Ouderen in de samenleving: Veranderingen, uitdagingen en oplossingen

De samenleving vergrijst in rap tempo. In 2040 is naar schatting 26 procent van de bevolking 65-plusser – een derde van hen zelfs ouder dan 80 jaar. In 2012 telde Nederland een kleine 700.000 80-plussers, in 2040 zullen dat er ruim anderhalve miljoen zijn. De vraag is: welke politieke partijen nemen dit thema expliciet op in hun plannen voor de komende jaren? De vergrijzing is een van de grote vraagstukken voor de Nederlandse samenleving – naast het klimaat, migratie, polarisatie en sinds 2020 ook de coronacrisis.

De rol van de ouderen in de maatschappij

De rol van de ouderen in de maatschappij verandert. Ze blijven actief, blijven bijdragen en blijven zich inzetten voor de samenleving. De overheid moet actief beleid voeren voor een positief beeld van ouderen en als maatschappij moeten we de “wijsheid van de grijsheid” koesteren. Ouderen moeten meer mogelijkheden krijgen om langer door te werken of juist langzamer af te bouwen. Ze moeten de keuze hebben tussen goede zorg thuis of een plek in een kleinschalig Zorgbuurthuis. Bovendien moeten ze meer keuzevrijheid krijgen, zodat ze bij zorgvraag minder snel naar een verpleeghuis hoeven.

De uitdagingen van de vergrijzing

De vergrijzing brengt meerdere uitdagingen met zich mee. De vraag is hoe we met minder mensen meer werk kunnen doen, onder andere in de ouderenzorg, het ziekenhuis en op school. Arbeidsmigratie is nodig om de vergrijzing van onze samenleving op te vangen. De maatschappelijke behoefte moet daarbij leidend zijn. Er is meer afstemming nodig tussen vraag en aanbod, betere regulering van arbeidsmigratie vanuit het publieke belang en hardere afspraken binnen de Europese Unie.

De vergrijzing is ook een grote maatschappelijke opgave. De samenleving moet zich daarop voorbereiden. Er moet meer keuze en variatie in het woningaanbod voor ouderen komen. Toegankelijkheid op basis van VN-verdrag wordt in heel Nederland de norm: openbaar vervoer, publieke ruimte en overheidsgebouwen moet goed toegankelijk worden voor ouderen en mensen met een beperking. Ouderen moeten kunnen kiezen tussen goede zorg thuis of een plek in een kleinschalig Zorgbuurthuis.

Innovatie in de ouderenzorg

Innovatie kan het zware werk in de ouderenzorg verlichten, zodat er meer tijd is voor contact met de ouderen zelf. De zorginstellingen moeten ruimte krijgen om te investeren in technologische hulpmiddelen, innovatie, digitale zorg en arbeidsbesparende technologie. Waar nodig moeten we ouderen helpen met digitale zorg. Er wordt extra geïnvesteerd in wijkverpleging. Er worden nieuwe kleinschalige verpleeghuizen gebouwd en er komen meer faciliteiten voor dagbesteding voor thuiswonende ouderen.

De zorg voor ouderen moet beter. Er moet een minister voor Ouderenhuisvesting komen, want er zijn tienduizenden nieuwe verpleeghuisplekken en tienduizenden nieuwe aangepaste woningen nodig. Meer woningen voor senioren zijn nodig. Ouderen hebben de keuze tussen goede zorg thuis of een plek in een verpleeghuis. Er wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar dementie. Alleen toestemming voor woningbouw als een deel van de woningen levensloopbestendig wordt. Woningbouwcorporaties moeten een verplicht aantal levensloopbestendige woningen bouwen.

Veiligheid en comfort in de woning

Veiligheid is een belangrijk onderdeel van het wonen voor ouderen. Met een (digitale) deurspion kijkt u wie er voor de deur staat, zonder de deur open te hoeven doen. Een deurspion met een groothoeklens geeft een breder blikveld. Nog handiger is een digitale deurspion, die gebruikt een camera. Een inbraakveilige woning: de ramen. Een raam dat naar buiten draait, zeker als het makkelijk bereikbaar is, moet twee goedgekeurde scharnieren hebben, of twee gewone scharnieren aangevuld met dievenklauwen. U kunt dit (en andere beveiligingen) bespreken met - en regelen bij - bedrijven met het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW). Deskundigen van PKVW-bedrijven kunnen u adviseren waar de zwakke plekken in uw huis zitten en u vertellen hoe u die kunt aanpakken.

Een inbraakveilige woning: extra tips. Maak het een dief niet te gemakkelijk door bijvoorbeeld een pergola onder het raam te bouwen of een ladder in de tuin te laten staan. Let ook op bij een lichtkoepel in een plat dak. Deze is vaak makkelijk bereikbaar en zonder extra maatregelen open te breken. Met een brievenbusbeveiliger voorkomt u dat inbrekers met een haak door de brievenbus kunnen hengelen. En met een tijdschakelaar zorgt u ervoor dat er licht in huis brandt op zelf in te stellen momenten.

De rol van de gemeenten

De gemeenten en zorgkantoren moeten genoeg middelen krijgen om voldoende activiteiten voor ouderen te organiseren. Eenzame ouderen moeten ondersteund worden door lokale vrijwilligersprojecten. Groepswonen en familiehuizen worden financieel en fiscaal aantrekkelijker gemaakt. Ouderen moeten zich zo lang mogelijk op betekenisvolle wijze inzetten voor de samenleving. De ouderen moeten zich kunnen voelen als onderdeel van de maatschappij.

Ethische en morele kwesties

De vraag of ouderen zelf hun leven kunnen beëindigen, is een ethische en morele kwestie. Het is niet duidelijk hoe groot de groep ouderen is die vindt dat hun leven voltooid is. Ook weten we niet goed hoeveel ouderen ertoe overgaan hun leven ook daadwerkelijk zelf te beëindigen. Al sinds 1991 pleiten diverse organisaties en personen voor ‘de pil van Drion’, een dodelijke pil of combinatie van medicijnen die oudere mensen zelf op hun nachtkastje zouden kunnen leggen. Deze mogelijkheid stuit op zoveel bezwaren, dat de komst van zo’n pil weinig realistisch is. Ouderen kiezen er nu voor om bewust te stoppen met eten of drinken, of verzamelen medicijnen waarmee zij hun leven kunnen beëindigen. Dit traject is ingewikkeld en emotioneel belastend, ook voor de familie.

Conclusie

De vergrijzing is een grote uitdaging voor de Nederlandse samenleving. De rol van de ouderen verandert, en ze blijven actief en bijdragen aan de maatschappij. Er zijn veel uitdagingen, zoals de toegankelijkheid van woningen, de beschikbaarheid van zorg en het verhogen van de veiligheid in woningen. Er is sprake van innovatie in de ouderenzorg, en er wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar dementie. De rol van de gemeenten is belangrijk, en er is sprake van ethische en morele kwesties. De samenleving moet zich daarop voorbereiden en de juiste maatregelen nemen om de ouderen te ondersteunen en te laten meebeslissen over hun toekomst.

Bronnen

1. https://www.plusonline.nl/politiek/verkiezingen-tweede-kamer-dit-zeggen-de-politieke-partijen-over-de-vergrijzing
2. https://support.google.com/analytics/answer/9304153?hl=en
3. https://www.plusonline.nl/mensen-meningen/alleen-thuis-en-de-bel-gaat-doet-u-open
4. https://www.plusonline.nl/stelling-van-de-week/stelling-ik-word-graag-met-u-aangesproken?page=3
5. https://www.plusonline.nl/mensen-meningen/steeds-meer-ouderen-op-facebook
6. https://www.plusonline.nl/mensen-meningen/euthanasie-we-praten-er-liever-niet-over
7. https://support.google.com/websearch/?hl=en
8. https://www.plusonline.nl/mensen-meningen/ik-wil-zo-graag-mijn-kleinkind-zien
9. https://support.google.com/mail/answer/8494?hl=en&co=GENIE.Platform%3DDesktop