Bevolkingsontwikkeling en de invloed op gezinnen in Nederland

In de afgelopen decennia is de demografische situatie in Nederland veranderd op een manier die zowel het aantal als de samenstelling van gezinnen beïnvloedt. De toename van eenpersoons- en eenouderhuishoudens, de stijging van de gemiddelde leeftijd van moeders bij de geboorte van hun eerste kind, en het dalende aantal geboorten zijn sleutelaspecten die de toekomst van gezinnen bepalen. Deze demografische trends hebben ook invloed op de ruimtelijke opzet van woningen, het gebruik van ruimtes en de keuzes op het gebied van meubilair en decoratie. In dit artikel bespreiden we de belangrijkste demografische ontwikkelingen in Nederland, met aandacht voor gezinnen met kinderen, en hoe deze invloed kunnen hebben op de interieurontwerppraktijk.

Aantallen huishoudens met kinderen

In 2019 telde Nederland bijna 1,9 miljoen gezinnen met kinderen tot 18 jaar. Hiervan was in 1,3 miljoen huishoudens het jongste kind jonger dan 12 jaar, en in 563 duizend huishoudens was het jongste kind tussen 12 en 18 jaar. Daarnaast waren er 356 duizend eenouderhuishoudens met minderjarige kinderen. Deze cijfers laten zien dat gezinnen met kinderen in Nederland nog steeds een belangrijk deel van de bevolking vormen, maar dat de samenstelling van deze gezinnen steeds diverser wordt. De toename van eenouderhuishoudens en samengestelde gezinnen vereist dat ook de interieurontwerppraktijk rekening houdt met de wensen en behoeften van deze groep.

Veranderingen in de familiestructuur

De traditionele familiestructuur, bestaande uit vader, moeder en kinderen, is in de afgelopen jaren teruggegaan. Dit komt door de toenemende diversiteit in leefstijlen en de bredere acceptatie van alternatieve gezinsvormen. Steeds meer gezinnen bestaan uit alleenstaande ouders, co-ouderschap na echtscheiding, en samengestelde gezinnen, waarbij kinderen worden opgevoed door stiefouders en biologische ouders in verschillende huisgezinnen. Deze veranderingen betekenen dat de ruimtelijke opzet van woningen en de keuzes in meubilair en decoratie moeten worden aangepast aan de behoeften van deze gezinsvormen. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van aparte ruimtes voor ouder en kind, of aan het gebruik van flexibele inrichting om ruimtes aan te passen aan de levensfase van het gezin.

Gemiddelde leeftijd bij geboorte

De gemiddelde leeftijd van vrouwen bij de geboorte van hun eerste kind is in Nederland toegenomen. In 2023 was dit gemiddeld 30,3 jaar. Dit komt doordat steeds meer vrouwen kiezen voor een latere kinderwens, grotendeel als gevolg van economische en sociale omstandigheden. Daarnaast is het aantal moeders van 35 jaar of ouder toegenomen. In 2023 was 26,7% van de kinderen geboren door een moeder van 35 jaar of ouder. Dit heeft ook invloed op de inrichting van woningen, omdat ouders die later kinderen krijgen vaak een andere levensfase doorlopen dan jonge ouders. Denk aan de keuze voor ruimtes die geschikt zijn voor ouders die hun kinderen opvoeden in een stabiele omgeving, met minder drukte en meer rust.

Aandeel jeugd in de bevolking

In 2025 was bijna 27 procent van de Nederlandse bevolking jonger dan 25 jaar. Dit is een daling ten opzichte van de jaren zestig, toen het aandeel jongeren rond de 45 procent lag. De jongste generaties zijn dus minder in aantal dan vroeger, maar dit betekent niet dat de behoeften van kinderen en jongeren minder belangrijk zijn. De invloed op de interieurontwerppraktijk is dat er steeds meer aandacht moet zijn voor ruimtes die geschikt zijn voor kinderen, maar ook voor jonge volwassenen. Denk aan de keuze voor duurzame materialen, veilige opslagruimtes, en flexibele inrichting die geschikt is voor meerdere levensfases.

Invloed op de interieurontwerppraktijk

De demografische veranderingen in Nederland hebben een duidelijke invloed op de interieurontwerppraktijk. De toename van eenpersoons- en eenouderhuishoudens betekent dat er steeds vaker aandacht is voor ruimtes die geschikt zijn voor één persoon, maar ook voor het opvoeden van kinderen. Daarnaast is er een groeiende vraag naar ruimtes die geschikt zijn voor meerdere generaties, zoals de huishoudens van ouderen die hun kinderen bezoeken of omgekeerd.

De invloed op de inrichting is ook te zien in de keuze voor duurzame materialen en functionele inrichting. Ouders kiezen steeds vaker voor ruimtes die geschikt zijn voor kinderen, maar ook voor het opvoeden in een veilige omgeving. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot het aanbrengen van wanden met meerdere openingen, of het gebruik van wanden die als schermen kunnen dienen om ruimtes te verdelen.

Tabel: Bevolkingsontwikkeling en geboorten

Deze tabel laat zien dat het aantal geboorten in Nederland in de afgelopen jaren is gedaald, en dat het gemiddelde aantal kinderen per vrouw ook is gedaald. Dit betekent dat er in de toekomst minder gezinnen met kinderen zullen zijn, maar dat de behoeften van deze groep blijven bestaan.

Conclusie

De demografische ontwikkelingen in Nederland hebben een duidelijke invloed op de interieurontwerppraktijk. De toename van eenpersoons- en eenouderhuishoudens, de stijging van de gemiddelde leeftijd bij geboorte, en het dalende aantal geboorten zijn belangrijke trends die rekening houden met de behoeften van gezinnen met kinderen. De interieurontwerper moet hier rekening mee houden bij het aanbieden van oplossingen voor woningen, met aandacht voor ruimtelijke inrichting, functionele oplossingen en duurzame materialen. De toekomst van het gezin in Nederland is dus niet alleen een demografisch vraagstuk, maar ook een vraagstuk voor de interieurontwerppraktijk.

Bronnen

1. Bevolkingsontwikkeling en geboorten
2. Nederlandse economie in historisch perspectief: Bevolking
3. De staat van het gezin in 2024
4. Huishoudens nu
5. Cijfers over jeugd in het algemeen
6. Vrouw is gemiddeld 30,3 jaar bij geboorte eerste kind
7. In 2024 gemiddelde huishoudensgrootte 2,1 personen
8. Beladen voortplanting
9. Bevolkingsontwikkeling