Geplande Steden in Nederland: Een Overzicht van Historie, Ontwikkeling en Toekomst

In Nederland zijn geplande steden een belangrijk onderdeel van de ruimtelijke ordening en hebben een unieke rol gespeeld in de ontwikkeling van stedelijke gebieden. De term “geplande stad” verwijst naar een stad die vanaf het begin zorgvuldig is gepland en op een bepaalde manier is ontwikkeld. In dit artikel worden de historische achtergronden, het ontstaan van geplande steden in Nederland, en de invloed van deze steden op de ruimtelijke ordening en de ontwikkeling van stedelijke gebieden besproken. De bronnen tonen aan dat geplande steden in Nederland zowel in het verleden als in de toekomst een belangrijke rol kunnen spelen in de oplossing van ruimtelijke uitdagingen.

Historische Ontwikkeling van Geplande Steden

De term geplande stad is afkomstig van de Engelse term “planned city”, en verwijst naar een stad die vanaf het begin op een zorgvuldig ontworpen manier is opgebouwd. In Nederland heeft het idee van geplande steden zijn oorsprong in de jaren twintigste-eeuws, toen er sprake was van een sterke groei van de bevolking en de behoefte aan ruimtelijke ordening. De stadsuitbreidingen in de jaren twintig en dertig, zoals in Amsterdam Zuid, hadden een ruime en open opzet met brede banen voor de verkeersstromen. Deze steden werden vaak op een zodanige manier ontworpen dat ze een betere leefomgeving bieden en tegelijkertijd de behoeften van de bevolking kunnen versterken.

In de jaren twintig en dertig kenden de stadsuitbreidingen veelal een ruime en open opzet met brede banen voor de verschillende verkeersstromen, zoals in Amsterdam Zuid. Deze ontwikkeling is kenmerkend voor de periode die centraal staat in de bronnen, namelijk de periode waarin de bevolkingsgroei en technologische ontwikkelingen de stad op velerlei wijzen vernieuwden. Ook in de periode die in dit hoofdstuk centraal staat, zette de bevolkingsgroei onverminderd door en werden nieuwe technieken in de stad geïntroduceerd. Zo was de bevolkingsgroei in Eindhoven spectaculair: van een dorp van een kleine zesduizend inwonens in 1910 groeide het uit tot de zesde stad van Nederland in 1945, met ruim honderdtwintigduizend inwoners.

Geplande Steden in Nederland

In Nederland zijn er verschillende voorbeelden van geplande steden, waaronder Almere, Lelystad, Nieuwegein, Spijkenisse, Houten, en ook de moderne delen van steden zoals Nur-Sultan en Ankara. Deze steden zijn ontstaan door een zorgvuldig ontworpen plan en zijn vaak ontwikkeld op onontgonnen grond. Een voorbeeld is Almere, dat in de tweede helft van de vorige eeuw is ontstaan en in vijftig jaar is uitgegroeid tot een middelgrote stad. Deze steden vormen een nieuw en vrijwel ongekend fenomeen, en zijn vaak het onderwerp van discussie over of ze eigenlijk wel steden zijn of een verzameling buurten en dorpen.

De bronnen tonen aan dat de ontwikkeling van geplande steden in Nederland niet alleen in het verleden heeft plaatsgevonden, maar ook in de toekomst een rol kan spelen in de oplossing van ruimtelijke uitdagingen. In het rapport “Ruimtelijke Verkenning 2023” ontwikkelt het PBL scenario’s voor de inrichting van Nederland in 2050. Daarbij worden vier mogelijke ruimtelijke toekomsten gepresenteerd, waaronder het scenario “Regionaal Geworteld”, waarin burgers het initiatief nemen in hun eigen leefomgeving. In dit scenario kan de rol van geplande steden een belangrijke bijdrage leveren aan de oplossing van ruimtelijke problemen.

Invloed van Geplande Steden op de Ruimtelijke Ordening

Geplande steden hebben een unieke invloed op de ruimtelijke ordening en de ontwikkeling van stedelijke gebieden. In Nederland zijn de stadsuitbreidingen uit de jaren twintig kenden veelal een ruime en open opzet met brede banen voor de verschillende verkeersstromen. Deze ontwikkeling is kenmerkend voor de periode waarin de bevolkingsgroei en technologische ontwikkelingen de stad op velerlei wijzen vernieuwden. Ook in de periode die in dit hoofdstuk centraal staat, zette de bevolkingsgroei onverminderd door en werden nieuwe technieken in de stad geïntroduceerd.

De bronnen tonen aan dat het idee van geplande steden in Nederland ook invloed heeft op de ruimtelijke ordening en de ontwikkeling van stedelijke gebieden. In de jaren twintig en dertig kenden de stadsuitbreidingen veelal een ruime en open opzet met brede banen voor de verschillende verkeersstromen, zoals in Amsterdam Zuid. Deze ontwikkeling is kenmerkend voor de periode waarin de bevolkingsgroei en technologische ontwikkelingen de stad op velerlei wijzen vernieuwden.

Toekomst van Geplande Steden

De toekomst van geplande steden in Nederland is veelbelovend, met name in het licht van de uitdagingen rondom bevolkingsgroei, ruimtelijke ordening en duurzaamheid. In de Nationale Omgevingsvisie kiest de Rijksoverheid waar mogelijk voor meervoudig ruimtegebruik, waarbij functiecombinaties worden gecreëerd om de ruimtelijke uitdagingen op te lossen. In dit kader kunnen geplande steden een belangrijke bijdrage leveren aan de oplossing van ruimtelijke problemen.

De bronnen tonen aan dat het idee van geplande steden in Nederland ook een rol kan spelen in de toekomst. In de Ruimtelijke Verkenning 2023 wordt een aantal scenario’s ontwikkeld voor de inrichting van Nederland in 2050, waaronder het scenario “Groen Land”, waarin veel ruimte voor de natuur wordt gegarandeerd. In dit scenario kan het idee van geplande steden een bijdrage leveren aan de oplossing van ruimtelijke problemen.

Conclusie

Geplande steden in Nederland hebben een unieke rol gespeeld in de ontwikkeling van stedelijke gebieden en zijn een belangrijk onderdeel van de ruimtelijke ordening. In de jaren twintig en dertig kenden de stadsuitbreidingen veelal een ruime en open opzet met brede banen voor de verschillende verkeersstromen. Deze ontwikkeling is kenmerkend voor de periode waarin de bevolkingsgroei en technologische ontwikkelingen de stad op velerlei wijzen vernieuwden. De toekomst van geplande steden in Nederland is veelbelovend, met name in het licht van de uitdagingen rondom bevolkingsgroei, ruimtelijke ordening en duurzaamheid. In de Nationale Omgevingsvisie kiest de Rijksoverheid waar mogelijk voor meervoudig ruimtegebruik, waarbij functiecombinaties worden gecreëerd om de ruimtelijke uitdagingen op te lossen. In dit kader kunnen geplande steden een belangrijke bijdrage leveren aan de oplossing van ruimtelijke problemen.

Bronnen

1. https://www.groene.nl/artikel/heel-holland-de-hoogte-in
2. https://wikikids.nl/Geplande_stad
3. https://www.dbnl.org/tekst/lint011tech0601/lint011tech0601_0003.php
4. https://www.platform31.nl/artikelen/oud-versus-nieuw-hoogbouw-in-nederland-in-kaart-gebracht/
5. https://www.pbl.nl/actueel/nieuws/grote-gemeenten-goed-voor-driekwart-van-bevolkingsgroei-tot-2025
6. https://geoinformatienederland.nl/artikelen/sim-city-in-het-echt-7-interessante-geplande-steden/
7. https://www.pbl.nl/publicaties/vier-scenarios-voor-de-inrichting-van-nederland-in-2050
8. https://trancity.nl/publicaties/de-nieuwe-stad