Fietsen in Nederland: Veiligheid, Risico’s en Maatregelen

Fietsen in Nederland is een veelgebruikte verkeersvorm, maar tegelijkertijd is het ook een bron van risico’s. De aantallen fietsongelukken blijven stijgen, en het aantal gewonden en verkeersdoden is inmiddels op een zorgwekkend niveau beland. De vele feiten en cijfers uit de bronnen laten zien dat fietsen in Nederland zowel een levensvatbare als een gevaarlijke activiteit kan zijn. In dit artikel worden de belangrijkste risico’s, oorzaken van ongelukken, en maatregelen die kunnen bijdragen aan een veiliger fietsgedrag besproken.

Veiligheid en risico’s bij fietsen in Nederland

Fietsen is een veelgebruikte verkeersvorm in Nederland. De landelijke fietsenstroom is gigantisch, en het aantal fietsers dat dagelijks op pad is, is enorm. Volgens bron [3] zijn er in Nederland meer fietsen dan mensen: ongeveer 23 miljoen fietsen op 17 miljoen inwoners. Dit betekent dat het fietsen in Nederland een essentieel onderdeel is van de verkeersinfrastructuur.

Echter, de vele fietsers betekent ook dat het risico op ongelukken stijgt. Het aantal fietsongelukken blijft volgens bron [5] stijgen, en de leeftijdsgroep van de slachtoffers ligt vooral in de groep van 60-plussers. Oudere fietsers lopen een hoger risico op ernstige verwondingen dan jongere fietsers. Zo is het overlijdensrisico voor fietsende 80-plussers ongeveer vijftig keer zo hoog als het risico van fietsers jonger dan 60 jaar, zoals blijkt uit onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). Dit ligt aan de afname van de spiermassa en het verminderde reageren bij ouder wordende fietsers.

Daarnaast zijn er ook risico’s voor jonge fietsers. In bron [7] staat dat het aantal ongelukken met fatbikes bij jongeren toeneemt. Fatbikes zijn zware fietsen met brede banden, die vaak worden opgevoerd om sneller te kunnen rijden. Dit maakt ze gevaarlijk, vooral als ze harder rijden dan toegestaan. Uit cijfers blijkt dat ongelukken met fatbikes vaker ernstige verwondingen veroorzaken dan ongelukken met gewone fietsen. Dit is een aandachtspunt voor ouders en verkeersveiligheidsexpertise.

Veelvoorkomende oorzaken van fietsongelukken

Het aantal fietsongelukken blijft stijgen, maar waarom? De oorzaken zijn meervoudig en variëren per situatie. De meest voorkomende oorzaken van fietsongelukken zijn:

• Niet goed opletten: Veel fietsers raken ongevallen door onoplettendheid, bijvoorbeeld door te veel te kijken naar hun telefoon.
• Stuurfout maken: Soms rijden fietsers in de verkeerde richting of verkeerd op het fietspad.
• Te hard rijden: Veel fietsers rijden te snel, vooral op drukke wegen of in stedelijke omgevingen.
• Plotseling stoppen op het fietspad: Dit kan leiden tot botsingen, vooral als de fietsers erachter niet snel genoeg kunnen stoppen.
• Achterom kijken: Fietsers die plotseling omkijken, kunnen ongevallen veroorzaken.
• Uit balans raken door bagage op/aan het vervoermiddel: Fietsers met veel bagage kunnen moeite hebben om hun evenwicht te houden.
• Voet glijdt van de trapper: Dit kan leiden tot ongevallen, vooral bij snelle snelheden.
• Blijven haken tijdens het stoppen en afstappen: Dit kan leiden tot botsingen met andere verkeersdeelnemers.
• Remfout maken: Verkeerde remacties kunnen leiden tot ongevallen, vooral bij hoge snelheden.
• Afgeleid zijn door smartphone: Veel fietsers zijn afgeleid door hun telefoon, wat het risico op ongelukken verhoogt.

Daarnaast zijn ook weersomstandigheden, de staat van de fietspaden, en het gedrag van andere verkeersdeelnemers belangrijke factoren. Bijvoorbeeld, smalle of slecht onderhouden fietspaden, losliggende materialen, en gladheid op het wegdek kunnen leiden tot ongelukken.

Fietsen onder invloed: een gevaarlijke misvatting

Een ander belangrijk punt is het fietsen onder invloed. Volgens bron [1] is fietsen onder invloed strafbaar en gevaarlijk. Hoewel veel Nederlanders weten dat fietsen onder invloed gevaarlijk is, passen ze hun gedrag niet aan. Slechts 72% van degenen die ooit onder invloed gefietst hebben, denkt dat ze veilig kunnen fietsen. Toch is het risico op ongevallen bij fietsers onder invloed aanzienlijk hoger. De kans op een ernstig ongeval stijgt, en het risico op letsel is groter dan bij fietsers die niet onder invloed zijn.

De wet stelt voor fietsers onder invloed een boete voor, maar veel mensen denken dat het niet mogelijk is om hun rijbewijs te verliezen. Dat is niet het geval, maar fietsen onder invloed is wel strafbaar. Onderzoek van PanelWizard in opdracht van Univé toont aan dat 52% van de Nederlanders weleens de fiets pakt terwijl ze weten dat ze te veel gedronken hebben. Dit is een ernstig risico voor zowel de fietser als andere verkeersdeelnemers.

Elektrische fietsen: een gevaar of een oplossing?

De opkomst van elektrische fietsen heeft ook invloed op de veiligheid. Volgens bron [5] is er geen onderzoek waaruit blijkt dat elektrische fietsers vaker ongelukken hebben dan gewone fietsers. Echter, bij een ongeluk met een elektrische fiets zijn de verwondingen vaak ernstiger. Dit komt doordat elektrische fietsen sneller rijden en langer onderweg zijn. Daarnaast zijn elektrische fietsen vaak zwaarder en hebben ze een groter risico op ongevallen als de fietser niet goed oplet.

De groei van elektrische fietsen is ook duidelijk zichtbaar in het land. Volgens bron [3] is het aandeel elektrische fietsen in de verkoop van fietsen in Nederland gestegen. In 2022 was zelfs 57 procent van de nieuw verkochte fietsen elektrisch. Dit betekent dat er steeds meer elektrische fietsen op de weg staan, wat ook het risico op ongevallen kan verhogen.

Maatregelen om fietsveiligheid te verbeteren

Om het risico op fietsongelukken te verminderen, zijn er meerdere maatregelen nodig. De Fietsersbond en andere organisaties pleiten voor bredere en betere fietspaden, bescherming van kwetsbare verkeersdeelnemers en meer handhaving. Volgens bron [8] is het belangrijk om de snelheid van auto’s te verlagen, omdat het aantal dodelijke ongevallen met fietsers in het verkeer afhankelijk is van de snelheid van de auto.

Daarnaast is het belangrijk om fietsers beter te onderwijzen. In bron [12] wordt benadrukt dat het leren fietsen een belangrijk onderdeel is van de veiligheid. Fietsen verleert je nooit, maar het is belangrijk om het juiste gedrag te leren, vooral voor jonge fietsers en ouderen. In sommige steden worden daarom fietslessen gegeven, en wordt er gewerkt aan het opknappen van fietsen voor mensen die ze niet kunnen betalen.

Samenvattend

Fietsen in Nederland is een veelgebruikte verkeersvorm, maar tegelijkertijd is het ook een bron van risico’s. Het aantal fietsongelukken blijft stijgen, en de leeftijdsgroep van de slachtoffers ligt vooral in de groep van 60-plussers. Oudere fietsers lopen een hoger risico op ernstige verwondingen dan jongere fietsers. Daarnaast zijn er ook risico’s voor jonge fietsers, vooral met fatbikes. De meest voorkomende oorzaken van fietsongelukken zijn onoplettendheid, te snel rijden, en verkeerd gedrag van andere verkeersdeelnemers.

Fietsen onder invloed is een gevaarlijke misvatting, en het risico op ongevallen is aanzienlijk hoger. Elektrische fietsen zijn niet per se gevaarlijker, maar het risico op ernstige verwondingen is groter. Om de veiligheid van fietsers te verbeteren, zijn er meerdere maatregelen nodig, waaronder bredere en betere fietspaden, bescherming van kwetsbare verkeersdeelnemers, en meer handhaving.

Bronnen

1. Fietsen onder invloed: strafbaar én gevaarlijk
2. Bike Expert - Fietsenwinkel
3. Nederland, fietsland: fascinerende fietsfeiten
4. Fietsongelukken met elektrische fietsen
5. Fietsongelukken blijven stijgen
6. Fietsen: typen en keuzes
7. Gevaar op de weg: fatbikes zijn stoer maar ook gevaarlijk
8. Top 10 fietsongelukken
9. Alle fietsen uit de Tour de France 2025
10. Gevaar op de weg: de fietser
11. Fietsaccessoires en fietskleding
12. Veilig fietsen: maatregelen en adviezen