Stiftgedichten maken: creativiteit en poëzie in de praktijk

Blackout poetry, ook wel stiftgedicht genoemd, is een creatieve vorm van poëzie waarbij je een bladzijde van een oude krant, tijdschrift of boek selecteert en met een zwarte marker of stift alle woorden wegstreelt, behalve de woorden die je als gedicht wilt laten verschijnen. Deze methode is populair geworden in de jaren 2010, vooral dankzij de Amerikaanse schrijver Austin Kleon, die zijn boek Newspaper Blackout publiceerde. In Nederland is deze vorm van kunst en poëzie ook steeds meer in de mode geraakt, vooral bij kinderen, leerlingen en creatieve mensen die willen experimenteren met taal en visuele vormgeving.

In dit artikel zullen we een overzicht geven van de basisstappen, materialen en tips om zelf een stiftgedicht te maken, zoals beschreven in de bronnen. We zullen ook aandacht besteden aan de verschillende technieken die in de bronnen worden genoemd, zoals found poetry, collages en boekselen, en hoe deze kunnen worden toegepast in het maken van creatieve kunstwerken.

Hoe maak je een stiftgedicht?

De eenvoudigste manier om een stiftgedicht te maken, is door een bladzijde te kiezen met veel tekst en daarna met een zwarte marker of pen alle woorden te verduisteren, behalve de woorden die je als gedicht wilt gebruiken. Het resultaat is een gedicht dat op de pagina is gecreëerd door het wegstrepen van de overige woorden. Dit is een eenvoudige, maar krachtige manier om met tekst en beeld te werken.

Materialen

Voor het maken van een stiftgedicht heb je het volgende nodig:

• Een oude krant, tijdschrift of boek
• Een potlood of lichte pen
• Een zwarte marker, stift of inkt
• Eventueel: kleurpotloden, verf, plakkaatverf, of digitale tools zoals fotobewerkingssoftware

De materialen zijn eenvoudig en goedknippen, waardoor het een ideaal project is voor kinderen, leerlingen en creatieve hobbyisten.

Stappenplan

De stappen om een stiftgedicht te maken zijn als volgt:

1. Kies een bladzijde: Zoek een bladzijde uit een oude krant, tijdschrift of boek die je aanspreekt. Let op het tekstgebruik en de afbeeldingen. Kies een pagina met veel tekst, zodat je genoeg woorden hebt om uit te kiezen.

2. Markeer woorden: Gebruik een potlood of lichte pen om de woorden of zinnen te markeren die je wilt behouden. Dit helpt je om later niet per ongeluk een belangrijk woord weg te strepen.

3. Verduister de rest: Gebruik een zwarte marker, stift of inkt om alle andere woorden weg te strepen. Zorg ervoor dat de geselecteerde woorden duidelijk leesbaar zijn en dat de overige tekst volledig zwart is gemaakt.

4. Bekijk het resultaat: Bekijk het eindresultaat en kijk of je tevreden bent met je gedicht. Misschien moet je nog wat kleine aanpassingen maken of kun je het gedicht nog verder verfijnen door woorden of delen van woorden toe te voegen.

5. Deel het gedicht: Als je tevreden bent met je stiftgedicht, kun je het delen met anderen door er een foto van te maken en deze op social media te plaatsen, of door het te printen en in te lijsten als kunstwerk.

Tips en trucs

Er zijn verschillende tips en trucs die je kunt gebruiken om je stiftgedicht te verbeteren:

• Kies een thema: Denk aan een thema dat je wil verwerken, zoals liefde, natuur of verbeelding. Dit helpt je bij het kiezen van de juiste woorden.
• Experimenteer met kleur: Gebruik verschillende kleuren om de tekst te accentueren. Dit maakt het gedicht visueel aantrekkelijker.
• Gebruik een digitale tool: Als je op een computer of tablet werkt, kun je foto’s maken van bladzijden en met digitale tools werken. Dit is ideaal voor grotere projecten of om je werk te bewaren.
• Bewaar je werk: Bewaar je stiftgedichten in een map of album, zodat je ze later kunt terugvinden.

Verschillende technieken in de bronnen

In de bronnen worden verschillende technieken genoemd die kunnen worden toegepast bij het maken van stiftgedichten. Deze technieken zijn:

Found Poetry

Found poetry is een vorm van poëzie waarbij je woorden en zinnen selecteert uit bestaande teksten, zoals kranten, tijdschriften, boeken en andere geschreven materialen. Deze woorden worden vervolgens bewerkt tot een nieuw gedicht. Dit is een eenvoudige manier om met tekst te werken en kan worden gedaan in een paar stappen:

1. Verzamel materialen: Kies oude kranten, tijdschriften of andere geschreven materialen.
2. Blader door de materialen: Zoek naar interessante woorden of zinnen.
3. Markeer de woorden: Gebruik een potlood of lichte pen om de woorden of zinnen te markeren.
4. Knip de woorden uit: Knip de gemarkeerde woorden of zinnen uit.
5. Schik de woorden: Plaats de woorden op een vel papier of karton en speel met de volgorde.
6. Lijm de woorden op hun plaats: Zodra je tevreden bent met het gedicht, kun je de woorden op hun plek lijmen.
7. Voeg visuele elementen toe: Voeg kleuren of afbeeldingen toe om het gedicht verder te verfraaien.
8. Geef het een titel: Geef het gedicht een titel en onderteken het met je naam.

Found poetry is ideaal voor leerlingen, kinderen en creatieve hobbyisten. Het vereist geen speciale vaardigheden, alleen een open geest en een paar eenvoudige materialen.

Collages

Collages zijn kunstwerken die worden gemaakt door afbeeldingen, tekst en andere materialen uit verschillende boeken en tijdschriften te knippen en te plakken. Dit is een veelzijdige techniek die je kunt gebruiken om een creatief kunstwerk te maken. Bijvoorbeeld:

• Gebruik afbeeldingen en tekst uit oude tijdschriften om een collage te maken.
• Plak de afbeeldingen en tekst op een vel papier of karton.
• Voeg kleuren en andere materialen toe om het collage te verfraaien.

Collages zijn ideaal voor groepen en klassen, waarin leerlingen kunnen experimenteren met beeld en tekst.

Boekselen

Boekselen is een Nederlandse term voor een vorm van boekenkunst. Het is een combinatie van blackout poetry en creative journaling. De term is bedacht door de Nederlandse kunstenaar Loes Vork. Bij boekselen worden oude boeken gebruikt om kunstwerken te maken, waarbij je de pagina’s versiert met tekeningen, schilderijen, foto’s en tekst. Dit is ideaal voor mensen die plezier hebben in boeken, taal en toeval. Je verandert een oud boek (dat je niet meer wilt lezen) in een persoonlijke creatieve speeltuin.

Kunstmestboek

Een kunstmestboek is een boek waarin je inspiratie verzameld voor nieuwe creatieve projecten. Je kunt alles wat je op kunt plakken in een kunstmestboek kwijt. Dit is ideaal voor mensen die hun creativiteit willen oefenen en hun ideeën opslaan.

Journaling

Journaling is een creatieve manier om een dagboek bij te houden. Je kunt hierbij de pagina’s versieren met tekeningen, schilderijen, foto’s en tekst. Dit is ideaal voor mensen die willen experimenteren met beeld en tekst.

Voorbeelden van stiftgedichten

In de bronnen worden een aantal voorbeelden van stiftgedichten genoemd. Bijvoorbeeld:

• Make Blackout Poetry: Een account dat werk van verschillende makers deelt. De een gebruikt een zwarte stift om woorden in te kleuren, de ander maakt er een waar kunstwerk van met verf en kwasten.
• Heather Munro: Gebruikt vaak felle kleuren om de woorden weg te strepen en maakt er complete creaties van.
• Colette Love Hilliard: Maakt vooral gebruik van zwarte stiften in haar blackout poetry. Ze speelt met de witruimte, zodat er vaak ook figuren te zien zijn in haar werk.

Deze voorbeelden tonen aan dat stiftgedichten een brede variatie aan creatieve vormen kunnen aannemen, afhankelijk van de persoon die het maakt.

Conclusie

Stiftgedichten zijn een krachtige en creatieve vorm van poëzie die kunnen worden gemaakt met eenvoudige materialen. Ze combineren taal, beeld en creativiteit in één werk. Het is ideaal voor kinderen, leerlingen en creatieve hobbyisten. De technieken die in de bronnen worden genoemd, zoals found poetry, collages en boekselen, bieden veel ruimte voor creatieve ontwikkeling. Door te experimenteren met verschillende materialen en technieken, kun je je eigen stiftgedichten maken en zo je creativiteit uiten.

Bronnen

1. https://dekamervankim.nl/boekenkunst/
2. https://www.heutinkvoorthuis.nl/nl/blackout-poetry-dichten-door-woorden-weg-te-strepen/news/540/
3. https://www.flowmagazine.nl/slow-life/diy/zelf-blackout-poetry-maken/
4. https://boekselen.nl/over-loes-vork-boekselen-uitgelezen
5. https://forum.wordreference.com/threads/se-fue-la-luz.2543595/
6. https://www.kleinkunstig.nl/workshops/literatuur-workshops/workshop-blackout-poetry/
7. https://www.heutinkvoorthuis.nl/nl/taalliefhebber/page/1298/
8. https://forum.wordreference.com/threads/call-out-vs-callout.3502131/
9. https://www.flowmagazine.nl/goed-nieuws/black-out-poetry/