Aantal IC-plekken in Nederland: Trends, discussies en kwaliteit van zorg

Het aantal IC-bedden in Nederland blijft een belangrijk onderwerp van gesprek, vooral tijdens crises zoals de coronapandemie. De beperkte hoeveelheid IC-bedden in Nederland heeft geleid tot veel discussie over de kwaliteit van de zorg, de filosofie van de medische zorg en de manier waarop landen met een grotere capaciteit omgaan met zware zieken. In dit artikel wordt de situatie van IC-bedden in Nederland uitgebreid besproken, met aandacht voor het aantal bedden, de betrokkenheid van artsen en verpleegkundigen, en de verschillen met andere landen.

Aantal IC-bedden in Nederland

Volgens gegevens van het IC-register, waarin alle IC-afdelingen in Nederland zijn opgenomen, bedraagt het aantal IC-bedden in Nederland in het algemeen 1.150. Dit cijfer is echter niet gecontroleerd en kan variëren, aangezien het om een momentopname gaat. In de bron wordt aangeraden om contact op te nemen met de betreffende IC-afdeling voor de meest actuele informatie.

Tijdens de eerste coronagolf in maart 2020 is het aantal IC-bedden van 1.150 naar 1.700 verhoogd. Dit was een tijdelijke maatregel om de capaciteit aan te kunnen passen aan de stijgende vraag naar intensive care. Sindsdien is de discussie over een structuurverhoging van het aantal bedden gaan lopen, maar volgens enkele deskundigen is dat geen goed idee, omdat meer IC-capaciteit zou leiden tot een zinloze verspilling van zorggeld.

Vergelijking met andere landen

In veel landen wordt er anders met IC-bedden omgegaan. In Duitsland bijvoorbeeld is de filosofie dat elk iemand die een kans heeft op overleven, jong of oud, op de IC moet kunnen terechtkomen. Dit vereist echter ook genoeg bedden en medische middelen. In Nederland is de nadruk op de kwaliteit van leven, en niet op het zo lang mogelijk rekken van de levensduur van iedere patiënt, legt Marianne Brackel uit.

De kwaliteit van de IC-zorg in Nederland wordt vaak als zeer efficiënt beschouwd. Dit blijkt uit het feit dat de combinatie van een korte gemiddelde behandelduur gecombineerd met de lage sterftecijfers laat zien dat Nederlandse IC’s buitengewoon goed en efficiënt presteren. In veel landen wordt er anders met IC-bedden omgegaan. In Duitsland bijvoorbeeld is de filosofie dat elk iemand die een kans heeft op overleven, jong of oud, op de IC moet kunnen terechtkomen. Dit vereist echter ook genoeg bedden en medische middelen.

Problemen met de capaciteit

De discussie over de capaciteit is niet nieuw, en al in 1997 en 2001 zijn er rapporten verschenen over capaciteitsproblemen op de IC-afdelingen. De richtlijn ‘Organisatie en werkwijze van intensive care-afdelingen voor volwassenen in Nederland’ die in 2006 is verschenen, stimuleerde dit door een IC met twaalf bedden of meer als een grote IC te beschouwen.

In bron [1] wordt ook het verschil tussen Nederland en Duitsland besproken. In Duitsland moeten artsen er alles aan doen om patiënten beter te maken. Iedereen die een kans heeft op overleven, jong of oud, moet terechtkunnen op de IC. Dit kan alleen wanneer er genoeg bedden en medische middelen zijn. Toch is de Duitse filosofie niet noodzakelijk beter dan de Nederlandse, vindt Heppner. "Ook hier zal er een moment komen dat de piek wordt bereikt. Dan zullen ook wij prioriteiten moeten stellen, iets wat we in Duitsland niet gewend zijn en liever niet doen."

Het IC-register geeft een overzicht van alle IC-afdelingen in Nederland en het aantal IC-bedden dat beschikbaar is. Dit wil zeggen IC-bedden die operationeel zijn inclusief personele inzet en andere vereisten. De informatie uit het IC-register is echter niet gecontroleerd. De gepubliceerde aantallen zijn de door de IC-afdeling opgegeven aantallen en zijn niet gecontroleerd. Het betreft een momentopname (november 2023). De aantallen kunnen door omstandigheden veranderen. Daarom wordt er in de bron aangeraden om contact op te nemen met de IC-afdeling voor de juiste gegevens.

De rol van het IC-register

Het IC-register speelt een belangrijke rol in de zorg voor kritisch zieke patiënten. De afdeling Intensive Care is een kenniscentrum voor de regio. Het Radboudumc biedt aan alle afdelingen in het ziekenhuis het zogenoemde Outreach-programma, gericht op het (vroeg)tijdig herkennen en behandelen van problemen en complicaties bij patiënten die op andere afdelingen van het ziekenhuis liggen.

Aanbevelingen en toekomstige ontwikkelingen

Volgens de bron is er sprake van een discussie over het opschalen van de IC-capaciteit, maar het blijkt dat het aantal IC-bedden in Nederland niet voldoende is om aan de behoeften van de zorg te voldoen. In het Integraal Zorgakkoord is 35 miljoen euro gereserveerd voor het opschalen van het aantal IC-bedden naar 1150 bedden. Zoveel bedden zijn er volgens berekeningen nodig in Nederland om op te kunnen schalen zonder dat de reguliere, planbare zorg afgeschaald hoeft te worden.

De regering wordt in de motie verzocht uiterlijk het eerste kwartaal van 2025 de Kamer te informeren over hoe de opschaling tot 1150 bedden wordt georganiseerd. Zorgverzekeraars zijn verantwoordelijk voor de inkoop van de IC-capaciteit in Nederland. Zorgverzekeraars Nederland wijst in een reactie op de terugloop van het aantal IC-bedden naar verminderde vraag en personeelsschaarste in de zorg.

Conclusie

Het aantal IC-bedden in Nederland blijft een belangrijk onderwerp van gesprek, vooral tijdens crises zoals de coronapandemie. De beperkte hoeveelheid IC-bedden in Nederland heeft geleid tot veel discussie over de kwaliteit van de zorg, de filosofie van de medische zorg en de manier waarop landen met een grotere capaciteit omgaan met zware zieken. Het aantal IC-bedden in Nederland is relatief laag ten opzichte van andere landen. In Duitsland bijvoorbeeld wordt de filosofie gevolgd dat elk iemand die een kans heeft op overleven, jong of oud, op de IC moet kunnen terechtkomen. Dit vereist echter ook genoeg bedden en medische middelen. In Nederland is de nadruk op de kwaliteit van leven, en niet op het zo lang mogelijk rekken van de levensduur van iedere patiënt, legt Marianne Brackel uit.

Bronnen

1. Hotelovernachtingen in Nederland: Cijfers, Trends en Impact
2. Hoeveel kg cement per m² dekvloer?
3. IC-plekken in Nederland: beperkte capaciteit en een kritische blik op de zorg
4. Intensivisten waarschuwen: te weinig IC-bedden deze winter
5. Ruimte achter keukenkastjes voor leidingen
6. Aantal stenen per uur
7. Ziekenhuiszorgaanbod bedden
8. IC-bedden is genoeg