De lelijkste plek van Nederland: een analyse van de winnaar en de kandidaten

Deze analyse biedt een overzicht van de bekende plekken die in het VPRO-programma De Slag om Nederland zijn aangemeld als de lelijkste plekken van Nederland. Het programma stelde kijkers in staat om hun mening te geven over welke plekken de meest onaangename uitstraling hadden. Tijdens de aflevering van 7 mei 2012 werd de winnaar bekendgemaakt: Winkelcentrum Stokhorst in Enschede, gevolgd door de Brinkmann-passage in Haarlem en het stationsgebied van Zoetermeer. Dit artikel analyseert de kenmerken van deze plekken en de redenen waarom ze als 'lelijkste plekken' werden beschouwd.

De winnaar: Winkelcentrum Stokhorst in Enschede

Winkelcentrum Stokhorst in Enschede werd met 37 procent van de stemmen gekozen als de lelijkste plek van Nederland. Het winkelcentrum staat al jaren op nieuwbouw te wachten, wat heeft geleid tot een situatie waarin het gebied meer weg heeft van een spookstad. De omheining rond het gebied maakt het tot een 'No Go-area', waarin bewoners van nabijgelegen verzorgingswoningen hun uitzicht op deze bende hopen te verbeteren. Het is een voorbeeld van hoe verwaarlozing en verlatenheid de uitstraling van een gebouw kunnen beïnvloeden.

Kenmerken van Stokhorst

• Verlatenheid: Het gebied is leegstaand en wordt niet gebruikt.
• Verwaarlozing: Er is geen zichtbaar onderhoud of herstel.
• Beperkte toegankelijkheid: De omheining maakt het onmogelijk om het gebied te betreden.
• Sociale impact: Bewoners in de omgeving zijn ontevreden over de toestand van het gebied.

Oorzaken van de lelijkheid

De oorzaken van de lelijkheid van Stokhorst liggen vooral aan de kant van de gebouwen zelf. Het ontbreken van functionele gebruiksmogelijkheden en de aanwezigheid van verlatenheid en verwaarlozing zijn de belangrijkste factoren. Bovendien is het ontbreken van groen en openbare ruimtes die het gebied levendig maken, een bijdrragende factor aan de lelijkheid.

De tweede plaats: Brinkmann-passage in Haarlem

De Brinkmann-passage in Haarlem eindigde met 32 procent van de stemmen als tweede plaats. Het is een totaal verlaten en verloederde winkelpassage, waarin tegen de eeuwenoude gevel een onooglijke pui is geplaatst. Lang geleden kon men hier winkelen, ijsjes kopen en naar de bioscoop, maar nu is het een hangplek voor zwervers. Het is een voorbeeld van hoe een gebouw dat ooit functioneel was, nu volledig is verlaten en verloederd is geraakt.

Kenmerken van de Brinkmann-passage

• Verlatenheid: Het gebouw is leegstaand en niet meer gebruikt.
• Verloederd: Er is geen onderhoud of renovatie.
• Niet-toegankelijk: Het gebouw is gesloten en niet te betreden.
• Sociale impact: Het is een plek waar zwervers zich ophouden.

Oorzaken van de lelijkheid

De oorzaken van de lelijkheid van de Brinkmann-passage liggen aan de kant van het gebouw. Het ontbreken van functionele gebruiksmogelijkheden en de aanwezigheid van verlatenheid en verwaarlozing zijn de belangrijkste factoren. Bovendien is het ontbreken van groen en openbare ruimtes die het gebouw levendig maken, een bijdrragende factor aan de lelijkheid.

Derde plaats: Stationsgebied van Zoetermeer

Het stationsgebied van Zoetermeer kreeg 31 procent van de stemmen en eindigde als derde. Aan weerszijden van de A12 ligt het belangrijkste stationsgebied van Zoetermeer. Maar aan welke kant men het station ook verlaat, een woeste betonnen vlakte zal eerst overgestoken moeten worden. Beide lelijke plekken worden verbonden met een nog lelijkere brug, die de naam van Nelson Mandela heeft gekregen. Wie in Zoetermeer durft uit te stappen is een held, zal de gedachte geweest zijn.

Kenmerken van het stationsgebied

• Verlatenheid: Het gebied is leegstaand en niet meer gebruikt.
• Verloederd: Er is geen onderhoud of renovatie.
• Niet-toegankelijk: Het gebouw is gesloten en niet te betreden.
• Sociale impact: Het is een plek waar niets gebeurt en niemand er is.

Oorzaken van de lelijkheid

De oorzaken van de lelijkheid van het stationsgebied liggen aan de kant van het gebouw. Het ontbreken van functionele gebruiksmogelijkheden en de aanwezigheid van verlatenheid en verwaarlozing zijn de belangrijkste factoren. Bovendien is het ontbreken van groen en openbare ruimtes die het gebouw levendig maken, een bijdrragende factor aan de lelijkheid.

Overige genomineerde plekken

Naast de drie genomineerden die de top drie innemen, waren er nog andere plekken die als 'lelijkste plekken' werden beschouwd. Deze omvatten:

• Het Scheringa-museum in Opmeer: Een gigantisch gebouw, ooit bedoeld om de inmiddellijk verkochte collectie van Dirk Scheringa te huisvesten. Schuldeisers hebben er een hek om gezet, in de hoop ooit nog geld te trekken uit de leegstaande kolos.
• Het Raadhuisplein in Haren (Groningen): Een plein dat zonder enige regie in elkaar gezet is. Al het groen is verdwenen, een nationale bank mocht haar gevel oranje verven en om dat weer een beetje te verbergen is er schaamgroen voor geplaatst in de vorm van enkele niet bloeiende lindebomen.
• De woontorens in de wijk Nesselande, Rotterdam: Vanuit het dorpje Zevenhuizen, aan de rand van het Groene Hart, ziet men langzaam de grote stad naderen. Hoogbouw verpest het ooit zo landelijke vergezicht over de Eendrachtspolder.
• Het Marconiplein in Eindhoven: Midden in een woonwijk ligt een verwaarloosd terrein met leegstaande panden. Het plein is aangekocht door een projectontwikkelaar, maar wordt gebruikt door een sloopbedrijf dat er zijn materiaal dumpt. De projectontwikkelaar gaat voorlopig nog niet bouwen vanwege de crisis.
• De IJsselhallen in Zwolle: In deze voormalige veehallen was het ooit een drukte van belang: veehandel en popconcerten werden met elkaar afgewisseld. Inmiddels zijn de hallen en hun omgeving een dooie plek met een onnodig hek eromheen.
• Bos en Lommer Plein: Eigenlijk geen plein, maar een gapend gat tussen hoogbouw waar geen enkel bankje, laat staan iets groens te vinden is.
• A2 rondom Den Bosch: Een creatieve geest bij Rijkswaterstaat heeft bedacht om de transparante geluidswal langs de snelweg een felgele kleur te geven zodat automobilisten licht hallucinerend de polder in kunnen kijken. Om het af te maken zijn de palen van de verkeersinformatie in gelijkgestemde kleuren meegeschilderd.

Overzicht van de genomineerden

Conclusie

De keuze voor de lelijkste plek van Nederland in De Slag om Nederland is een reflectie op de toestand van verschillende gebouwen en gebieden in Nederland. De winnaar, Stokhorst in Enschede, is een voorbeeld van hoe verwaarlozing en verlatenheid kunnen leiden tot een onaangename uitstraling. De tweede en derde plaatsen, Brinkmann-passage in Haarlem en het stationsgebied van Zoetermeer, tonen aan dat ook andere plekken in Nederland een dergelijke toestand kunnen hebben. De overige genomineerden tonen aan dat er meerdere plekken zijn die als 'lelijkste plekken' kunnen worden beschouwd. Dit programma geeft een overzicht van deze plekken en laat zien hoe ze eruit zien en waarom ze als 'lelijkste plekken' worden beschouwd.

Bronnen

1. De slag om Nederland zoekt de lelijkste plek van Nederland
2. Boek belicht ruimtelijke geschiedenis van Den Haag door de eeuwen heen
3. De slag om Nederland - De lelijkste plek van Nederland
4. De slag om Nederland - De lelijkste plek van Nederland - Finale
5. Lelijkste plek op aarde is toeristische trekpleister
6. Lelijkste plek van Nederland in Enschede
7. Stokhorst - Enschede
8. Lelijkste plek van Nederland in Enschede
9. Zoek
10. De lelijkste plek van Nederland
11. Forum Rotter