Veiligheid in steden: Criminaliteitscijfers en onveiligheidsgevoelens in Nederland

De criminaliteit in Nederland is de afgelopen jaren gedaald, maar het gevoel van onveiligheid blijft in sommige steden hoog. Dit artikel analyseert de cijfers en trends rondom de criminaliteit in verschillende steden, met aandacht voor de impact van veiligheidsmaatregelen en het verschijnsel van onveiligheidsgevoelens. De informatie is gebaseerd op gegevens uit bronnen zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Veiligheidsmonitor en andere relevante rapportages.

Criminaliteitscijfers per stad

Tussen 2012 en 2021 is de traditionele criminaliteit in heel Nederland met 52 procent gedaald, waarbij de grootste daling in Limburg plaatsvond (-58%) en de kleinste in Rotterdam (-48%). In de provincie Utrecht is de daling van traditionele criminaliteit tussen 2012 en 2021 49 procent. In sommige gemeenten binnen de provincie Utrecht was de daling zelfs groter, zoals in Bunnik (-64%), Leusden (-62%) en Stichtse Vecht (-61%). Relatief geringe dalingen zijn te zien in Eemnes (-29%) en Lopik (-20%).

De cijfers tonen ook aan dat de criminaliteit in sommige steden relatief hoger is dan het landelijke gemiddelde. Zo is het aantal geregistreerde misdrijven per 1.000 inwoners in Schiedam in 2023 60,6. Dit is hoger dan het landelijke gemiddelde van 45 per 1.000 inwoners. In Amsterdam wordt het aantal per 1.000 inwoners op 89,3 vermeld, wat het hoogste cijfer is in het land. Ook in Utrecht wordt het aantal per 1.000 inwoners op 69,8 genoemd. In de grootste steden zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven wordt meer criminaliteit gemeten dan landelijk, met name in de categorieën vermogensmisdrijven en geweldsmisdrijven.

Onveiligheidsgevoelens en impact op de bevolking

Hoewel de daadwerkelijke criminaliteit is gedaald, blijft het gevoel van onveiligheid in sommige steden hoog. In Schiedam stijgt het aandeel van inwoners dat zich weleens onveilig voelt, met name in de wijken Oost, Nieuwland en Groenoord. In 2023 voelde 51 procent van de inwoners zich weleens onveilig in hun eigen buurt, in vergelijking met 47 procent in 2019. Dit is het hoogste aandeel ooit gemeten in Schiedam.

In het algemeen voelen meer mensen zich onveilig, los van een specifieke plek of situatie. In 2023 gaf 35 procent aan zich weleens onveilig te voelen, in 2021 was dit 33 procent. In sommige provincies is het aandeel hoger, zoals in Utrecht (20,9%) en in Noord-Brabant (14,6%). De stad Hoeksche Waard is daarentegen de veiligste, met minder dan 10 procent van de inwoners dat zich weleens onveilig voelt.

Impact van veiligheidsmaatregelen

De stijging van het gevoel van onveiligheid in sommige steden kan voortkomen uit verschillende factoren. Enerzijds speelt de media-aandacht voor criminaliteit een rol, anderzijds kunnen sociale factoren, zoals een matige sociale cohesie, bijdrragen aan het gevoel van onveiligheid. In sommige wijken wordt het gevoel van onveiligheid versterkt door een gebrek aan sociale interactie en een afname van het vertrouwen in de omgeving.

In reactie op deze ontwikkelingen nemen gemeenten maatregelen om veiligheid en leefbaarheid te verbeteren. In Schiedam bijvoorbeeld wordt er aandacht besteed aan de kwetsbare wijken met het programma Leefbaarheid en Veiligheid. Dit programma richt zich op het verbeteren van de leefomgeving en het versterken van het gevoel van veiligheid in de buurt.

Onderzoek naar het verleden en huidige trends

De cijfers tonen aan dat de criminaliteit in Nederland in het algemeen is gedaald, maar dat het gevoel van onveiligheid in sommige steden en wijken blijft bestaan. De Veiligheidsmonitor toont aan dat het aandeel van mensen dat zich slachtoffer voelt van traditionele criminaliteit in 2023 weer bijna op het niveau van 2019 staat. Dit suggereert dat de trend van dalende criminaliteit niet volledig is gevestigd, maar ook niet volledig is omgekeerd.

In het kader van de veiligheid is ook sprake van een stijging van online criminaliteit, zoals aankoopfraude en identiteitsfraude. In 2021 was het aantal slachtoffers van online criminaliteit met 22 procent gestegen ten opzichte van 2012. Aankoopfraude nam met ruim 100 procent toe, terwijl identiteitsfraude met 58 procent afnam. Dit wijst op een verschuiving in de aard van criminaliteit, waarbij online misbruik meer voorkomt dan vroeger.

Samenvatting

De criminaliteit in Nederland is de afgelopen jaren gedaald, maar het gevoel van onveiligheid blijft in sommige steden hoog. De cijfers laten zien dat de traditionele criminaliteit in veel regio’s is gedaald, maar het gevoel van onveiligheid blijft in sommige steden en wijken bestaan. De invloed van veiligheidsmaatregelen, sociale factoren en het gebruik van media speelt hierbij een rol. De overheid en gemeenten nemen actie om de veiligheid en leefbaarheid in kwetsbare wijken te verbeteren.

Bronnen

1. Staat van Utrecht - Veiligheid en criminaliteit
2. Alle cijfers - Misdaad
3. CBS - Minder misdaad in tien jaar tijd, maar niet in heel Nederland
4. Schiedam met stip op negen onder 'criminele' steden
5. CBS - Weer meer traditionele criminaliteit
6. Ditistwee - Schiedam behoort tot de als meest onveilig ervaren steden van Nederland
7. Hart van Nederland - Limburg op vier plekken in top 10 onveiligste gemeenten van Nederland