Klokken in Nederland: Overnachtingen in kloosters voor rust en inspiratie
juli 11, 2025
Het aantal intensive care-plekken (IC-plekken) in Nederland blijft een belangrijk onderwerp van gesprek, vooral tijdens crises zoals de coronapandemie. Het aantal IC-bedden heeft geleid tot veel discussie over de kwaliteit van de zorg, de filosofie van de medische zorg en de manier waarop landen met een grotere capaciteit omgaan met zware zieken. De discussie over de capaciteit is niet nieuw, en al in 1997 en 2001 zijn er rapporten verschenen over capaciteitsproblemen op de IC-afdelingen. In dit artikel worden de beschikbare gegevens over het aantal IC-bedden in Nederland uitgebreid besproken, met aandacht voor de historische ontwikkelingen, de huidige situatie, en de discussies over het opschalen van de capaciteit.
Huidige situatie en historische ontwikkelingen
Volgens gegevens van het IC-register, waarin alle IC-afdelingen in Nederland zijn opgenomen, bedraagt het aantal IC-bedden in Nederland in het algemeen 1.150. Dit cijfer is echter niet gecontroleerd en kan variëren, aangezien het om een momentopname gaat. In de bron wordt aangeraden om contact op te nemen met de betreffende IC-afdeling voor de meest actuele informatie. Tijdens de eerste coronagolf in maart 2020 is het aantal IC-bedden van 1.150 naar 1.700 verhoogd. Dit was een tijdelijke maatregel om de capaciteit aan te kunnen passen aan de stijgende vraag naar intensive care.
In de periode 2009 tot 2018 is het aantal ziekenhuisbedden gedaald, waardoor ook de beddencapaciteit is afgenomen. Dit is terug te zien in de data van de Enquête Jaarcijfers Ziekenhuizen van Dutch Hospital Data. De grafiek toont de uitsplitsing naar type ziekenhuis en IC-bedden voor 2009-2017, maar deze bron is na 2017 stopgezet. Het aantal IC-bedden in Nederland is relatief laag ten opzichte van andere landen. In Duitsland bijvoorbeeld wordt de filosofie gevolgd dat elk iemand die een kans heeft op overleven, jong of oud, op de IC moet kunnen terechtkomen. Dit vereist echter ook genoeg bedden en medische middelen. In Nederland is de nadruk op de kwaliteit van leven, en niet op het zo lang mogelijk rekken van de levensduur van iedere patiënt, legt Marianne Brackel uit.
Kwaliteit van de IC-zorg in Nederland
De kwaliteit van de IC-zorg in Nederland wordt vaak als zeer efficiënt beschouwd. Dit blijkt uit het feit dat de combinatie van een korte gemiddelde behandelduur gecombineerd met de lage sterftecijfers laat zien dat Nederlandse IC’s buitengewoon goed en efficiënt presteren. In veel landen wordt er anders met IC-bedden omgegaan. In Duitsland bijvoorbeeld is de filosofie dat elk iemand die een kans heeft op overleven, jong of oud, op de IC moet kunnen terechtkomen. Dit vereist echter ook genoeg bedden en medische middelen.
De rol van het IC-register is belangrijk, aangezien het een overzicht geeft van alle IC-afdelingen in Nederland en het aantal IC-bedden dat beschikbaar is. De informatie uit het IC-register is echter niet gecontroleerd, en de aantallen kunnen door omstandigheden veranderen. Daarom wordt er in de bron aangeraden om contact op te nemen met de IC-afdeling voor de juiste gegevens.
Discussie over het opschalen van de capaciteit
De discussie over de capaciteit is niet nieuw, en al in 1997 en 2001 zijn er rapporten verschenen over capaciteitsproblemen op de IC-afdelingen. De richtlijn ‘Organisatie en werkwijze van intensive care-afdelingen voor volwassenen in Nederland’ die in 2006 is verschenen, stimuleerde dit door een IC met twaalf bedden of meer als een grote IC te beschouiden.
In het Integraal Zorgakkoord is 35 miljoen euro gereserveerd voor het opschalen van het aantal IC-bedden naar 1150 bedden. Zoveel bedden zijn er volgens berekeningen nodig in Nederland om op te kunnen schalen zonder dat de reguliere, planbare zorg afgeschaald hoeft te worden. Toch is er, sinds de handtekeningen onder het akkoord zijn gezet in 2022, niets veranderd. Dat terwijl het aantal IC-bedden alleen maar afneemt.
Aantal IC-bedden in Nederland
In 2018 zijn er volgens de jaardocumenten Maatschappelijke Verantwoording in de zorg in totaal 39.900 ziekenhuisbedden (DigiMV). Dit betreft het aantal bedden in universitaire ziekenhuizen, algemene ziekenhuizen, categorale ziekenhuizen en revalidatiecentra. Dit aantal is inclusief wiegen voor gezonde zuigelingen, bedden voor dag- of deeltijdbehandeling, bedden/stoelen voor cytostaticabehandeling of dialyse en IC Intensive care. Op een IC-afdeling worden patiënten opgenomen bij wie de vitale functies gestoord of ernstig bedreigd zijn en bij wie vaak ademhaling, bloedsomloop en nierfunctie bewaakt en gedeeltelijk of geheel worden ondersteund of overgenomen. (Intensive care. Op een IC-afdeling worden patiënten opgenomen bij wie de vitale functies gestoord of ernstig bedreigd zijn en bij wie vaak ademhaling, bloedsomloop en nierfunctie bewaakt en gedeeltelijk of geheel worden ondersteund of overgenomen. )-bedden. Bedden op de afdelingen psychiatrie van universitaire en algemene ziekenhuizen (PAAZ Psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (Psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis)/PUK) zijn niet meegeteld, evenmin als bedden in Zelfstandige Behandel Centra, voor zover niet onderdeel van een ziekenhuisconcern.
Beperkte hoeveelheid IC-bedden
Het aantal IC-bedden in Nederland blijft een belangrijk onderwerp van gesprek, vooral tijdens crises zoals de coronapandemie. De beperkte hoeveelheid IC-bedden in Nederland heeft geleid tot veel discussie over de kwaliteit van de zorg, de filosofie van de medische zorg en de manier waarop landen met een grotere capaciteit omgaan met zware zieken. De discussie over de capaciteit is niet nieuw, en al in 1997 en 2001 zijn er rapporten verschenen over capaciteitsproblemen op de IC-afdelingen.
In de periode 2009 tot 2018 is het aantal ziekenhuisbedden gedaald, waardoor ook de beddencapaciteit is afgenomen. Dit is terug te zien in de data van de Enquête Jaarcijfers Ziekenhuizen van Dutch Hospital Data. De grafiek toont de uitsplitsing naar type ziekenhuis en IC-bedden voor 2009-2017, maar deze bron is na 2017 stopgezet.
Conclusie
Het aantal IC-bedden in Nederland blijft een belangrijk onderwerp van gesprek, vooral tijdens crises zoals de coronapandemie. Het aantal IC-bedden in Nederland is relatief laag ten opzichte van andere landen. De kwaliteit van de IC-zorg in Nederland wordt vaak als zeer efficiënt beschouwd. Dit blijkt uit het feit dat de combinatie van een korte gemiddelde behandelduur gecombineerd met de lage sterftecijfers laat zien dat Nederlandse IC’s buitengewoon goed en efficiënt presteren. De discussie over de capaciteit is niet nieuw, en al in 1997 en 2001 zijn er rapporten verschenen over capaciteitsproblemen op de IC-afdelingen. De rol van het IC-register is belangrijk, aangezien het een overzicht geeft van alle IC-afdelingen in Nederland en het aantal IC-bedden dat beschikbaar is.