet maken dat ze daadwerkelijk zorg- en opvoedingsverantwoordelijkheden heeft. Dit houdt in dat de moeder moet aantonen dat zij het kind opvoedt en dat de vader (als die in Nederland woont) geen actieve rol speelt of niet kan meebeslissen. De rechter moet hierin beslissen of de moeder inderdaad het gezag heeft over het kind.

Voorwaarden voor verblijfsrecht

Er zijn een aantal voorwaarden die aan moeten worden voldaan om een verblijfsrecht in Nederland te krijgen:

a. De moeder moet de zorg voor het kind op zich nemen

De moeder moet daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor de zorg en opvoeding van het kind. Dit kan worden aangetoond door bewijzen van bijvoorbeeld bezoeken, geldoverboekingen of andere bewijzen dat ze het kind opvoedt. De IND kijkt hierbij naar de dagelijkse situatie van het kind, de band tussen moeder en kind, en of er sprake is van een vaste omgangsregeling.

b. Het kind heeft de Nederlandse nationaliteit

Het kind moet in Nederland geboren zijn en de Nederlandse nationaliteit hebben. Dit is belangrijk, want alleen als het kind een EU-burger is, kan er sprake zijn van een recht op verblijf in Nederland.

c. De moeder is niet in een ander EU-land gevestigd

Als de moeder al een verblijfsrecht heeft in een ander EU-land, dan is het mogelijk dat het kind niet genoodzaakt is om Nederland te verlaten. In dat geval kan het verblijfsrecht in Nederland worden afgewezen.

d. De moeder en het kind moeten in Nederland zijn

De moeder moet in Nederland zijn, en het kind ook. Dit is van belang, omdat het kind in dat geval geen gevaar loopt om de Unie te verlaten. Als de moeder niet in Nederland is, kan het lastiger worden om een verblijfsrecht aan te vragen.

e. De moeder moet geen gevaar vormen voor de openbare orde

De moeder moet geen strafblad hebben of andere tekortkomingen in haar gedrag. Dit is een belangrijke voorwaarde voor het verkrijgen van een verblijfsrecht.

De rol van de vader

De vader speelt een belangrijke rol in de beoordeling van het verblijfsrecht van de moeder. Als de vader in Nederland woont en de mogelijkheid heeft om voor het kind te zorgen, dan kan dit er toe leiden dat de moeder geen verblijfsrecht krijgt. De IND en de rechter moeten hierin kijken of de vader inderdaad in staat is om voor het kind te zorgen.

Een belangrijk punt is dat de moeder niet hoeft aan te tonen dat de vader het kind niet kan helpen. De verantwoordelijkheid ligt bij de autoriteiten om na te gaan of de vader inderdaad in staat is om voor het kind te zorgen. Dit is vanwege het feit dat het belang van het kind voorop moet staan.

De invloed op het kind

Het belang van het kind staat centraal bij de beoordeling van het verblijfsrecht van de moeder. De rechter moet rekening houden met het feit dat het kind in Nederland is opgegroeid en dat het geen zin heeft om de EU te verlaten. De rechter moet ook kijken of het kind in het land van herkomst een veilige omgeving vindt, met goede gezondheidszorg en andere voorwaarden.

Daarnaast moet de rechter ook kijken of het kind sterk afhankelijk is van de moeder. Als het kind geen contact meer heeft met de vader of als de vader niet meer in staat is om voor het kind te zorgen, dan is het belang van het kind groter en kan dit leiden tot het verlenen van het verblijfsrecht aan de moeder.

De praktijk van het aanvragen van een verblijfsrecht

In de praktijk is het aanvragen van een verblijfsrecht voor de moeder niet altijd eenvoudig. De IND moet aanvragen beoordelen en bepalen of de voorwaarden zijn voldaan. De moeder moet daarvoor een aantal documenten aanleveren, waaronder:

• Een kopie van het paspoort van het kind.
• Bewijs van de relatie tussen de moeder en het kind, zoals een geboorteakte.
• Bewijs van de dagelijkse zorg en opvoeding van het kind.
• Bewijs van het feit dat de vader het kind niet kan helpen of niet in staat is om voor het kind te zorgen.

Deze documenten moeten duidelijk maken dat de moeder de enige zorgverlener is en dat het kind in Nederland is opgegroeid.

De rol van de rechter

De rechter speelt een cruciale rol bij het beoordelen van het verblijfsrecht van de moeder. De rechter moet kijken naar het belang van het kind en of de moeder daadwerkelijk verantwoordelijk is voor het kind. Daarnaast moet de rechter ook kijken of de vader in staat is om voor het kind te zorgen. Als de vader niet in staat is, dan kan de rechter beslissen dat de moeder een verblijfsrecht krijgt.

De rechter moet ook rekening houden met het feit dat de moeder mogelijk geen geldig verblijfsrecht heeft. In dat geval moet de rechter beslissen of er sprake is van een ‘afgeleid verblijfsrecht’ op grond van de status van het kind als EU-burger.

Conclusie

De situatie van een illegale moeder met een Nederlands kind is complex en vereist een grondige beoordeling van de rechter. De moeder heeft in bepaalde gevallen recht op een verblijfsrecht in Nederland, mits zij daadwerkelijk verantwoordelijk is voor de zorg en opvoeding van het kind. Het belang van het kind staat hierbij centraal, en de rechter moet daarbij kijken naar de situatie van de vader en of deze in staat is om voor het kind te zorgen. De praktijk van het aanvragen van een verblijfsrecht is niet eenvoudig, maar met de juiste documentatie en een duidelijke verklaring van de moeder kan dit wel worden geregeld.

Bronnen

1. A-G: EU-verblijfsrecht voor illegale alleenstaande moeder van Nederlands kind
2. Wat is een illegaal en 31 andere vragen over illegaliteit
3. Krijgt mijn kind bij de geboorte automatisch de Nederlandse nationaliteit?
4. Verblijf bij kind
5. Verblijfsrecht voor moeder uit derde land wegens zorg voor Nederlands kind
6. Verblijf bij een minderjarig Nederlands kind
7. Vragen over Chavez-Vilchez
8. Verblijfsvergunningen: familie en partner