Unieke grensdorpen: Baarle als voorbeeld van een uniek stedelijk ontwerp

In het zuiden van Nederland grenst de regio met drie Belgische provincies: Noord-Brabant, Limburg en Zeeland. Dit maakt het eenvoudig om België te bezoeken voor winkelen, bezienswaardigheden of een tripje naar de markt. Naast talloze dorpjes zijn er ook leuke steden dichtbij de Nederlandse grens. In dit artikel zullen we ons richten op een van de meest bijzondere en unieke dorpen, Baarle, dat zowel in Nederland als België ligt en waarin de grens op een buitengewoon manier door de huizen heen loopt. Dit dorp is een voorbeeld van hoe ruimtelijke planning, architectuur en grenzen elkaar kunnen beïnvloeden en een uniek stedelijk ontwerp kunnen creëren.

Baarle: een dorp dat zich over de grens heen uitstrekt

Baarle is een dorp dat zowel in Nederland als België ligt. Het Nederlandse deel heet Baarle-Nassau, en het Belgische deel heet Baarle-Hertog. Het dorp bestaat uit een mix van ruim 30 stukjes Nederland en België die in elkaar zijn verweven. Het Nederlandse deel heet Baarle-Nassau. Het Belgische deel heet Baarle-Hertog. Wie hier rondloopt, steekt voortdurend ongemerkt de grens over. Soms zelfs meerdere keren per minuut. Dit maakt een bezoek aan dit dorp uniek en verwarrend tegelijk.

De geschiedenis van Baarle-Nassau gaat terug tot de middeleeuwen. Hertog Hendrik I van Brabant gaf delen van Baarle in leen aan Godfried II van Schoten, de Heer van Breda. De vruchtbare stukken hield hij voor zichzelf. Zo ontstonden twee delen: ‘Baarle onder de hertog’ en ‘Baarle onder Nassau’. Die laatste naam ontstond later, toen het gebied via erfopvolging in handen kwam van het Huis Nassau. Tijdens de Vrede van Münster in 1648 werd Brabant verdeeld in hertogdommen, wat later voor veel verwarring zorgde.

Ruimtelijke planning: grenzen als bepalende factor

In Baarle is de landsgrens geen lijn op de kaart, maar iets wat het dagelijks leven van bewoners echt beïnvloedt. De grens loopt dwars door huizen, woonlagen en zelfs appartementen. Dit leidt tot unieke situaties, zoals huizen met twee huisnummers, waarvan het ene in Nederland en het andere in België valt. Zo is er een huis dat zowel in Nederland als in België hoort, met de deur in België en de woonkamer in Nederland. Dit maakt het dorp tot een uniek voorbeeld van hoe ruimtelijke planning de dagelijkse levensrealiteit beïnvloedt.

In sommige gevallen is het zelfs onmogelijk om te bepalen in welk land een huis zich bevindt. Dit leidt tot verwarring bij bewoners, maar ook bij postbodes, hulpdiensten en gemeentewerkers. Het is daarom van belang dat in het dorp dubbele faciliteiten zijn aangelegd. Zo staan in het dorp onder andere veel dubbele faciliteiten. Baarle bevat zowel een Nederlands- als Belgisch gemeentehuis, twee politiekorpsen, twee brandweerkazernes en twee postkantoren. Ook niet onbelangrijk: de gemeente heeft twee verschillende elektriciteitsleveranciers en telefoonnetten.

Architectuur en inrichting: de grens als onderdeel van het gebouw

De architectuur in Baarle reflecteert de grens die op een unieke manier door de huizen loopt. In het dorp zijn er huizen met trapgevels, waarbij de grens zich dwars doorheen snijdt. Dit leidt tot een unieke combinatie van Nederlandse en Belgische stijl, die het dorp een karakter geeft dat uniek is in de regio.

In sommige gevallen zijn de huizen zo ontworpen dat ze een overgang vormen tussen de twee landen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij winkels, cafés en woningen. De grens is hier geen barrière, maar een onderdeel van de stedelijke structuur. Dit maakt Baarle tot een interessant voorbeeld van hoe architectuur en ruimtelijke planning kunnen bijdragen aan het ontstaan van unieke stedelijke gebieden.

Maatregelen en wetgeving: grenzen als bepalende factor

De grens heeft ook gevolgen voor de wetgeving en maatregelen in het dorp. Bijvoorbeeld tijdens de coronapandemie moesten de inwoners zich houden aan de maatregelen van hun land. Wat dat betekende? Toen de avondklok in Nederland inging, mochten Belgen zich wél op de Nederlandse straten bevinden tussen 21:00 uur en 04:30 uur. Het vertrek- en eindpunt moest dan wel in België zijn. Dit laat zien hoe de grens op een heel concrete manier het dagelijks leven beïnvloedt.

De grens speelt ook een rol bij de leeftijdsgrens. Bijvoorbeeld voor het kopen van vuurwerk of sigaretten. In Baarle is het mogelijk om met een lokaal tarief te bellen met buurtbewoners, omdat de gemeente twee verschillende telefoonnetten heeft. Dit maakt het dorp tot een interessant voorbeeld van hoe ruimtelijke planning en wetgeving samenwerken om een uniek stedelijk gebied te creëren.

Samenvatting en conclusie

Baarle is een uniek dorp dat zich over de grens heen uitstrekt. Het dorp bestaat uit een mix van ruim 30 stukjes Nederland en België die in elkaar zijn verweven. De grens loopt dwars door huizen, woonlagen en appartementen, wat leidt tot unieke situaties. De architectuur en inrichting van het dorp tonen hoe de grens een onderdeel kan zijn van het gebouw. De grens heeft ook gevolgen voor de wetgeving en maatregelen in het dorp, wat laat zien hoe ruimtelijke planning en wetgeving samenwerken om een uniek stedelijk gebied te creëren.

Conclusie: Baarle is een voorbeeld van hoe een dorp op de grens een uniek stedelijk ontwerp kan creëren. Het dorp is een interessant voorbeeld van hoe ruimtelijke planning, architectuur en wetgeving kunnen bijdragen aan het ontstaan van een uniek gebied dat zowel cultureel als functioneel uniek is.

Bronnen

1. De 7 leukste Belgische steden net over de grens 2025
2. 30 stukjes België en Nederland die, in elkaar verweven zijn
3. Inwoners Baarle-Hertog heeft een overwegend Belgisch karakter
4. Lijst van gemeenten in het Vlaams Gewest
5. 15 verrassend leuke steden in Nederland en net over de grens
6. Baarle-Nassau is één van de meest bijzondere dorpen ter wereld
7. De Hoge Venen in de winter: magisch mooi
8. De 10 mooiste dorpen en stadjes op (en net over) de Nederlandse grens
9. Hasselt is nog een tamelijk onbekende stad in België
10. St. Goar (Rijnland-Palts)