De Ronde van Nederland via LF-routes: Een complete fietsroute door het land
juli 9, 2025
Fietsen en wandelen zijn in Nederland populair, zowel voor recreatie als voor het ontdekken van het landschap. De beschikbaarheid van betrouwbare en actuele fiets- en wandelroutes is daarbij van cruciaal belang. In de bronnen die hieronder worden opgesomd, wordt duidelijk gemaakt hoe de data over fiets- en wandelroutes in Nederland wordt beheerd, welke vormen van routes beschikbaar zijn, en hoe deelname aan dit netwerk werkt. Deze informatie is van belang voor zowel reizigers als beheerders van fiets- en wandelroutes.
Landelijk systeembeheer van fietsroutenetwerken
Nederland beschikt over een uitgebreid fietsroutenetwerk, met ongeveer 36.500 kilometer aan bewegwijzerde fietsroutes. Ruim 3.700 kilometer hiervan zijn aangeduid als LF-routes, oftewel Langeafstand Fietsroutes. Deze routes zijn bedoeld voor meerdaagse fietstochten, waarbij fietsers het gemak van één herkenbaar routebordje kunnen waarderen. De beheerders van deze routes zijn onder meer betrokken bij het landelijke systeembeheer, dat zorgt voor uniformiteit en kwaliteit van de routes over het hele land heen.
Het landelijke netwerk bestaat uit 37 regionale fietsroutenetwerken, die op elkaar aansluiten. Deze worden beheerd door lokale routebureaus, terwijl het beheer van de LF-routes bij het landelijke systeembeheer valt. De LF-routes lopen door meerdere provincies en vormen soms onderdeel van internationale routes zoals de EuroVelo-routes. De knooppuntroutes en LF-routes zijn in twee richtingen bewegwijzerd, meestal met bordjes aan paaltjes. In het buitengebied zijn deze bordjes vaak op bermplanken bevestigd.
De Routedatabank: een centrale bron van fiets- en wandeldata
Om het beheer van fiets- en wandelroutes efficiënter en betrouwbaarder te maken, is de Routedatabank opgezet. Deze databank bevat actuele en volledige gegevens over fietsroutenetwerken, wandelroutes, MTB-routes en ruiterroutes. De Routedatabank wordt beheerd door Fietsplatform en Wandelnet, en biedt zowel publieke als professionele toegang. De data zijn beschikbaar voor beleidsdoeleinden, maar voor publieksdoeleinden gelden beperkingen in sommige regio’s.
De Routedatabank bevat verschillende soorten routes, waaronder:
- LF-routes: Langeafstand Fietsroutes, bedoeld voor meerdere dagen fietsen.
- Regionale fiets- en wandelnetwerken: Lokale routes die vaak in overleg met lokale gemeenten worden beheerd.
- LAW’s (Lokale Afsluitingswegen): Afsluitingen van wegen die bedoeld zijn voor fietsers en wandelaars.
- Streekpaden: Regionale wandelpaden die vaak door lokale gemeenten worden aangeboden.
- NS-wandelingen: Wandelingen die worden aangeboden in samenwerking met NS.
- MTB-routes en ruiterroutes: Officiële routes voor mountainbiken en paardrijden, die zijn opgenomen in de databank.
De Routedatabank is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, evenals door meerdere provincies. De data in de databank zijn van belang voor zowel de beheerders als de gebruikers, omdat ze worden gebruikt als onderlegger, referentiedata, plandata of basisdata voor software. De consument ziet het resultaat terug in routewijzigingen, navigatieapps en bouwplannen.
Fietsroutedata in de praktijk: toegankelijkheid en kwaliteit
De beschikbaarheid van fietsroutedata is van groot belang voor zowel reizigers als beheerders. De bronnen tonen aan dat er actieve samenwerking is tussen landelijke en regionale partijen. Zo is er sinds begin april 2025 een koppeling van de regionale fietsroutedata van vier provincies (Groningen, Friesland, Drenthe en Utrecht) aan de landelijke Routedatabank. Hierdoor stroomt de data automatisch door naar het landelijke systeem, wat de betrouwbaarheid en kwaliteit van de routes vergroot.
De gebruikersgroep van de Routedatabank is breed: van gemeenten, onderwijsinstellingen en belangenbeheerders tot cartografen en appbouwers. De data worden ook gebruikt door PDOK (Publieke Dienstverlening Op de Kaart), Atlas voor de Leefomgeving en NDW (Nationaal Dataportaal Wegverkeer). Dit maakt de data toegankelijk voor zowel professionele als publieke gebruikers.
Fietsroutedata voor particulieren
Voor particulieren zijn de gegevens in de Routedatabank beschikbaar via verschillende platforms. Bijvoorbeeld via route.nl, waarin de mooiste natuurgebieden en toeristische plekken in Nederland, België en Duitsland worden aangeboden. Daarnaast biedt Fietsplatform, samen met Wandelnet, een centrale plek voor het beheren van de data. De data zijn ook beschikbaar voor toegang via een inlogaccount, wat vooral van toepassing is bij het downloaden van specifieke routes.
De Routedatabank biedt ook de mogelijkheid om feedback te geven op de kwaliteit van de data via de website meldpuntroutes.nl. Dit stimuleert de eigenaren van de data om deze up-to-date te houden en te verbeteren.
Toeristische Overstappunten (TOPs) en hun rol
Een belangrijk onderdeel van de fiets- en wandelroutes in Nederland zijn de Toeristische Overstappunten (TOPs). Dit zijn knooppunten waar diverse bewegwijzerde en onbewegwijzerde fiets- en wandelroutes samen komen. Een TOP is goed bereikbaar per auto en beschikt over voldoende parkeerplaatsen. In de nabije omgeving van de TOP is vaak horeca beschikbaar, voor een kopje koffie en eventueel een oplaadpunt voor elektrische fietsen. In sommige gevallen is de horeca ook fietscafé / Fietsers Welkom! met extra service voor de fietsende recreant.
De TOPs zijn van belang voor zowel fietsers als wandelaars, omdat ze een goed startpunt vormen voor het ontdekken van het landschap. In de bronnen wordt aangegeven dat er in sommige regio’s (zoals de provincie Utrecht) ook Rustpunten op particuliere erven zijn, waar je iets kunt drinken. Dit maakt de TOPs tot een belangrijk onderdeel van het fiets- en wandelnetwerk.
Fiets- en wandelroutes in praktijk: voorbeelden
Er zijn verschillende bekende fiets- en wandelroutes in Nederland die zijn aangeboden door lokale routebureaus. Bijvoorbeeld:
- Bourgondisch fietsen door het Vechtdal en langs de Dedemsvaart (46 km)
- Bourgondisch Fietsen | Door stad en land in de noordelijke Achterhoek (57 km)
- Bourgondisch fietsen door Twentse coulissen (48 km)
- Bourgondisch fietsen | Vallei en Heuvelrug (55 km)
- Bourgondisch fietsen door Salland, Twente en het Vechtdal (49 km)
Daarnaast zijn er ook langere routes zoals:
- Limburg 200, de langste uitgepijlde MTB- en gravelroute van Nederland en België
- Rondje Overijssel, 307 km op de racefiets
Deze routes zijn beschikbaar via verschillende platforms, waaronder Routebureau Nederland, Fietsplatform, en Wandelnet.
Conclusie
Fiets- en wandelroutes in Nederland vormen een uitgebreid netwerk dat zowel recreanten als professionele gebruikers kan ondersteunen. De Routedatabank is hierbij een cruciaal onderdeel, omdat deze de data beheert, de kwaliteit zorgt en toegankelijk maakt. De samenwerking tussen landelijke en regionale partijen zorgt voor uniformiteit en betrouwbaarheid. De data zijn van belang voor zowel particulieren als professionelen, en worden steeds uitgebreider en betrouwbaarder gemaakt. De toekomst van de fiets- en wandelroutes in Nederland lijkt daarom zeker.