Dynamische Binnensteden: De Toekomst van Nederlandse Steden

Inleiding

De toekomst van Nederlandse steden is gekoppeld aan het concept van dynamische binnensteden. Dit begrip is een kernthema in meerdere bronnen, waaronder de City Deal Dynamische Binnensteden, die op 14 juni 2023 is ondertekend. De focus ligt op het behouden en versterken van de levendigheid, aantrekkelijkheid en vitaliteit van binnensteden, zowel voor bewoners als bezoekers. De bronnen tonen aan dat steden zoals Utrecht, Amsterdam en Den Haag hun positie behouden in de vitaliteitsbenchmark, waarin de economische vitaliteit van de 100 grootste centrumgebieden in Nederland wordt geanalyseerd. Bovendien wordt er aandacht besteed aan de rol van toerisme, de groei van de bevolking, en de uitdagingen rondom vergrijzing en leegstand. In dit artikel worden deze thema’s uitgebreid besproken, met aandacht voor strategieën, maatregelen en de rol van betrokkenen zoals gemeenten, particulieren en maatschappelijke organisaties.

De Rol van Dynamische Binnensteden

Vitaliteit en Aantrekkelijkheid

De term "dynamische binnensteden" verwijst naar stedelijke gebieden die op een flexibele manier worden aangepast aan veranderende behoeften en trends. In de bronnen wordt aangegeven dat de economische vitaliteit van binnensteden een cruciale rol speelt in de aantrekkelijkheid van een stad. Volgens de Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden, uitgevoerd door adviesbureau Goudappel, is Utrecht opnieuw de beste binnenstad van Nederland. Dit ligt onder meer aan de intensieve samenwerking tussen gemeente, ondernemers, vastgoedbezitters en andere belanghebbenden, die actief werken aan het verbeteren van de binnenstad.

Deze vitaliteit wordt beïnvloed door meerdere factoren, waaronder het aanbod van voorzieningen, ruimtelijke kwaliteit, demografie en bereikbaarheid. De focus ligt op het creëren van ruimtes die zowel functioneel als esthetisch aantrekkelijk zijn. Dit omvat het aanpassen van winkelstraten, het vergroenen van centra, en het aanbieden van rustmogelijkheden, zoals bankjes, om de bezoeker comfortabeler te maken in tijden van stijgende temperaturen.

Toerisme als Aanjager

Toerisme speelt een belangrijke rol bij het behouden van de vitaliteit van binnensteden. Volgens bron [3] worden bezoekers uit binnen- en buitenland gezien als een aanjager voor een levendige en aantrekkelijke binnenstad. Zij zoeken en waarderen aantrekkelijke binnensteden, waarbij de combinatie van winkelen, museumbezoek en horeca een belangrijke bijdrage levert. Het is daarom essentieel dat binnensteden zich inzetten voor een ruimte die zowel voor bezoekers als bewoners aantrekkelijk is. Dit wordt ondersteund door initiatieven zoals Tino’s – The Tiny Experience Series, een innovatief belevingsconcept dat leegstand in winkelgebieden tegengaat en de levendigheid ervan behoudt.

Samenwerking en Innovatie

Innovatie is een cruciale factor in de ontwikkeling van dynamische binnensteden. In bron [3] wordt aangegeven dat de samenwerking tussen verschillende partijen, zoals de NBTC (Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen) en Inretail, essentieel is voor het behouden van de aantrekkelijkheid van binnensteden. De NBTC werkt aan het opzetten van een pilot 'bestemming binnenstad', waarin wordt gekeken naar hoe toerisme kan bijdragen aan de vitale binnenstad. Daarnaast wordt er gewerkt aan het opstellen van een strategische aanpak, waarin de positie van een stad wordt vastgesteld en de benodigde stappen worden bepaald om de binnenstad te versterken.

Bevolkingsontwikkelingen en Bevolkingstrends

Groei van de Bevolking

De bronnen tonen aan dat het aantal inwoners van Nederland stijgt. Volgens bron [2] neemt het aantal inwoners van Nederland tot 2035 naar verwachting toe naar 18,3 miljoen, een toename van 1 miljoen ten opzichte van 2018. Het grootste deel van deze bevolkingsgroei wordt verwacht in en rond de grote en middelgrote steden. Randgemeenten rondom de grote steden groeien naar verwachting het sterkst. Tegelijkertijd krijgt 1 op de 5 gemeenten te maken met bevolkingskrimp, waardoor het verschijnsel van het vergrijzen van Nederland zich verder ontwikkelt.

Vergrijzing en Invloed op Binnensteden

De vergrijzing van Nederland gaat verder in de toekomst. Tot 2035 krijgen alle regio’s te maken met verdere vergrijzing. Aan de randen van Nederland gaat dit sneller dan in de Randstad. De grote steden vergrijzen ook, hoewel ze in vergelijking met de andere gemeenten minder vergrijsd zijn. Dit heeft gevolgen voor de inrichting van binnensteden, aangezien de vraag naar bepaalde voorzieningen en functies verandert. Bijvoorbeeld, de vraag naar woningen, horeca en recreatie kan veranderen als de bevolking ouder wordt.

Invloed van Migratie

De migratie is een andere factor die invloed heeft op de bevolkingsontwikkelingen. In bron [5] wordt aangegeven dat de hoge immigratie van dit moment voor een deel het gevolg is van de aanzuigende werking van de huidige krappe arbeidsmarkten. Het aantal immigranten gaat de komende jaren eerst naar verwachting dalen en blijft daarna min of meer stabiel. Emigratie neemt naar verwachting toe, vooral bij immigranten die voor werk of studie naar Nederland komen. De invloed van migratie op de binnensteden is vooral zichtbaar in de diversiteit van het aanbod en de aanpassingen die nodig zijn om te voldoen aan de behoeften van verschillende bevolkingsgroepen.

Maatregelen en Initiatieven

Vergroening van Binnensteden

Een van de belangrijkste maatregelen die worden genoemd in bron [1] is de vergroening van het centrum. Dit betekent het aanpassen van centra met veel groen en rustmogelijkheden, zoals bankjes, om de bezoeker comfortabeler te maken. Dit is niet alleen belangrijk voor de levendigheid van de binnensteden, maar ook voor de klimaatverantwoordelijkheid. De bron geeft aan dat steden in de afgelopen jaren veel werk hebben gemaakt van de inrichting van winkelstraten, wat een positieve bijdrage levert aan de levendigheid van binnensteden.

Beleid en Samenwerking

De City Deal Dynamische Binnensteden is een initiatief dat gericht is op het behouden en versterken van de levendigheid van binnensteden. In bron [6] wordt uitgelegd dat de doelstelling van de City Deal is om binnensteden leefbaar, aantrekkelijk en levendig te houden voor bewoners, ondernemers en bezoekers. De City Deal koppelt steden, particulieren en maatschappelijke organisaties aan elkaar en aan de relevante ministeries. De steden bepalen zelf in overleg met de partners welke opgave(n) ze met de City Deal gaan aanpakken. Dit geeft ruimte voor innovatie en aanpassingen die passen bij de behoeften van de stadsdelen.

Innovatieve Projecten

Er zijn verschillende innovatieve projecten die worden ondersteund door de betrokkenen. Zo is Tino’s – The Tiny Experience Series een voorbeeld van een initiatief dat leegstand in winkelgebieden tegengaat en de levendigheid ervan behoudt. In bron [3] wordt uitgelegd dat dit project een kans biedt om de bijzonderheden van een stad interactief te maken, zowel voor inwoners als bezoekers. Daarnaast wordt er gewerkt aan het opzetten van een strategische aanpak voor binnensteden, waarin de positie van een stad wordt vastgesteld en de benodigde stappen worden bepaald om de binnenstad te versterken.

Conclusie

Dynamische binnensteden zijn essentieel voor de toekomst van Nederlandse steden. Ze moeten zich aanpassen aan veranderende behoeften en trends, met aandacht voor vitaliteit, aantrekkelijkheid en levendigheid. De bevolkingsgroei, vergrijzing en migratie spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van binnensteden, waardoor er actief wordt gewerkt aan innovatie en samenwerking. De City Deal Dynamische Binnensteden is een belangrijk initiatief dat gericht is op het behouden en versterken van de levendigheid van binnensteden. Door de combinatie van vergroening, toerisme en innovatie kunnen steden zich in de toekomst beter positioneren als levendige en aantrekkelijke plekken.

Bronnen

1. https://cmutrecht.nl/utrecht-nog-steeds-de-beste-binnenstad/
2. https://www.pbl.nl/publicaties/pblcbs-regionale-bevolkings-en-huisvestingsprognose-2019-2050-belangrijkste-uitkomsten
3. https://www.nbtc.nl/nl/site/themas/nederland-overal-aantrekkelijk-samenwerken-aan-een-dynamische-binnenstad-1
4. https://www.nritmedia.nl/agenda/576/DynamischeSteden–VitaleRegio%E2%80%99s/?topicsid=19
5. https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2019/prognose-2019-2050-demografische-veronderstellingen?onepage=true
6. https://www.dnws.nl/kennis-en-inspiratie/city-deal-dynamische-binnensteden-regie-op-transformatie/