Overgewicht en obesitas in Nederland: Een toenemend probleem dat de toekomst beïnvloedt

Overgewicht en obesitas vormen in Nederland een steeds groeiend probleem dat zowel de individuele gezondheid als de maatschappelijke omstandigheden beïnvloedt. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Rode Kruis (RIVM) stijgt het aantal mensen met overgewicht en obesitas aanzienlijk. Dit probleem is niet beperkt tot bepaalde groepen, maar treft vooral jonge volwassenen en mensen met een laag opleidingsniveau. De stijging van overgewicht en obesitas heeft ook gevolgen voor de zorg, het welzijn en de economische belastbaarheid van Nederland.

Oorzaak en verspreiding van obesitas in Nederland

De oorzaak van overgewicht en obesitas is complex en wordt beïnvloed door een combinatie van biologische, psychologische en sociaaleconomische factoren. Volgens onderzoek van het RIVM is de toename van overgewicht in Nederland alarmerend. Binnen 25 jaar zal het aantal Nederlanders met overgewicht stijgen van 50% naar ongeveer 64%. Deze trend begint al op jonge leeftijd. In 1990 had 17% van de 20-29-jarigen overgewicht, in 2020 was dit al 32%. Dit duidt erop dat overgewicht steeds eerder in het leven optreedt, wat ook het risico op chronische ziekten verhoogt.

Bij de jongeren is de stijging van overgewicht en obesitas duidelijk zichtbaar. In 2023 had 16 procent van de Nederlanders van 20 jaar of ouder obesitas, wat drie keer zo veel is als in de jaren tachtig. Daarnaast neemt de ernst van obesitas toe. In 1981 had minder dan 1 procent van de Nederlanders extreem overgewicht, terwijl dit in 2023 op 4 procent staat. De stijging van obesitas is dus niet alleen in aantal, maar ook in ernst.

Verschillen tussen overgewicht en obesitas

Hoewel de termen overgewicht en obesitas vaak door elkaar worden gebruikt, is het niet hetzelfde. Obesitas is een ernstiger vorm van overgewicht, waarbij het lichaamsgewicht aanzienlijk boven het normale bereik uitsteekt. Volgens het WHO-rapport is obesitas een multifactorieel probleem, wat betekent dat patiënten met obesitas vaak nog andere gezondheidsproblemen hebben. Bovendien is het verschil tussen overgewicht en obesitas bepalend voor de behandeling en maatregelen die worden genomen.

Obesitas wordt vaak gedefinieerd als een BMI van boven de 30. Dit wordt ook wel klasse I genoemd. In 2023 had 12 procent van de 20-plussers klasse I obesitas, terwijl 3 procent klasse II en 1 procent klasse III had. Dit duidt erop dat er sprake is van een toenemende verspreiding van ernstigere vormen van obesitas.

Invloed op de gezondheid

De toename van overgewicht en obesitas heeft gevolgen voor de gezondheid van Nederlanders. Het verhoogt het risico op diabetes, hart- en vaatziekten, kanker en andere chronische ziekten. Daarnaast maakt overgewicht mensen kwetsbaarder voor infecties. In de afgelopen jaren zijn duidelijke gevolgen van pandemieën zichtbaar geworden, vooral voor mensen met obesitas.

De impact van overgewicht op de gezondheid is dus niet te onderschatten. Bovendien blijkt uit onderzoek dat overgewicht in Nederland vooral voorkomt bij mensen met een laag opleidingsniveau en bij personen met een buitenlandse achtergrond. Dit duidt erop dat er sprake is van een sociale ongelijkheid in de gezondheid.

Maatregelen en preventie

De overheid, zorgverleners en bedrijven hebben een verantwoordelijkheid om een gezondere omgeving te creëren. In de jaren tachtig was het aantal mensen met overgewicht nog laag, maar de trend begon al op te lopen. Sindsdien is het aantal mensen met overgewicht en obesitas met ruim het dubbele gestegen. De verwachting is dat het percentage mensen met overgewicht en obesitas in 2050 oploopt naar 64%.

De toename van overgewicht en obesitas is een probleem dat niet op te lossen is met enkel persoonlijke verantwoordelijkheid. De omgeving speelt een cruciale rol bij het vormen van gezond gedrag. Wijken met veel fastfoodketens en weinig groen hebben bijvoorbeeld meer inwoners met overgewicht. De overvloed aan (ultra)bewerkte producten, de lage prijs van ongezond voedsel en een gebrek aan veilige en aantrekkelijke plekken om te bewegen maken het moeilijk om gezonde keuzes te maken.

Samenwerking en toekomstperspectieven

Om het probleem van overgewicht en obesitas in Nederland te beheersen, is een brede aanpak nodig. De overheid moet zich hierin betrokken houden, maar ook individuen en bedrijven moeten hun deel bijdragen. Een gezonde leefstijl is belangrijk, maar wordt sterk beïnvloed door de omgeving. Daarom is het belangrijk om ook op maatschappelijk niveau actie te ondernemen.

De toekomst van overgewicht en obesitas in Nederland hangt af van meerdere factoren. De voedsel- en leefomgeving is cruciaal voor gezonde keuzes. De toename van overgewicht en obesitas is alarmerend, maar er zijn ook positieve ontwikkelingen. Het aantal mensen dat beweegt en gezonder leeft, neemt toe. Toch blijven de cijfers van overgewicht en obesitas stijgen, wat aantoont dat er nog veel gedaan moet worden.

Bronnen

1. Overgewicht blijft een probleem in Nederland: 'Overheid moet de verantwoordelijkheid nemen'
2. Over gewicht
3. Weer meer mensen met obesitas, helft 20-plussers te zwaar
4. RIVM: Overgewicht in Nederland blijft stijgen – een uitdaging voor de volksgezondheid
5. Overgewicht in Nederland
6. Obesitas wordt een steeds groter probleem
7. Hoe keren we het tij?
8. Overgewicht zal blijven toenemen tot 2050 – vooral onder jongvolwassenen
9. Obesitas verdrievoudigd in afgelopen 40 jaar
10. Obesitas in Nederland – kaart
11. Werk planmatig aan terugdringen van overgewicht
12. Obesitas in Nederland – cijfers en feiten
13. Overgewicht in Nederland – hoeveel mensen hebben overgewicht?