De gezondste steden van Nederland: een overzicht op basis van het onderzoek van Arcadis

De keuze voor een gezonde woonomgeving is van groot belang voor het welzijn van inwoners. In Nederland worden regelmatig onderzoeken uitgevoerd naar de gezondheid van steden, waarbij factoren zoals luchtkwaliteit, veiligheid, groen, mobiliteit en sociale samenhang worden beoordeeld. De Gezonde Stad Index van advies- en ingenieursbureau Arcadis is hierin een van de meest betrouwbare bronnen. De onderzoeken tonen aan dat bepaalde steden aanzienlijk beter presteren op het gebied van gezondheid dan andere. In dit artikel worden de belangrijkste inzichten uit de onderzoeken samengevat, en worden de top 10 gezondste en ongezondste steden van Nederland besproken.

De belangrijkste criteria voor een gezonde stad

Bij het beoordelen van de gezondheid van steden worden meerdere criteria gehanteerd. Volgens het onderzoek van Arcadis spelen de volgende vijf domeinen een rol:

1. Gezonde bouw: Comfortabele woningen, voldoende voorzieningen en ruimte.
2. Gezonde mobiliteit: Veilige fiets- en wandelroutes, goed functionerend openbaar vervoer.
3. Gezonde buitenruimte: Voldoende groen en natuur.
4. Gezond milieu: Goede luchtkwaliteit, weinig geluidsoverlast en hittestress.
5. Gezonde gemeenschap: Een veilige omgeving met aandacht voor fysieke en mentale gezondheid.

Deze criteria worden in de onderzoeken geanalyseerd om de gezondheidsscore van steden vast te stellen. De resultaten geven een overzicht van de steden die het beste presteren op deze gebieden, maar ook van die met de laagste scores.

De top 10 gezondste steden van Nederland

Volgens het onderzoek van Arcadis zijn de volgende steden de gezondste in Nederland. De rangorde kan variëren per onderzoek, maar de meeste bronnen tonen een duidelijk beeld.

1. Apeldoorn – De hoofdstad van de Gelderse regio haalde in de meeste onderzoeken de eerste plek. De stad scoort vooral hoog op het gebied van 'gezonde gemeenschap', met een laag aantal misdrijven en een sterke sociale samenhang. Daarnaast is de stad behoorlijk groen en beschikt over veel sportfaciliteiten. Op basis van de Gezonde Stad Index 2024 is Apeldoorn de gezondste stad van Nederland.

2. Maastricht – De Limburgse stad staat op de tweede plek. De luchtkwaliteit in Maastricht is in de afgelopen jaren verbeterd, waardoor de stad hoger in de lijst is gekomen. Er is voldoende groenvoorziening en de eetgewoontes van de inwoners zijn relatief gezond.

3. Groningen – De stad staat op de derde plek in veel onderzoeken. De stad heeft een sterke focus op het bevorderen van fietsen en wandelen. De luchtkwaliteit is goed, en de veiligheid is een van de beste in Nederland. Toch scoort de stad in sommige categorieën iets lager dan Apeldoorn en Maastricht.

4. Nijmegen – De stad staat op de vierde plek. Nijmegen heeft een gezonde leefomgeving, met veel groen en betere veiligheid. Er wordt ook hard aan verbetering gewerkt op het gebied van luchtkwaliteit en voeding.

5. Emmen – De Noordoost-Nederlandse stad scoort goed op het gebied van buitenruimte en gemeenschap. De stad heeft veel ruimte voor recreatie en sportactiviteiten, wat bijdraagt aan een gezonde leefstijl.

6. Almere – De stad in de regio Utrecht heeft een positieve invloed op het milieu en heeft veel groen. De stad scoort goed op veiligheid en voorzieningen, maar heeft nog ruimte voor verbetering op het gebied van voeding en zorg.

7. Amersfoort – De stad staat op de zevende plek. De stad heeft veel sportfaciliteiten en een goede sociale samenhang. De luchtkwaliteit is echter niet het beste, waardoor de stad op sommige gebieden minder goed scoort.

8. Haarlem – De stad in Zuid-Holland heeft veel sportlocaties en een lage mate van vervuiling. De stad scoort goed op het gebied van gezond gewicht en sportfaciliteiten.

9. Leeuwarden – De hoofdstad van Friesland scoort goed op het gebied van groen en veiligheid. De stad heeft veel ruimte voor activiteiten en een goede voorziening voor sociale interactie.

10. Zwolle – De stad in Overijssel staat op de tiende plek. De stad heeft veel sportfaciliteiten en een goede voorziening op het gebied van gezondheid. De luchtkwaliteit is echter niet ideaal.

De ongezondste steden van Nederland

Aan de onderkant van de lijst staan de steden die het meeste last hebben van vervuiling, gebrek aan groen en slechte veiligheid. De meeste bronnen noemen Rotterdam als de ongezondste stad van Nederland.

1. Rotterdam – De havenstad scoort het laagst op het gebied van 'gezonde gemeenschap' en 'gezonde buitenruimte'. De stad heeft veel vervuiling, met name op de Maasvlakte, waar de luchtkwaliteit slecht is. Ook het aantal misdrijven is relatief hoog, wat de gezondheid van inwoners negatief beïnvloedt.

2. Amsterdam – De hoofdstad scoort goed op het gebied van sportfaciliteiten, maar heeft het moeilijk met de luchtkwaliteit en de hoeveelheid groen. De stad is ook een van de drie grootste steden in Nederland, wat kan leiden tot verkeersproblemen en geluidsoverlast.

3. Den Haag – De stad scoort goed op het gebied van veiligheid, maar heeft een hoge mate van vervuiling en beperkte groenruimtes. De stad heeft ook veel verkeersongevallen, wat negatief is voor de gezondheid van inwoners.

4. Zaanstad – De stad staat onderaan de lijst vanwege het gebrek aan groen en de lage mate van sociale interactie. De stad heeft ook veel vervuiling en een slechte luchtkwaliteit.

5. Tilburg – De stad scoort slecht op het gebied van groen en luchtkwaliteit. De stad heeft veel industrie, wat leidt tot vervuiling en gezondheidsrisico’s.

Invloed van milieu en leefomgeving op gezondheid

Het onderzoek van Arcadis toont aan dat een gezonde leefomgeving een cruciale rol speelt in het welzijn van inwoners. De luchtkwaliteit, de hoeveelheid groen en het aantal sportfaciliteiten zijn belangrijke factoren. Bovendien is de veiligheid van een stad van groot belang voor de mentale gezondheid.

In sommige steden, zoals Apeldoorn, wordt het groene karakter van de stad benadrukt als een belangrijke factor in de gezondheid. In tegenstelling tot grote steden zoals Amsterdam en Rotterdam, waar de luchtkwaliteit en het gebrek aan groen negatief kunnen zijn, heeft Apeldoorn een betere balans tussen groen, veiligheid en sportfaciliteiten.

Adviezen om gezond te wonen

Bij het kiezen van een woning is het belangrijk om rekening te houden met de gezondheid van de stad. Hier zijn een aantal adviezen:

• Kies voor een stad met veel groen en een goede luchtkwaliteit.
• Kijk naar de beschikbaarheid van sportfaciliteiten en recreatiespots.
• Let op de veiligheid van de wijk en de sociale samenhang.
• Vermijd steden met veel vervuiling of hoge mate van geluidsoverlast.

Conclusie

De keuze voor een gezonde stad is van groot belang voor het welzijn van inwoners. De Gezonde Stad Index van Arcadis geeft een overzicht van de steden in Nederland die het beste presteren op het gebied van gezondheid. Apeldoorn staat bovenaan de lijst, gevolgd door Maastricht en Groningen. Aan de onderkant van de lijst staan steden als Rotterdam, Amsterdam en Den Haag, die met veel vervuiling en gebrek aan groen te maken hebben. Bij het kiezen van een woonplaats is het belangrijk om rekening te houden met de luchtkwaliteit, het gebrek aan groen en de veiligheid van de omgeving.

Bronnen

1. De gezondste stad van Nederland
2. De 10 fitste steden van Nederland
3. De gezondste en ongezondste woonplaatsen van Nederland
4. De gezondste steden van Nederland
5. De meest gezonde stad van Nederland
6. Apeldoorn haalt Groningen in als gezondste stad van Nederland
7. Apeldoorn gezondste stad van Nederland, Rotterdam scoort het laagst
8. De gezondste steden van Nederland
9. Groningen en Emmen de gezondste stad van Nederland
10. De meest gezonde stad van Nederland
11. Gezondste stad van Nederland onderzoek
12. Apeldoorn gezondste stad van Nederland, Rotterdam scoort het laagst