Ganzen in het Nederlandse landschap: van overlast tot duurzame oplossingen

In Nederland zijn ganzen een veel voorkomend onderdeel van het landschap, zowel in stedelijke als landelijke gebieden. Ze trekken jaarlijks naar het land om te broeden of te overwinteren, en hun aanwezigheid veroorzaakt zowel positieve als negatieve effecten. In het lopende jaar worden er veel discussies gevoerd over het beheer van ganzenpopulaties, met als doel het balans te houden tussen bescherming en schadebeperking. De onderliggende redenen voor het probleem liggen onder meer in de intensieve landbouw en de veranderende landbouwpraktijken. In dit artikel worden verschillende aspecten van het ganzenprobleem besproken, waaronder de invloed van de landbouw, maatregelen om de populatie te beheren, en alternatieven voor het afschieten van ganzen.

Soorten ganzen in Nederland

In Nederland zijn verschillende soorten ganzen te vinden. De meest voorkomende zijn de grauwe gans, de kolgans, de brandgans, de Canadese gans en de toendrarietgans. De grauwe gans is de grootste en meest voorkomende gans in het land. Ze is herkenbaar aan hun grijze verenkleed, oranje snavel en grote omvang. De kolgans is kleiner dan de grauwe gans en heeft een kortere hals. De brandgans is te herkennen aan het zwart-witte verenpatroon en komt vooral voor in kleine groepen. De Canadese gans is een invasieve soort die vaak in parken en stedelijke gebieden te vinden is. De toendrarietgans is een minder bekende soort, maar komt toch regelmatig voor in het land.

Er zijn ook zeldzame en exotische soorten ganzen in Nederland, waaronder de dwerggans, de kleine rietgans, de Ross’ gans, de sneeuwgans, de taiga-rietgans, de toendrarietgans, de witbuikrotgans, de zwarte rotgans en de roodhalsgans. Deze soorten komen minder vaak voor en zijn meestal beperkt tot specifieke gebieden.

De invloed van de landbouw op de ganzenpopulatie

De groei van de ganzenpopulatie in Nederland is te wijten aan de intensieve landbouw. Volgens onderzoekers van Alterra is Nederland een belangrijk overwinteringsgebied voor ganzen, dankzij het vlakke landschap en het groene akkerland. De intensieve bemesting van de landbouw leidt tot groenere en eiwitrijkere akkers, wat de voedselvoorwaarden voor de winterganzen verbeterd. Hierdoor stijgt het aantal kuikens dat in de wintergebieden geboren wordt.

De landbouw leidt ook tot het verschijnen van grote kolonies van kolganzen, vooral in het noorden van Nederland. De overvoeding van de ganzen door de Nederlandse ‘superakkers’ leidt tot een betere conditie van de ouderganzen, wat weer tot meer jongen leidt. Dit leidt ertoe dat de populatie van de kolgans groeit, wat opnieuw problemen oplevert in de landbouw.

Beheer van de ganzenpopulatie

Het beheer van de ganzenpopulatie is een complex onderwerp. Er zijn verschillende methoden om de populatie te beheren, waaronder afschieten, afvangen, nestreductie en het gebruik van lasers. Het afschieten van ganzen is echter niet effectief en leidt niet tot een daling van de populatie. Onderzoek heeft aangetoond dat het afschieten van ganzen op provinciaal niveau geen reële oplossing is voor het probleem. Daarnaast leidt het afschieten tot een uitgestelde voorjaarstrek, wat opnieuw schade kan veroorzaken.

Er zijn alternatieven voor het afschieten van ganzen, zoals het gebruik van lasers om de ganzen te verjagen. Het gebruik van lasers is inmiddels in Nederland beschikbaar en heeft zichzelf bewezen als effectief middel om de ganzen te verjagen. Het gebruik van lasers is duurzaam en diervriendelijk, en leidt niet tot dode dieren. Het is echter belangrijk dat de lasers op de juiste manier worden gebruikt, zodat de ganzen niet worden beïnvloed door de lichtstralen.

Duurzame oplossingen voor het ganzenprobleem

Animal Rights pleit voor een andere inrichting van het landschap als duurzame en diervriendelijke oplossing. Met behulp van de juiste landinrichting, in combinatie met het weren van ganzen, kan het gedrag worden gestuurd en daarmee overlast worden voorkomen. Er moeten ganzengebieden worden ingericht, rustgebieden waar ganzen ongestoord kunnen verblijven, en niet-ganzengebieden. De gebieden waar niet gebroed, gerust en gegeten mag worden kunnen onaantrekkelijk worden gemaakt door het omploegen van oogstresten, verbouwen van andere soorten gewassen (zoals olifantsgras) en het gebruik van lasers. Zolang er nog ruim voldoende broedbiotoop en foerageergebied beschikbaar is, zullen ganzen namelijk naar ons land blijven komen. Afschot is in dit geval zinloos.

Bescherming van de ganzen

De bescherming van de ganzen is van groot belang, zowel voor de dieren als voor het ecologische evenwicht. In Nederland zijn er verschillende natuurgebieden die door grauwe ganzen worden gebruikt als foerageergebied of slaapplaats, en deze gebieden zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. Deze gebieden zijn belangrijk voor het behoud van de natuur en de ganzenpopulatie.

Conclusie

De aanwezigheid van grote aantallen ganzen in Nederland brengt uitdagingen met zich mee, vooral in landbouwgebieden waar ze schade kunnen veroorzaken aan gewassen. Het vinden van een balans tussen bescherming en schadebeperking is centraal in het ganzenbeleid. Het gebruik van duurzame en diervriendelijke oplossingen is van groot belang om de populatie te beheren en tegelijkertijd de natuur te beschermen. Het is belangrijk dat er op de juiste manier wordt omgegaan met de ganzen, zodat ze hun rol in het ecosysteem kunnen blijven spelen.

Bronnen

1. https://www.visithanzesteden.nl/hanzetip/1554/nederlandse-hanzesteden/
2. https://onzesteden.nl/hanzesteden/
3. https://www.animalrights.nl/ganzen-nederland
4. https://bbirdsplace.nl/ganzen/
5. https://www.visithanzesteden.nl/hanzetip/1460/wat-is-een-hanzestad-/
6. https://www.vogelverkenner.nl/ganzen/
7. https://www.dieren-en-planten.nl/vogels/de-eendvogels/ganzen/
8. https://www.dierenfun.com/20-verschillende-ganzensoorten/
9. https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/grauwe-gans