Nederlandse steden en het gebruik van drugs: cijfers, trends en impact

In Nederland is het gebruik van drugs in steden een aandachtspunt geworden. De cijfers uit meerdere bronnen laten zien dat het gebruik van drugs, met name cocaïne, MDMA en cannabis, in verschillende steden aanzienlijk is gestegen. De analyse van rioolwateronderzoeken en enquêtes geeft een overzicht van de trends, regionale verschillen en impact op de bevolking. Deze informatie is van belang voor zowel de overheid als inwoners, met name in stedelijke gebieden. In dit artikel worden de belangrijkste cijfers, trends en gevolgen van het gebruik van drugs in Nederlandse steden besproken.

Cijfers over het gebruik van drugs in Nederlandse steden

Het gebruik van drugs is in Nederlandse steden aanzienlijk toegenomen. Volgens het rioolwateronderzoek van het Europese Drugsagentschap (EMCDDA) zijn de steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht jarenlang actief geweest in de internationale vergelijking van drugsgebruik. De cijfers tonen aan dat het gebruik van cocaïne, MDMA en cannabis in deze steden aanzienlijk is gestegen. Ook andere drugs, zoals amfetamine en ketamine, zijn in veel steden in Nederland gebruikelijk geworden.

De cijfers van het rioolwateronderzoek tonen aan dat het gebruik van drugs in Nederlandse steden vooral in het weekend plaatsvindt, wat suggereert dat het gebruik van drugs recreatief is. De cijfers van het rioilwateronderzoek geven een objectief beeld van de hoeveelheid drugs die in de steden worden gebruikt, en helpen bij het opstellen van maatregelen om het gebruik van drugs te beheren.

In de afgelopen jaren zijn de steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht actief in de internationale vergelijking van drugsgebruik. De cijfers laten zien dat het gebruik van cocaïne, MDMA en cannabis in deze steden aanzienlijk is gestegen. Ook andere drugs, zoals amfetamine en ketamine, zijn in veel steden in Nederland gebruikelijk geworden.

Top 5 van steden met de meeste cocaïneresten in het rioolwater

In Nederland zijn Amsterdam, Leeuwarden en Rotterdam de drie steden die het meeste cocaïnegebruik vertonen. Volgens de bronnen is het cocaïnegebruik in Amsterdam in tien jaar tijd verdriedubbeld. Dit suggereert dat het gebruik van cocaïne in Nederland steeds frequenter wordt. De hoeveelheden cocaïne in het rioolwater van Amsterdam zijn zelfs het hoogst in Europa, vergeleken met andere grote steden. In Leeuwarden is het gebruik van cocaïne minder verwacht, maar de cijfers tonen aan dat het ook in deze stad aanzienlijk is.

De cijfers tonen aan dat het gebruik van cocaïne in Nederland relatief stabiel is gebleven in vergelijking met andere Europese landen. Het is echter wel duidelijk dat de hoeveelheden in de stad Amsterdam het hoogst zijn, vergeleken met andere Nederlandse steden. De cocaïneresten in het rioolwater van Amsterdam zijn ook het hoogst in Europa, wat wijst op een aanzienlijk gebruik van deze drug in deze stad.

Stijging van het gebruik van MDMA in Nederlandse steden

Het gebruik van MDMA is in Nederlandse steden sterk gestegen. In 2024 is het gebruik van MDMA in verschillende Europese steden gestegen. In Nederland zijn de steden Amsterdam, Utrecht en Eindhoven de drie met de hoogste loads voor MDMA. In 2024 was het gebruik van MDMA in Amsterdam het hoogst in Europa, gevolgd door Eindhoven. De cijfers tonen aan dat het gebruik van MDMA in Nederland de afgelopen jaren sterk is gestegen. In Amsterdam is het gebruik van MDMA meer dan verdubbeld, terwijl het in Utrecht met 40 procent is toegenomen. In Eindhoven is het gebruik van MDMA ondertussen echter niet meer beschikbaar, vanwege een lozing in het rioolwater. Dit suggereert dat het gebruik van MDMA in deze stad mogelijk is gedaald, of dat er geen gegevens zijn over het gebruik van deze drug in Eindhoven.

De cijfers van het rioolwateronderzoek tonen aan dat het gebruik van MDMA in Nederland de afgelopen jaren sterk is gestegen. In Amsterdam is het gebruik van MDMA meer dan verdubbeld, terwijl het in Utrecht met 40 procent is toegenomen. In Eindhoven is het gebruik van MDMA ondertussen echter niet meer beschikbaar, vanwege een lozing in het rioolwater. Dit suggereert dat het gebruik van MDMA in deze stad mogelijk is gedaald, of dat er geen gegevens zijn over het gebruik van deze drug in Eindhoven.

Regionale verschillen in het gebruik van drugs

Het gebruik van drugs varieert per regio in Nederland. In de grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht is het gebruik van drugs het hoogst. In de kleinere steden en buitengebieden is het gebruik van drugs daarentegen lager. De cijfers van het rioolwateronderzoek en enquêtes laten zien dat het gebruik van drugs in stedelijke gebieden aanzienlijk is toegenomen.

In de regio Amsterdam is het percentage volwassenen dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden cannabis te hebben gebruikt significant het hoogst (15,6%). In de GGD-regio’s Zeeland, Noord- en Oost-Gelderland, Limburg-Noord, Twente en Drenthe is het percentage volwassenen dat cannabis gebruikt significant lager (minder dan 5%) dan in de rest van Nederland. In de periode 2020-2022 geeft gemiddeld 7,9% van de volwassenen aan in de afgelopen 12 maanden voorafgaande aan de gezondheidsenquête cannabis te hebben gebruikt.

De regionale verschillen in het gebruik van drugs kunnen worden verklaard door variaties in leeftijd en geslacht. De gestandaardiseerde cijfers zijn ook via de kaart op te vragen. De verschillen zouden onder andere verklaard kunnen worden door regionale variaties in leeftijd en geslacht.

Impact van het gebruik van drugs op de bevolking

Het gebruik van drugs heeft een aanzienlijke impact op de bevolking. Volgens de Veiligheidsmonitor 2019 is ongeveer 3,5 procent van de bevolking in Nederland veel overlast van drugsgebruik of -handel in hun buurt. In zeer sterk stedelijke gemeenten is de ervaren overlast van drugsgebruik en drugshandel toegenomen tussen 2021 en 2023. In minder verstedelijkte gemeenten is de overlast van drugsgebruik en drugshandel niet veranderd.

De cijfers van het rioolwateronderzoek tonen aan dat het gebruik van drugs in Nederlandse steden vooral in het weekend plaatsvindt, wat suggereert dat het gebruik van drugs recreatief is. De cijfers van het rioilwateronderzoek geven een objectief beeld van de hoeveelheid drugs die in de steden worden gebruikt, en helpen bij het opstellen van maatregelen om het gebruik van drugs te beheren.

Overlast van drugsgebruik in grote gemeenten

In de 55 grote gemeenten (meer dan 70 duizend inwoners) zegt gemiddeld 5 procent van de inwoners veel overlast te ervaren van drugsgebruik in hun buurt. Een vergelijkbaar deel ervaart veel overlast van drugshandel. In Roosendaal ervaart 10 procent veel overlast van drugsgebruik en 12 procent van drugshandel. Ook in andere gemeenten in Noord-Brabant, zoals Helmond en Tilburg, is er relatief veel overlast van drugs. Dit geldt ook voor de Limburgse gemeenten Venlo, Heerlen en Sittard-Geleen en de Zuid-Hollandse gemeenten Rotterdam, Vlaardingen en Schiedam.

In Amsterdam en Den Haag is de overlast van drugsgebruik groter dan die van drugshandel. De overlast van drugsgebruik en drugshandel is in de overige grote gemeenten vrijwel hetzelfde, rekening houdend met de betrouwbaarheidsmarges van dit onderzoek.

Overlast van drugsgebruik in specifieke gebieden

In de basisteamregio’s waar inwoners vaker aangeven dat drugsactiviteiten voorkomen, wordt ook vaker overlast ervaren. Zo is de Amsterdamse basisteamregio Centrum-Burgwallen niet alleen de plek waar drugsgebruik of -handel het vaakst voorkomen, maar ook de plaats waar de inwoners het vaakst veel overlast ervaren. Meer dan een kwart (27 procent) van de inwoners van 15 jaar of ouder geeft dit aan. Dit is bijna zeven keer hoger dan gemiddeld in Nederland (3,9 procent).

Naast Amsterdam komen drugsgebruik of -handel bovengemiddeld vaak voor in de Haagse basisteamregio’s Jan Hendrikstraat (51,4 procent), De Heemstraat (50 procent) en Hoefkade (52,4 procent). In Rotterdam-Stad zijn het vooral de basisteamregio’s Centrum (54,4 procent) en Delfshaven (61,8 procent) en in Rotterdam-Zuid Charlois (49,9 procent) en Feijenoord (49,1 procent) waar veel drugsgebruik of -handel worden gemeld. In Utrecht-Stad gaat het om de basisteamregio’s Utrecht-Noord (44,6 procent) en Utrecht-Zuid (42,0 procent).

Overlast van drugsgebruik in grensgebieden

Inwoners van de grensgebieden met Duitsland en België gaven bovengemiddeld vaak aan te maken te hebben met drugsgebruik of -handel. De helft van de inwoners van basisteamregio Kerkrade geeft aan dat dit voorkomt in hun buurt. Ook in de basisteamregio’s van Heerlen en Maastricht geeft meer dan 4 op de 10 inwoners aan dat drugsgebruik of -handel in hun buurt voorkomen.

Conclusie

Het gebruik van drugs in Nederlandse steden is aanzienlijk toegenomen. De cijfers van het rioolwateronderzoek en enquêtes laten zien dat het gebruik van cocaïne, MDMA en cannabis in verschillende steden aanzienlijk is gestegen. Regionale verschillen in het gebruik van drugs zijn duidelijk zichtbaar. De impact van het gebruik van drugs op de bevolking is groot, met name in stedelijke gebieden. De overlast van drugsgebruik en -handel is in veel gemeenten toegenomen, vooral in grote steden. Het is belangrijk om maatregelen te nemen om het gebruik van drugs te beheren en de invloed op de bevolking te verminderen.

Bronnen

1. Drugs en criminaliteit in Nederland: Focus op steden en buitengebied
2. Kwart bevolking ziet drugsgebruik of drugshandel in eigen buurt
3. Drugshandel
4. Riolwateronderzoek
5. Cijfers over drugs
6. Veel drugsgebruik in Nederlandse steden
7. Cijfers en feiten over drugs
8. Drugsgebruik in Europese steden
9. Regionaal overzicht van drugsgebruik