Tsjernobyl: Een bezoek aan een historisch en veilig gebied

Een bezoek aan de oude kerncentrale van Tsjernobyl (Chernobyl) is het beste excuus om een ticket naar Kiev te boeken. Tijdens een georganiseerde reis naar Tsjernobyl kun je een kijkje nemen in spookstad Pripyat en de overblijfselen van de kerncentrale bezoeken. Het is bijzonder om door de verlaten gebouwen te dwalen en je wordt door deskundige gidsen meegenomen op een levendige geschiedenisles. Een bezoek aan Tsjernobyl is echt een aanrader als je in de buurt bent. Wil je ook Tsjernobyl bezoeken tijdens een georganiseerde tour en ben je benieuwd hoe dat in zijn werk gaat? Ik dit artikel lees je alles over een bezoek aan Tsjernobyl.

Achtergrond: De geschiedenis van Tsjernobyl

Op 26 april 1986 sloeg het noodlot toe in het jonge Sovjet-stadje Pripyat, dat 18 kilometer ten noordwesten van de stad Tsjernobyl (Chernobyl) ligt. In de nabijgelegen kerncentrale wordt een test met de koelinstallatie uitgevoerd, maar door een fout komt de hele reactor stil te liggen. Die nacht ontploft de reactor en bij de brand en explosie komen 31 mensen om het leven. In de dagen daarna komt de evacuatie maar moeizaam op gang. Het duurt meer dan een week om 135.000 mensen uit het gebied te halen. En doordat het radioactieve materiaal door de wind naar het noorden en noordwesten wordt geblazen, heeft de ramp ook zijn uitwerking op de rest van Europa.

Gevolgen voor Nederland

Nederland had nooit eerder te maken had gehad met een stralingsramp van deze omvang en was mede daarom niet goed voorbereid op de aanpak daarvan. Er moest dus snel op allerlei niveaus geïmproviseerd worden. Het RIVM werd ingeschakeld om eventueel verhoogde radioactiviteit te meten en om dosisschattingen te maken. Op 2 mei kwam de radioactieve wolk over Nederland en werd er door het RIVM inderdaad verhoogde radioactiviteit gemeten in de lucht. Met regen op 3 en 4 mei sloegen ook veel radioactieve deeltjes neer op de grond. Het grootste risico voor de gezondheid vormde besmetting van melk en landbouwproducten in Nederland en geïmporteerd besmet voedsel, zoals paddenstoelen, vooral uit Oost-Europa.

Maatregelen in Nederland

Op 3 mei bleek uit metingen van het RIVM dat er veel radioactief jodium op het grasland was neergedaald. Als koeien besmet gras eten zou dat kunnen leiden tot te veel radioactief jodium in melk. Daarom werd besloten om de melkkoeien op stal te houden. Verder bleek uit metingen dat de radioactiviteit in met name spinazie erg hoog was, waarop werd besloten om de spinazie uit de handel te nemen en te vernietigen. Het radioactieve jodium heeft een halveringstijd van 8 dagen. Dat betekent dat het na 6 weken vrijwel volledig vervallen is. Voor de zekerheid werd een langere periode aangehouden (2-3 maanden) voordat de consumptie van melk en gewassen als veilig werd beschouwd.

Voorbereiding op toekomstige incidenten

De kernramp van Tsjernobyl had grote gevolgen voor de toekomstige voorbereiding op stralingsincidenten. Het RIVM bleef zich inspannen om de Nederlandse overheid tijdens een stralingsramp optimaal te ondersteunen, met metingen, berekeningen en advies. De faciliteiten daarvoor worden voortdurend verbeterd. Zo is het Nationaal Meetnet Radioactiviteit inmiddels uitgebreid met mobiele meetpalen, zodat naast het vaste netwerk zo nodig ook op andere plaatsen gemeten kan worden. De mobiele meetpalen zijn bijvoorbeeld in 2014 ingezet bij het beveiligen van de Nuclear Security Summit (Nuclear Security Summit (Nuclear Security Summit)) in Den Haag. Ook beschikt het RIVM inmiddels over een nieuwe generatie stralingsmeetwagens die ook zijn toegerust op inzet na een eventuele terreuraanslag met een vuile bom.

De toeristische populariteit van Tsjernobyl

Tsjernobyl is booming: toeristen weten rampgebied goed te vinden na hitserie. Door Pepijn Nagtzaam··Aangepast: RTL. Van nucleair rampgebied naar toeristische trekpleister met verlaten spookdorpen. Het gebied waar in 1986 de grootste ramp in de geschiedenis van kernenergie plaatsvond, wordt nu druk bezocht door dagjesmensen. Toeristenorganisaties verwachten dat hun aantal door de populaire HBO-serie Chernobyl explosief zal stijgen. De serie van HBO is immens populair en krijgt lovende kritieken. In vijf afleveringen laat Chernobyl zien hoe de kernramp zich ontvouwde en wat de gevolgen daarvan waren. Een deel van de kijkers wil de plek des onheils ook bezoeken. Verschillende toeristenorganisaties zien een stijging in aanvragen en boekingen. Zo ook Rik Brinks van CultureRoad, een Utrechts reisbureau dat zich specialiseert in bijzondere locaties.

De ontmanteling van de kerncentrale

Voor de reguliere afbraak van een kerncentrale bestaan beproefde methodes volgens André Wakker. Hij is voormalig kernfysicus en business manager bij het Nederlandse bedrijf NRG in Petten dat zelf een kernreactor beheert en onder andere advies geeft bij de ontmanteling van oude centrales. “Dit is al zeker twintig jaar ‘industriële praktijk’ en wordt gedaan door gespecialiseerde partijen met veel ervaring”, zegt hij. “Maar ook al zijn de drie andere reactoren zelf niet beschadigd, je werkt in Tsjernobyl natuurlijk wel in een lastige omgeving vanwege de straling in de nabijheid van de beschadigde reactor.” De ontmanteling van de zwaar beschadigde reactor vier is een heel ander verhaal. Dat proces is verre niet een standaardklus. De betrokken partijen zeggen dit uiteindelijk te willen doen, maar het is onduidelijk hoe en wanneer dit gaat gebeuren. Zonder precies te weten hoe de situatie in Tsjernobyl is, zegt Wakker dat het nog een hele klus zal worden om de hoog radioactieve splijtstof – de ‘brandstof’ van een kerncentrale – uit de zwaar beschadigde reactor te halen. “In een normale kerncentrale is dat routinewerk. Het gebeurt bijvoorbeeld jaarlijks bij het verversen van de brandstof”, zegt hij. “Zonder de splijtstof is al zo’n 99 procent van de radioactiviteit uit het systeem, en een ontmanteling wordt zo een stuk makkelijker.”

De veiligheid van het bezoek

Een bezoek aan Tsjernobyl is echt een aanrader als je in de buurt bent. Een bezoek aan Tsjernobyl is echt een aanrader als je in de buurt bent. De 30-kilometerzone is rood, de 10-kilometerzone waar wij straks ook heengaan nog veel roder. De 10-kilimeterzone rond de centrale, waarbinnen Pripjat valt, is totaal verlaten, in de 30-kilometerzone wonen nog ruim driehonderd mensen, voornamelijk bejaarden die weigerden te vertrekken. De natuur heeft de afgelopen jaren vrij spel gehad, en van het vroegere arbeidersstadje is nog maar weinig over. De mensen zijn al jaren verdwenen, maar alle gebouwen staan nu nog overeind. In de jaren die volgen gaat de omgeving rondom Pripyat en Tsjernobyl hermetisch op slot vanwege hoge radioactiviteit. De mensen zijn al jaren verdwenen, maar alle gebouwen staan nu nog overeind. De natuur heeft de afgelopen jaren vrij spel gehad, en van het vroegere arbeidersstadje is nog maar weinig over.

De impact van de kernramp

De kernramp van Tsjernobyl had grote gevolgen voor de toekomstige voorbereiding op stralingsincidenten. Het RIVM bleef zich inspannen om de Nederlandse overheid tijdens een stralingsracht optimaal te ondersteunen, met metingen, berekeningen en advies. De faciliteiten daarvoor worden voortdurend verbeterd. Zo is het Nationaal Meetnet Radioactiviteit inmiddels uitgebreid met mobiele meetpalen, zodat naast het vaste netwerk zo nodig ook op andere plaatsen gemeten kan worden. De mobiele meetpalen zijn bijvoorbeeld in 2014 ingezet bij het beveiligen van de Nuclear Security Summit (Nuclear Security Summit (Nuclear Security Summit)) in Den Haag. Ook beschikt het RIVM inmiddels over een nieuwe generatie stralingsmeetwagens die ook zijn toegerust op inzet na een eventuele terreuraanslag met een vuile bom.

Bronnen

1. Tsjernobyl bezoeken
2. Straling en radioactiviteit
3. Enduring Lessons Chernobyl
4. Kernramp Tsjernobyl
5. In Tsjernobyl fladderen de vlinders
6. Tsjernobyl bezoeken vanuit Kiev
7. Tours naar Tsjernobyl
8. Faqs over Tsjernobyl
9. Bezoeken naar Tsjernobyl
10. Reisinfo Tsjernobyl
11. Tsjernobyl als Nederlandse ramp
12. MijnSerie over Tsjernobyl
13. Tsjernobyl in de geschiedenis
14. Tsjernobyl als kermisattractie