Hoe het met kinderen in Nederland gaat: Een overzicht van cijfers, problemen en oplossingen

In Nederland worden kinderen en jongeren steeds vaker in het oog gehouden vanwege hun leefomstandigheden, onderwijs, gezinssituaties en het effect van de digitale wereld op hun ontwikkeling. De Kinderombudsman, een onafhankelijke instelling die zich inzet voor de rechten van kinderen, voert elke twee jaar onderzoek uit naar hoe het met kinderen en jongeren in Nederland gaat. Dit onderzoek helpt om een overzicht te krijgen van de problemen en kansen die kinderen tegenkomen, en stelt beleidsmakers, ouders en onderwijsinstellingen in staat om beter te kunnen omgaan met hun behoeften.

Cijfers over de jeugd in Nederland

Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is op 1 januari 2025 ruim 4,9 miljoen mensen jonger dan 25 jaar, wat overeenkomt met ongeveer 27 procent van de Nederlandse bevolking. Dit percentage is in de loop van de jaren gedaald, van 45 procent in de jaren zestig tot 27 procent in 2025. De verdeling per leeftijdsgroep is als volgt:

• 0-5 jaar: 18%
• 5-10 jaar: 18%
• 10-15 jaar: 19%
• 15-20 jaar: 21%
• 20-25 jaar: 24%

De meeste kinderen en jongeren wonen in Zuid-Holland, gevolgd door Noord-Holland. Flevoland is de ‘jongste’ provincie, met 30 procent van de inwoners jonger dan 25 jaar. In de provincies Flevoland, Utrecht, Groningen, Overijssel en Zuid-Holland ligt het aandeel jeugd hoger dan het landelijk gemiddelde van 27 procent. De meest vergrijsde provincie is Limburg, waar bijna 24 procent van de bevolking onder de 25 is.

Onderwijs en leerlingenverdeling

In het schooljaar 2024/2025 zaten er bijna 1,5 miljoen kinderen in het primair onderwijs. Van deze leerlingen zaten ruim 1,4 miljoen in het regulier basisonderwijs, bijna 33.000 in het speciaal basisonderwijs en bijna 75.000 in het speciaal onderwijs gericht op kinderen met een beperking, psychische problemen en/of gedragsproblemen. In het voortgezet onderwijs ging het om bijna 930.000 leerlingen, waarvan 20 procent een vmbo-opleiding volgt, 3 procent het praktijkonderwijs, 17 procent havo en 17 procent vwo.

De verdeling per onderwijssoort is als volgt:

• Algemene leerjaren: 42,5%
• Vwo: 17%
• Havo: 17%
• Vmbo: 20%
• Praktijkonderwijs: 3%

De vragenlijst van de Kinderombudsman

De Kinderombudsman voert elke twee jaar onderzoek uit naar hoe het met kinderen en jongeren in Nederland gaat. Dit onderzoek gebeurt via een online vragenlijst, die iedereen tussen de 8 en 18 jaar kan invullen. De vragenlijst bevat 28 vragen en is volledig anoniem. De Kinderombudsman vraagt onder andere naar:

• Hoe en waar groeien kinderen op?
• Ervaren zij problemen in hun leven?
• Hoe is het contact met hun vrienden?
• Hoe ervaren zij de online wereld?
• Hebben zij afspraken over het gebruik van internet?
• Voelen zij zich veilig online?
• Krijgen ze online hulp bij hun schoolwerk?

De vragenlijst is bedoeld om inzicht te geven in de leefomstandigheden en problemen van kinderen. Het is belangrijk dat zoveel mogelijk kinderen hun stem laten horen, zodat de Kinderombudsman beter kan inschatten wat er nodig is om de rechten van kinderen te beschermen.

De positie van kinderen die niet thuis kunnen wonen

Rond de 50.000 kinderen in Nederland kunnen vanwege omstandigheden niet thuis wonen. Deze kinderen verblijven op een jeugdzorglocatie, in een gezinshuis of pleeggezin. De Stichting van het Kind zet zich in voor deze kinderen en helpt hen met concrete projecten om een betere toekomst op te bouwen. De stichting wil dat kinderen die niet thuis kunnen wonen, toch hun kans krijgen om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij.

Kans op een betere toekomst

De Stichting van het Kind werkt aan projecten die kinderen helpen om hun toekomst te bouwen. Deze projecten omvatten het opbouwen van een sociaal netwerk, het leren omgaan met problemen, en het helpen bij het zelfstandig worden. Bovendien wordt er voor gezorgd dat kinderen weer even kind kunnen zijn, met actieve activiteiten en plezier.

De rol van ouders en onderwijs

Ouders en onderwijsinstellingen spelen een cruciale rol bij het ondersteunend omgaan met kinderen. Het is belangrijk dat ouders zich realiseren dat kinderen zowel begeleiding als ruimte nodig hebben om te kunnen groeien. Bovendien is het belangrijk dat leerkrachten en onderwijsinstellingen zich richten op de behoeften van kinderen, zowel op het gebied van leerprestaties als emotionele ontwikkeling.

Digitale ervaringen van kinderen

In dit onderzoek wordt ook extra aandacht besteed aan de digitale ervaringen van kinderen en jongeren. De Kinderombudsman wil weten hoe kinderen met internet omgaan, of ze zich veilig voelen online en of ze hulp krijgen bij hun schoolwerk. Dit is belangrijk omdat de digitale wereld een steeds grotere rol speelt in het leven van kinderen.

Samenwerking met UNICEF

UNICEF, de internationale organisatie voor kinderrechten, werkt in Nederland samen met lokale organisaties om kinderen te ondersteunen. De organisatie zorgt ervoor dat alle kinderen over de hele wereld recht hebben op gezondheid, onderwijs, veiligheid en bescherming. Bovendien helpt UNICEF bij noodsituaties, zoals in Gaza, waar kinderen in extreme situaties terechtkomen.

Conclusie

De situatie van kinderen en jongeren in Nederland is complex en varieert afhankelijk van de leeftijd, het onderwijs, de gezinssituatie en het gebruik van de digitale wereld. De Kinderombudsman voert regelmatig onderzoek uit om inzicht te krijgen in de problemen en kansen die kinderen tegenkomen. De Stichting van het Kind zet zich in voor kinderen die niet thuis kunnen wonen, terwijl UNICEF internationaal voor de rechten van kinderen zorgt. Samenwerking tussen ouders, onderwijsinstellingen en overheden is essentieel om kinderen de kans te geven zich te ontwikkelen en een betere toekomst te bouwen.

Bronnen

1. Hoe gaat het in Nederland met kinderen en jongeren?
2. Cijfers over jeugd in het algemeen
3. Stichting van het Kind
4. Hoe gaat het met kinderen en jongeren in Nederland
5. Zhidaobaidu
6. UNICEF
7. Hoe gaat het met kinderen en jongeren in Nederland
8. Hoe gaat het met kinderen in Nederland
9. Hoe gaat het met kinderen en jongeren in Nederland
10. Hoe gaat het met kinderen en jongeren in Nederland
11. Zhidaobaidu