Aantal schepijsplekken in Nederland: een overzicht op basis van bronnen
juli 10, 2025
De geschiedenis van Nederland is niet alleen gekoppeld aan de Gouden Eeuw, maar ook aan het slavernijverleden dat het land heeft meegemaakt. Deze periode heeft diepe sporen nagelaten in de architectuur, cultuur en maatschappelijke structuur van het land. In de afgelopen jaren zijn er meerdere gidsen verschenen die de historische verantwoording van de slavernij in Nederland belichten. Deze gidsen bieden een overzicht van de belangrijkste locaties, gebouwen en monumenten die in verband staan met het koloniale verleden en het slavernijverleden. Deze artikel gaat in op de inhoud, opbouw en betekenis van deze gidsen, met name de Gids Slavernijverleden Nederland / The Netherlands Slavery Heritage Guide, die een overzicht biedt van honderd locaties in Nederland.
De opbouw en inhoud van de gids
De Gids Slavernijverleden Nederland / The Netherlands Slavery Heritage Guide is een uitgave van LM Publishers in samenwerking met het project Mapping Slavery. Het boek is gebaseerd op het onderzoek naar de historische banden tussen Nederland en de slavernij, met name via de VOC, WIC en andere koloniale instellingen. De gids bevat een overzicht van honderd locaties in Nederland, verdeeld over 18 steden en regio’s, waarbij telkens vijf prominente locaties worden getoond. Deze locaties zijn gekoppeld aan het slavernijverleden, en kunnen variëren van gebouwen met een koloniale betekenis tot monumenten die gerelateerd zijn aan de slavenhandel of het gebruik van slavenarbeid.
Deze gids is tweetalig van opzet, wat betekent dat de tekst zowel in het Nederlands als in het Engels is geschreven. Het boek bevat ook veel kaarten, foto’s en andere illustraties. Daarnaast biedt de gids thematische verhalen die de achtergronden van het Nederlandse slavernijverleden toelichten. Deze verhalen geven inzicht in de rol van Nederland in de slavenhandel, de invloed van koloniale economie op de stedelijke bouw en de betrokkenheid van individuen en instellingen bij de slavernij.
Locaties in de gids
De gids omvat zowel stedelijke als landelijke locaties, en toont hoe wijdverspreid de verbintenis met de slavernij was. In veel steden zoals Amsterdam, Middelburg, Delft en Vlissingen zijn er sporen van het slavernijverleden terug te vinden. Zo is in Amsterdam de verbintenis met Suriname en de Antillen duidelijk zichtbaar, aangezien veel Amsterdammers in de koloniale economie investeerden. De gids maakt ook aandacht voor de aanwezigheid van zwarte gemeenschappen in het centrum van Amsterdam vanaf het begin van de zeventiende eeuw.
Verder zijn er ook locaties met nationale en internationale betekenis opgenomen. Zo is het netwerk van de VOC, WIC en Middelburgse Commercie Compagnie wereldwijd van belang geweest. De gids laat zien dat de slavernij niet alleen een lokale maar ook een internationale context had. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de persoonlijke geschiedenissen van mensen die met de slavernij in aanraking zijn gekomen, zoals Wange van Bali, die in Delft woonde en geboren was in slavernij in Nederlands-Indië.
De rol van de auteurs en onderzoekers
De gids is samengesteld door een team van onderzoekers, waaronder Dineke Stam, Dienke Hondius, Jennifer Tosch en Nancy Jouwe. Deze onderzoekers zijn gespecialiseerd in geschiedenis, erfgoed en culturele geschiedenis. Zij hebben samenwerking gepleegd met historici, archivisten en culturele deskundigen om een betrouwbaar en uitgebreid overzicht te geven van het slavernijverleden in Nederland.
De auteurs benadrukken dat de gids niet uitputtend is, maar wel een breed overzicht biedt van de historische banden tussen Nederland en de slavernij. Ze tonen aan dat het verleden van de slavernij niet alleen te maken heeft met de koloniale economie, maar ook met de sociale en culturele impact van de slavernij in het land.
De betekenis van de gids voor het culturele erfgoed
Deze gids is van groot belang voor het onderwijs, het culturele erfgoed en het openbare debat over de geschiedenis van de slavernij in Nederland. Het biedt een concrete manier om het verleden van de slavernij te belichten en te herdenken. Daarnaast helpt de gids bij het begrijpen van de invloed van de koloniale geschiedenis op de hedendaagse samenleving.
In het bijzonder is de gids van waarde voor stedelijke en regionale historici, erfgoedbeheerders en cultuurorganisaties. De gids helpt bij het identificeren en beheren van historische locaties die in verband staan met de slavernij. Daarnaast biedt het een kader voor het ontwikkelen van wandelgidsen, toeristische routes en educatieve programma’s.
Een overzicht van de betrokkenheid van Nederland
De gids maakt duidelijk dat Nederland betrokken was bij de slavernij, zowel via de koloniale economie als via de handel in koloniale producten. De inkomsten uit deze economie werden gebruikt voor de bouw van stadshuizen, buitenplaatsen en andere gebouwen. Dit betekent dat het slavernijverleden ook een rol heeft gespeeld in de bouw van culturele monumenten en historische gebouwen in Nederland.
Bijvoorbeeld, in de regio Limburg zijn er vele buitenplaatsen geweest die verband hielden met de koloniale economie. Deze buitenplaatsen werden vaak gebruikt voor de productie van koloniale producten, die op hun beurt werden verkocht in Nederland. De gids toont hoe deze economische ketens in werking stonden en hoe ze het land hebben beïnvloed.
De rol van de gids in het onderwijs
De gids is ook een nuttig onderwijsmateriaal voor scholen, universiteiten en culturele instellingen. De inhoud is duidelijk en overzichtelijk opgebouwd, waardoor het geschikt is voor zowel lager onderwijs als hoger onderwijs. De thematische verhalen en de beschrijvingen van locaties helpen bij het begrijpen van de complexiteit van het slavernijverleden en de historische context.
Daarnaast is de gids een uitstekend middel voor het herdenken van het slavernijverleden. De gids bevat namen van personen die betrokken waren bij de slavernij, en de locaties waar zij werkzaam waren. Dit helpt bij het herinneren aan het verleden en het opbouwen van een betere begrip van de geschiedenis van de slavernij.
Samenvatting
De Gids Slavernijverleden Nederland / The Netherlands Slavery Heritage Guide is een waardevol hulpmiddel om het slavernijverleden van Nederland te belichten. Het boek biedt een overzicht van honderd historische locaties, verdeeld over 18 steden en regio’s, en toont hoe wijdverspreid de verbintenis met de slavernij was. De gids bevat beschrijvingen, kaarten, foto’s en thematische verhalen die inzicht geven in de historische context van de slavernij in Nederland. De gids is van belang voor het onderwijs, het culturele erfgoed en het openbare debat over de geschiedenis van de slavernij in Nederland.
Bronnen
- Gids Slavernijverleden Nederland / The Netherlands Slavery Heritage Guide
- Gids Slavernijverleden Nederland
- Gids Slavernijverleden Nederland
- Gids voor locaties in Nederland
- TVgids.nl
- Gids Slavernijverleden Amsterdam
- Gids Slavernijverleden Nederland - Dienke Hondius
- TVgids.nl - Kijken
- TVgids.nl - Filmgids
- TVgids.nl - Primetime
- TVgids.nl - Homepage
- TVgids.nl - RTL4, RTL5, SBS6