Bevolkingsdichtheid in Nederlandse steden: Trends en impact op ruimtelijke ordening

De bevolkingsdichtheid is een cruciaal element bij de ruimtelijke ordening van steden en gemeenten. In Nederland varieert de bevolkingsdichtheid sterk per regio, afhankelijk van de ligging, historische ontwikkelingen en economische activiteiten. In de afgelopen jaren is er sprake geweest van een stijgende trend in de bevolkingsdichtheid, met name in de Randstad en andere grote stedelijke gebieden. De bronnen die zijn opgesomd in de SOURCES LIST geven een overzicht van de huidige situatie en trends, en laten zien hoe de bevolkingsdichtheid in Nederlandse steden zich ontwikkelt.

Bevolkingsdichtheid in Nederland: een overzicht

De gemiddelde bevolkingsdichtheid in Nederland is 533 inwoners per vierkante kilometer. Deze waarde is echter sterk variabel, afhankelijk van de regio. De steden in de Randstad, zoals Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, zijn de meest dichtbevolkte gebieden. Den Haag staat met 6.827 inwoners per km² aan kop, gevolgd door Leiden (5.816 inwoners per km²) en Haarlem (5.662 inwoners per km²). Deze waarden tonen aan dat de bevolkingsdichtheid in sommige steden tien keer hoger ligt dan het landelijke gemiddelde.

Bijvoorbeeld, in 2023 was de bevolkingsdichtheid van Den Haag 6.827 inwoners per km², wat betekent dat er meer dan 6.800 mensen per vierkante kilometer wonen. Dit is het hoogste cijfer van alle gemeenten in Nederland. Daarnaast is ook de groei van de bevolkingsdichtheid significant. In veel steden is de bevolkingsdichtheid in de afgelopen jaren toegenomen, wat vooral te maken heeft met de groei van de bevolking en het feit dat jonge gezinnen en immigranten zich steeds vaker in de grote steden vestigen.

In tegenstelling tot de grote steden zijn er ook gemeenten met een zeer lage bevolkingsdichtheid. Schiermonnikoog is de dunstbevolkte gemeente van Nederland met 23 inwoners per km², gevolgd door Vlieland met 31 inwoners per km². Deze gemeenten liggen vooral in de Waddenzee en zijn in vergelijking met andere delen van het land minder dichtbevolkt. De groei van de bevolkingsdichtheid is in deze gebieden beperkt, en sommige gemeenten tonen zelfs een daling van het aantal inwoners.

De impact van bevolkingsdichtheid op ruimtelijke ordening

Bevolkingsdichtheid speelt een belangrijke rol bij de ruimtelijke ordening van steden. In regio’s met een hoge bevolkingsdichtheid is er sprake van meer drukte, minder ruimte voor groen en een toegenomen druk op de infrastructuur. In de steden zoals Den Haag en Amsterdam is het gevolg dat er meer woningen nodig zijn, wat leidt tot intensievere bebouwing en een toegenomen druk op het openbaar vervoer.

De bevolkingsdichtheid bepaalt ook de locatie van voorzieningen, zoals scholen, winkels en ziekenhuizen. In gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid is het belangrijk dat er voldoende voorzieningen beschikbaar zijn om aan de behoeften van de bevolking te voldoen. Daarnaast speelt de bevolkingsdichtheid ook een rol bij het ontwikkelen van duurzame stedelijke gebieden, waarin het gebruik van ruimte efficiënt wordt gecombineerd met groen en openbare ruimtes.

In steden met een lage bevolkingsdichtheid is de uitdaging echter anders. Er is dan minder druk op de infrastructuur, maar er is ook minder economische activiteit. De bevolkingsdichtheid bepaalt dus ook de economische groei en de leefbaarheid van een gebied. In de meeste gevallen is een bevolkingsdichtheid van minstens 500 inwoners per km² nodig om een stadscentrum te kunnen ondersteunen met de benodigde voorzieningen.

Bevolkingsdichtheid en stedelijke groei

De groei van de bevolkingsdichtheid in Nederland is vooral terug te zien in de grote steden. In de afgelopen jaren is de bevolking van steden als Den Haag, Amsterdam, Utrecht en Rotterdam toegenomen, wat vooral te maken heeft met de toename van de bevolking in de Randstad. In Den Haag is de bevolkingsdichtheid bijvoorbeeld met 1,3% gegroeid in het afgelopen jaar, wat aangeeft dat de stad zich snel ontwikkelt.

In de steden die snel groeien, zoals Tilburg en Utrecht, is de bevolkingsdichtheid toegenomen, wat leidt tot een toenemend aantal woningen en een toegenomen druk op de infrastructuur. Ook in de regio’s rondom de grote steden, zoals in Flevoland en Noord-Brabant, zijn er gemeenten met een hoge bevolkingsgroei. De steden in de Randstad zijn het meest dichtbevolkt, terwijl de steden in het noorden en oosten van Nederland, zoals Groningen en Zwolle, ook een relatief sterke groei tonen.

De groei van de bevolkingsdichtheid heeft ook gevolgen voor de ruimtelijke ordening van steden. In steden met een hoge bevolkingsdichtheid is het belangrijk om te zorgen voor een uitgebalanceerd evenwicht tussen wonen, werken en recreatie. Daarnaast is het van belang om te zorgen voor duurzame oplossingen, zoals het gebruik van openbaar vervoer en het bevorderen van fietsen als transportmiddel.

Bevolkingsdichtheid en duurzaamheid

De bevolkingsdichtheid heeft ook invloed op de duurzaamheid van steden. In steden met een hoge bevolkingsdichtheid is het belangrijk om efficiënt gebruik te maken van de beschikbare ruimte, zodat er voldoende ruimte is voor groen en openbare ruimtes. Daarnaast is het belangrijk om de energie- en watergebruiksefficiëntie te verbeteren, zodat de stedelijke gebieden duurzamer worden.

In de steden met een lage bevolkingsdichtheid is de uitdaging echter anders. Er is dan minder druk op de infrastructuur, maar er is ook minder economische activiteit. In deze gebieden is het belangrijk om alternatieven te vinden voor de traditionele stedelijke structuur, zoals het bevorderen van landbouw, toerisme en herstelprojecten.

Conclusie

De bevolkingsdichtheid in Nederlandse steden is een belangrijk element bij de ruimtelijke ordening en het ontwikkelen van stedelijke gebieden. In de grote steden, zoals Den Haag, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, is de bevolkingsdichtheid veel hoger dan het landelijke gemiddelde, wat vooral te maken heeft met de groei van de bevolking en de toename van de economische activiteit. In de regio’s met een lage bevolkingsdichtheid is de uitdaging echter anders, en is het belangrijk om alternatieven te vinden voor de traditionele stedelijke structuur.

De bevolkingsdichtheid bepaalt ook de locatie van voorzieningen, zoals scholen, winkels en ziekenhuizen, en heeft invloed op de leefbaarheid en duurzaamheid van steden. In de toekomst is het belangrijk om te zorgen voor een uitgebalanceerd evenwicht tussen wonen, werken en recreatie, zodat de stedelijke gebieden duurzaam en leefbaar blijven.

Bronnen

1. Waarstaatjegemeente.nl
2. Indeheiligestede.nl
3. CBS Dashboard Bevolking
4. Clo.nl - Bevolkingsdichtheid Nederland 2009
5. CBS - Wat is verstedelijking?
6. Vzinfo.nl - Regionale bevolking
7. Deopenbareruimte.nu - Dichtstbevolkte steden
8. Verborgen Gebrek - Den Haag dichtstbevolkte stad
9. Deopenbareruimte.nu - Dichtstbevolkte steden
10. IMDb - List