Donorbanks in Nederland: Openheid en ondersteuning voor moeders met kind

De rol van donorbanks in Nederland is van groot belang voor moeders en vaders die hulp nodig hebben bij de voortplanting. In dit artikel bespreiden we de werking van donorbanks, de regels rond donorbeperkingen, en de ondersteuning die wensouders kunnen krijgen. De bronnen die we gebruiken, geven inzicht in de huidige situatie rond donorconceptie en de verantwoordelijkheden van zowel de klinieken als de wensouders.

De rol van donorbanks in Nederland

In Nederland zijn er acht officiële spermabanken, waarvan de meeste in het noordoosten van het land gevestigd zijn. Deze banken bieden hulp aan wensouders die met een donorzaad een kind willen krijgen. De vraag naar donorsperma is groter dan het aanbod, waardoor er wachtlijsten zijn. Wanneer een wensouder een behandeling met donorsperma wil ondergaan, moet eerst gekeken worden of er een indicatie is voor dergelijke behandeling. Daarna beslist een multidisciplinair team of arts of de wensouder(s) daadwerkelijk behandeld gaan worden.

Een belangrijk punt is het maximum aantal kinderen dat een donor mag verwekken. Vanaf 1 januari 2019 geldt dat een donor maximaal 12 gezinnen mag helpen. Dit is een aanscherping van de eerdere regel die luidde dat een donor maximaal 25 kinderen mocht verwekken. De reden voor deze wijziging is dat er in het verleden tal van gaten zijn geweest in het systeem, wat leidde tot veel te veel kinderen met hetzelfde donorzaad. Dit heeft tot gevolg dat er veel meer halfbroers en zussen zijn dan ooit gepland was.

Openheid over donorconceptie

Openheid over donorconceptie is belangrijk voor ouders en kinderen. In veel gevallen is het moeilijk om erover te praten, vooral wanneer de donor onbekend is. Er zijn echter regels die ervoor zorgen dat de band tussen ouder en kind gebaseerd is op liefde, veiligheid en vertrouwen. Kinderen hebben het recht om te weten wie hun biologische ouders zijn, en dit is vastgelegd in het Kinderrechtenverdrag.

Een kind kan vanaf 16 jaar de identificerende persoonsgegevens van de donor opvragen. Dit betreft de voornaam, achternaam, geboortedatum en woonplaats. Ouders kunnen ook al vanaf 12 jaar niet-identificeerbare gegevens opvragen, zoals lichaamslengte, haarkleur, oogkleur en eventuele fysieke bijzonderheden. De gegevens worden opgeslagen bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB).

Ondersteuning voor wensouders

Wensouders kunnen ondersteuning krijgen bij het kiezen van een donor. De keuze wordt gemaakt door de spermabank, of door de spermabank samen met de wensouders. Een arts beslist of er een indicatie is om in aanmerking te komen voor behandeling met donorsperma. Daarnaast kunnen wensouders ook donorsperma uit het buitenland kopen, zoals bij een Deense spermabank. Dit is echter geen optie voor iedereen, aangezien de Nederlandse klinieken alleen samenwerken met buitenlandse spermabanken die aan bepaalde voorwaarden voldoen.

Een van de belangrijkste regels is dat een donor maximaal 12 gezinnen mag helpen. Dit geldt zowel voor Nederlandse als buitenlandse spermabanken. Daarnaast moet de donor ermee instemmen dat zijn of haar gegevens landelijk geregistreerd worden. De Stichting Donorgegevens bewaart de gegevens. Donorkinderen kunnen vanaf de leeftijd van 16 jaar de identificerende persoonsgegevens van de donor opvragen.

Juridische regels rond donorconceptie

De wet op donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting) is van groot belang voor wensouders. Deze wet regelt hoe de gegevens van de donor worden opgeslagen, hoe lang ze bewaard worden en wie er toegang tot deze gegevens heeft. Vanaf 1 juni 2004 is deze wet in werking getreden. De wet stelt dat elk kind recht heeft op kennis over zijn biologische afstamming.

Als een kind op een kunstmatige manier verwecht is met hulp van een donor van de spermabank, is er geen sprake van juridisch ouderschap. Een kind kan dus niet erven van de donor en ook niet andersom. Dit is belangrijk om te weten, aangezien het de juridische status van het kind kan beïnvloeden.

De rol van de huisarts bij donorconceptie

De huisarts speelt een belangrijke rol bij donorconceptie. De keuze van een donor heeft verstrekkende gevolgen voor het kind, waardoor wensouders ondersteuning nodig hebben bij het maken van een passende keuze. De huisarts of POH-ggz hebben verschillende rollen: informeren, begeleiden bij het maken van keuzen, ouders bewustmaken van de uiteenlopende implicaties van de opties en waar nodig verwijzen naar een specialist op het gebied van donorconceptie.

Ondersteuning voor donorkinderen

Donorkinderen hebben vaak last van onzekerheid over hun afstamming. Ze kunnen zich afvragen wie hun biologische ouders zijn en of ze in contact kunnen komen met hun halfbroers en zussen. In sommige gevallen is het moeilijk om informatie te krijgen over de donor, vooral als de donor anoniem is. De Stichting Donorkind helpt donorkinderen bij het zoeken naar hun biologische familie en geeft hen ondersteuning bij het omgaan met hun identiteit.

Conclusie

De rol van donorbanks in Nederland is van groot belang voor wensouders die hulp nodig hebben bij de voortplanting. De regels rond donorbeperkingen en de ondersteuning die wensouders kunnen krijgen, zijn van cruciaal belang voor het welzijn van het kind en de ouders. Openheid over donorconceptie is belangrijk, aangezien het helpt bij het opbouwen van een sterke band tussen ouder en kind. De wet op donorgegevens kunstmatige bevruchting regelt hoe de gegevens van de donor worden opgeslagen en wie er toegang tot deze gegevens heeft. De rol van de huisarts is hierbij van groot belang, aangezien zij wensouders kunnen begeleiden bij het maken van keuzes rond donorconceptie.

Bronnen

1. Donorconceptie: Wat geldt voor donorkinderen verwekt voor 1 juni 2004?
2. Wensouder(s): Open zijn over donorconceptie
3. Spermadonor via spermabank - voor wensouders
4. Hoe krijg ik als duomoeder het ouderschap over het kind van mijn partner?
5. Massadonoren in Nederland
6. Donorbanks in Nederland en het gebruik van buitenlandse sperma
7. De rol van de huisarts bij donorconceptie
8. Welke gegevens van een spermadonor of eiceldonor kan ik opvragen?