Groen in Nederland: Analyse van de groenste dorpen en gemeenten

Inleiding

De aandacht voor groen in de Nederlandse steden en dorpen neemt toe. Met het oog op het klimaat, het welzijn van bewoners en de biodiversiteit, is het belangrijk om inzicht te krijgen in hoe groen verdeeld is in verschillende gemeenten. De bronnen die beschikbaar zijn, geven een overzicht van de groenste dorpen en gemeenten, de invloed van groen op de gezondheid en de stedelijke ontwikkeling. In dit artikel worden de resultaten van de Groene Stad Challenge en andere onderzoeken besproken, inclusief de belangrijkste groenste dorpen en gemeenten in Nederland.

Groen in Nederland: Wat zegt de data?

Volgens de analyse van de Groene Stad Challenge, die wordt ondersteund door diverse partijen, is de stad Assen de groenste stad van Nederland. In Assen bestaat bijna 60% van het oppervlak uit groen. Dit percentage is significant hoger dan het landelijk gemiddelde van 44%. Verder is in Assen meer openbaar groen dan in andere steden, met 62% van het groen dat openbaar is. Als men ook de tuinen van de inwoners meetelt, komt het totaal op bijna 227 vierkante meter per bewoner. Dit is een van de hoogste waarden in het land.

Het groen in Assen bestaat voor 24% uit bomen, wat een hoger aandeel is dan het landelijk gemiddelde van 16%. Deze cijfers duiden erop dat Assen aanzienlijk groener is dan andere steden, met name in de verhouding tussen openbaar en particulier groen.

De groenste dorpen in Nederland

Volgens de Groene Stad Challenge is Bloemendaal het groenste dorp van Nederland. Dit dorp behoudt zijn positie als het groenste dorp in 2022. In vergelijking met andere dorpen heeft Bloemendaal het hoogste percentage groen. De overige top 10 groenste dorpen zijn:
- Huis ter Heide
- Barger-Compascuum (gemeente Emmen)
- Zoelen
- Doorn
- Oosterbeek
- Aerdenhout
- Maarn
- Gees (gemeente Coevorden)
- Ellecom

Deze dorpen hebben een hoger percentage groen dan de landelijke gemiddelden en laten zien dat groen in dorpen vaak beter is dan in steden. Bovendien zijn er in deze dorpen veel buurten met een hoge beoordeling op groen, wat wijst op een goede kwaliteit en verspreiding van groen.

Groen in de stedelijke omgeving

In de stedelijke omgeving is het groen van belang voor het welzijn van bewoners. Volgens het rapport "Groenvoorziening in sociale woningbouw" (2020) kan groen de gezondheid van bewoners verbeteren. Dit is ook te zien in de analyse van de Groene Stad Challenge, waarin wordt gekeken naar het groen in de bebouwde kom van ruim 6,7 miljoen inwoners.

In de stedelijke ontwikkeling van de laatste honderd jaar neemt het aandeel groen toe. Tot ongeveer 1970 was het aandeel groen ongeveer 20%, en in de jaren ’60 is dit aandeel gestegen tot 45%. In de laatste jaren is er sprake van meer diversiteit in het aandeel groen, waarbij villawijken tweemaal zoveel groen hebben als vernieuwde volksbuurten.

Aandeel groen in de stad

Het aandeel groen in de stad is afhankelijk van het wijktype en het bouwjaar. Historische binnensteden gebouwd voor 1910 hebben het laagste aandeel groen met 20%. In latere wijken is dit aandeel hoger. Stedelijke bouwblokken en volkswijken hebben gemiddeld 27% groen, terwijl tuindorpen gebouwd tussen 1910 en 1940 39% groen hebben. De vooroorlogse woonwijken en tuinstadlaagbouwwijken hebben circa 43% groen. Het percentage groen is met 45% voor de naoorlogse woonwijken en met 47% voor tuinstadhoogbouw iets hoger.

De bloemkoolwijken van de jaren ‘80 scoren met 48% groen, wat net iets hoger is dan de tuinstadhoogbouw en wijken van de jaren ‘60. De suburbane uitbreidingen en Vinexwijken van rond de eeuwwisseling zitten met 44% groen echter op een vergelijkbaar niveau als de woningen uit de jaren ‘60. Het lijkt er op dat het aandeel groen in de meest recente wijken gemiddeld genomen wat afneemt.

Groen en gezondheid

Volgens het onderzoek van het RIVM is groen van groot belang voor de gezondheid van bewoners. Groen kan bijdragen aan het verlagen van stress, het verbeteren van de luchtkwaliteit en het bevorderen van fysieke activiteit. In de stedelijke omgeving is het groen belangrijk voor het welzijn van mensen, dieren en de natuur.

Groen in de woonomgeving

De kwaliteit en hoeveelheid groen in de woonomgeving zijn van belang voor het welzijn van de bewoners. In de Groene Stad Challenge is het groen en groenpotentieel in de woonomgeving van ruim 6,7 miljoen inwoners in 698 plaatsen en 4.430 Nederlandse buurten in kaart gebracht. Dit geeft een overzicht van de hoeveelheid en kwaliteit van groen in de woonomgeving, wat belangrijk is voor de planvorming van nieuwe woonwijken.

Groen in de praktijk

In de praktijk is het belangrijk om groen te integreren in de planvorming van nieuwe woonwijken. De handreiking Groen in en om de Stad geeft gemeenten en provincies adviezen om te zorgen dat groen volwaardig wordt meegenomen in planvorming. De handreiking bevat richtlijnen voor de aanleg van groen in de regio en de stad, maar ook in een straat, buurt of wijk. Er staat ook informatie in over de voordelen van groen en het gebruik van de juiste vegetatie.

Groen in Almere

In Almere zijn er al veel duurzame projecten. Veel van deze initiatieven zijn opgezet door de bewoners en ondernemers zelf, soms in samenwerking met de gemeente. De belangrijkste initiatieven van Groen & Gezond Almere zijn:
- De Groene Speld
- Almeerse Ecozones
- Almeers Preventieakkoord

Deze initiatieven stimuleren een gezonde leefstijl in de stad. Daarnaast zijn er ook groene markten zoals de Groene Haven, die de krachten bundelen van makers, producenten, boeren, ondernemers, burgers en bewoners uit de regio.

Conclusie

Groen in Nederland is van belang voor de leefbaarheid van steden en dorpen. De analyse van de Groene Stad Challenge toont aan dat Assen de groenste stad is, met een groenpercentage van ruim 59%. Bloemendaal is het groenste dorp van Nederland. De data laat zien dat het aandeel groen in de stad afhankelijk is van het wijktype en het bouwjaar. Daarnaast is het belangrijk om groen te integreren in de planvorming van nieuwe woonwijken. In Almere zijn er al veel groene initiatieven die een bijdrage leveren aan de gezondheid van bewoners en de biodiversiteit in de stad.

Bronnen

1. https://vng.nl/nieuws/vaals-is-de-meest-groene-gemeente-van-nederland
2. https://www.encyclo.nl/begrip/groen
3. https://nlgreenlabel.nl/blog/nieuws/groenste-steden-en-dorpen-van-nederland-bekend-eerste-plaats-voor-assen-en-bloemendaal/
4. https://klimaatadaptatienederland.nl/kennisdossiers/groen-in-de-stad/groen-stad/
5. https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2024/05/31/handreiking-helpt-gemeenten-met-meer-groen-in-de-stad
6. https://nl.wikipedia.org/wiki/Groen_(kleur)
7. https://klimaatadaptatienederland.nl/kennisdossiers/groen-in-de-stad/voordelen/
8. https://www.degroenekaravaan.nl/
9. https://www.clo.nl/indicatoren/nl300801-groen-in-de-stad-2022
10. https://www.onderneeminalmere.nl/nl/daarom/projecten-en-initiatieven/groen-en-gezond-almere
11. https://www.degroenehavenalmere.nl/
12. https://groenestadchallenge.nl/groenste-steden-en-dorpen-van-nederland-bekend-eerste-plaats-voor-assen-en-bloemendaal/
13. https://www.sweco.nl/actueel/nieuws/assen-en-bloemendaal-groenste-stad-en-dorp-van-nederland/