De plek waar de Nederlandse F-16-bom viel
juli 9, 2025
Inleiding
Rapunzel, een van de meest bekende sprookjes van de gebroeders Grimm, is niet alleen een verhaal dat kinderen bezielt, maar ook een sprookje dat in het Efteling tot een levendige uitbeelding is geworden. Het sprookje, dat in het Nederlands en andere talen onder meer onder de namen Raponsje, Rapunzel en Raiponce bekend is, heeft een rijke geschiedenis en een unieke weergave in het Efteling. De informatie die in de bronnen beschikbaar is, laat zien dat het sprookje niet alleen in boeken, maar ook in films, luisterboeken en zelfs in de uitbeelding van het Efteling een centrale rol speelt. In dit artikel wordt gekeken naar de geschiedenis, techniek en het thema van Rapunzel in het Efteling, en hoe dit sprookje zich in de tijd ontwikkeld heeft.
De Geschiedenis van Rapunzel
Rapunzel, oorspronkelijk genoteerd als "Rapunzel" in de bundel Kinder- und Hausmärchen van de gebroeders Grimm, is een sprookje dat in 1812 verscheen. Het sprookje is gebaseerd op het Franse sprookje "Petrosinella", dat duidelijke overeenkomsten heeft met het oudere Perzische sprookje "Rudaba". De tekst vertelt het verhaal van een meisje dat opgesloten raakt in een toren door een boze toverkol. Het meisje, Rapunzel genoemd, wordt opgevoed door de toverkol, die haar voor de buitenwereld verbergt. Wanneer de prins haar ontdekt, leert hij haar kennen door haar haren uit het raam te laten vallen, waardoor hij op klimt. Later ontdekt de toverkol de relatie en stuurt ze het bos in. Na jaren zoekt de prins haar op en wordt hij wederzijds verliefd.
In het Efteling is het sprookje geïntegreerd in het Sprookjesbos, een attractie waarin het sprookje wordt uitgebeeld met een tien meter hoge toren, die grotendeels uit hout is opgetrokken. De toren is ontworpen door Ton van de Ven en is geïnspireerd op middeleeuwse architectuur. De uitbeelding is in 2001 geopend en werd in 2003 aangepast door het vervangen van de vlecht, die snel versleten raakte. In 2020 werd de kleding van de heks vernieuwd, met een tasje dat Rapunzel bevat.
Techniek en Uitbeelding
De techniek van de uitbeelding van Rapunzel in het Efteling is een combinatie van animatronics en geluidseffecten. De toren is gemaakt van hout en heeft een raam bovenin, waaruit Rapunzel leunt. Haar vlecht hangt naar beneden en wordt door de heks gebruikt om in de toren te klimmen. De uitbeelding wordt aangevuld met een vertelling, die wordt verteld door Wieteke van Dort, en het geluid van de heks, dat wordt geregisseerd door Robert-Jaap Jansen. De vertelling begint met een speeldoosje, en de tekst is geschreven door Ton van de Ven. In de uitbeelding wordt ook een liedje opgenomen, dat wordt opgenomen door de Efteling Sprookjes 2 (2004) van ReDi Entertainment.
De techniek van de uitbeelding is grotendeels behouden gebleven, maar er zijn wel enkele aanpassingen geweest. Zo werd in 2003 de vlecht vervangen, en in 2006 werden er hekjes geplaatst rond het waterpartijtje om veiligheid te garanderen. De kleding van de heks werd in 2020 vernieuwd, inclusief een tasje met Rapunzel, wat een aanvulling is op het verhaal.
Sprookje en Verhaallijn
Het sprookje van Rapunzel is een verhaal over liefde, verraad en wedergeboorte. Het begint met een echtpaar dat wacht op een kind, en wanneer de vrouw zwanger raakt, wil ze rapunzel eten. De toverkol, die in de tuin woont, biedt aan om haar zo veel als ze wil te geven, mits ze het kind in ruil daarvoor aan haar geeft. Het kind, Rapunzel genoemd, groeit op bij de toverkol, en wanneer ze twaalf jaar oud is, wordt ze opgesloten in een toren zonder deur of trap. De toverkol roept haar vanuit het raam, waardoor ze haar haren laat vallen, waardoor de toverkol erin kan klimmen. Later ontdekt de prins haar en verliefdheid ontstaat. De toverkol ontdekt de relatie en stuurt Rapunzel het bos in. Na jaren zoekt de prins haar op en wordt hij blind, maar Rapunzels tranen helpen hem wederzijds.
In het Efteling is de vertelling uitgebeeld met animatronics, geluidseffecten en een vertelling. De toren is gemaakt van hout en heeft een raam waaruit Rapunzel leunt. De toren is tien meter hoog, inclusief een windvaantje. De heks draagt een bruin gewaad en een lange muts, en heeft een schoudertasje met Rapunzel. De uitbeelding is grotendeels behouden gebleven, maar er zijn enkele aanpassingen geweest, zoals het vervangen van de vlecht en het aanpassen van de kleding van de heks.
Sprookjes in het Efteling
Het Efteling is een populaire attractie, en Rapunzel is een van de belangrijkste sprookjes in het park. Het sprookje is onderdeel van het Sprookjesbos, een route die bestaat uit verschillende sprookjes, waaronder de Papegaai en de Zeemeermin. Het sprookje van Rapunzel is de tiende uitbeelding in het Sprookjesbos en is geopend in 2001. Het sprookje werd in 2001 toegevoegd, naar een ontwerp van Ton van de Ven, zijn laatste toevoeging aan het Sprookjesbos. De uitbeelding van Rapunzel bestaat uit een tien meter hoge, robuuste toren met een raampje bovenin. Hieruit kijkt Rapunzel omlaag en hangt haar vlecht tot aan de grond. Om de paar minuten klimt de toverkol aan die vlecht naar boven, terwijl Wieteke van Dort het verhaal vertelt.
In het Efteling is het sprookje ook te vinden in het Sprookjesboek van de Efteling (2009) en En ze leven nog lang en gelukkig (2019). In de eerste staat de illustratie van Pieck die ook in dit lemma staat. Voor de tweede is de tekst van de eerste sterk ingekort en het wordt geïllustreerd door het torenontwerp van Van de Ven dat tevens hierboven te vinden is.
Sprookjes in de Media
Het sprookje van Rapunzel is ook in de media verschenen. De Efteling heeft het sprookje nooit uitgebeeld in een theatershow, maar het is wel uitgebeeld in de televisieserie Sprookjes (2004). De exterieurshots zijn onder andere bij de toren in het Sprookjesbos geschoten. De binnenkant van de toren is in de studio nagebouwd voor opnames in het interieur. Het sprookje is ook te vinden in de cd Efteling Sprookjes 2 (2004) van ReDi Entertainment, en de versie van Sprookjesboek van de Efteling is te beluisteren op cd 3 van het luisterboek (2010).
In het Efteling is ook een versie van het sprookje in het Nederlands en andere talen beschikbaar. De tekst van het sprookje is in het Nederlands, Frans, Duits en Engels beschikbaar. De titel van het sprookje in deze talen luidt: Raponsje, Rapunzel, Rapunzel en Raiponce. Het boek werd geplaatst in 2016.
De Rol van Rapunzel in het Efteling
In het Efteling is het sprookje van Rapunzel een populaire attractie. Het sprookje is onderdeel van het Sprookjesbos, en de uitbeelding van de toren is een van de belangrijkste attracties. De toren is tien meter hoog, en de uitbeelding van Rapunzel is grotendeels behouden gebleven, met enkele aanpassingen. De vlecht van Rapunzel is een decoratief element in de kamers van het Efteling Wonder Hotel, en het is de embrasse van de gordijnen.
Het sprookje is ook te vinden in het Sprookjesboek van de Efteling (2009) en En ze leven nog lang en gelukkig (2019). In de eerste staat de illustratie van Pieck die ook in dit lemma staat. Voor de tweede is de tekst van de eerste sterk ingekort en het wordt geïllustreerd door het torenontwerp van Van de Ven dat tevens hierboven te vinden is.
Conclusie
Rapunzel is een sprookje dat niet alleen in de literatuur, maar ook in de media en het Efteling een belangrijke rol speelt. Het sprookje heeft een rijke geschiedenis en een unieke uitbeelding in het Efteling. De techniek van de uitbeelding is grotendeels behouden gebleven, met enkele aanpassingen. De vertelling is uitgebeeld met animatronics, geluidseffecten en een vertelling, en het sprookje is onderdeel van het Sprookjesbos. De rol van Rapunzel in het Efteling is belangrijk, en het sprookje is een populaire attractie die kinderen en volwassenen bezielt.