Bevolkingsontwikkeling in Nederlandse Dorpen: Trends en Invloeden

De bevolkingsontwikkeling in Nederlandse dorpen is een onderwerp dat steeds vaker in het oog is opgevallen. In tegenstelling tot de grote steden, waar de bevolking blijft groeien, blijkt het aantal inwoners in kleine dorpen aanzienlijk te dalen. Dit fenomeen wordt vaak gekoppeld aan de leegloop en de herverdeling van de bevolking naar stedelijke gebieden. In dit artikel zullen we nader ingaan op de trends, oorzaken en gevolgen van deze bevolkingsontwikkeling, met name in de kleinste dorpen van Nederland.

Bevolkingsontwikkeling in kleine dorpen

Volgens de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is het aantal inwoners in kleine dorpen in de periode 2011 tot 2021 aanzienlijk gedaald. Bijna de helft van de Nederlandse kernen krompte, waarvan het sterkst was in Noord-Nederland. In Groningen, Friesland en Drenthe kromp de bevolking in 67 procent van de kernen. Vooral in Oost-Groningen was de daling fors, soms met meer dan 10 procent in tien jaar tijd. In Drenthe trof de krimp niet alleen de kleine dorpen, maar ook grotere plaatsen zoals Emmen en Coevorden.

De sterkste bevolkingsafname vond plaats bij de kleinste kernen (tot 1.000 inwoners), waarbij 55 procent van de kernen te maken kreeg met bevolkingskrimp. Deze kernen kregen niet alleen het vaakst te maken met bevolkingskrimp, maar de krimp bedroeg ook relatief vaak 5 procent of meer. Dit is niet vreemd, want kleine veranderingen in het aantal inwoners bij de kleinste kernen hebben grotere procentuele impact.

Oorzaken van de bevolkingsafname

Een van de belangrijkste oorzaken van de bevolkingsafname in kleine dorpen is het verlaten van jongeren voor werk of studie. Veel jongeren trekken weg en keren niet altijd terug. Tegelijkertijd worden huishoudens gemiddeld kleiner, waardoor het inwonertal verder daalt. Dit heeft gevolgen voor de voorzieningen: minder inwoners betekent minder klanten voor winkels en minder kinderen voor scholen. Als die verdwijnen, wordt het dorp nog minder aantrekkelijk om in te wonen.

De bevolkingsontwikkeling wordt ook beïnvloed door de natuurlijke groei. In de kleinste kernen is het aantal overledenen vaak hoger dan het aantal levendgeborenen, wat leidt tot een natuurlijke krimp. Dit is echter slechts een deel van het geheel. De belangrijkste factor is het migratiesaldo, waarbij er meer mensen vertrekken dan er nieuwe inwoners bijkomen.

Invloed op het platteland

De leegloop van kleine dorpen heeft gevolgen voor het platteland. In veel dorpen verdwijnen voorzieningen zoals supermarkten en scholen, omdat er simpelweg te weinig mensen overblijven. Dit maakt het dorp minder aantrekkelijk om in te wonen en leidt tot een cirkel van afname. De bevolking in kleine dorpen wonen vaak verder van voorzieningen dan de rest van de Nederlandse bevolking. Voor de dagelijks boodschappen zijn ze vaker aangewezen op de bakker, slager of buurtsuper in een nabijgelegen kern. Ook voor een bezoek aan de huisarts en voor een kinderdagverblijf moeten ze vaak uitwijken naar een ander dorp of stad.

Prognoses en verwachtingen

De prognoses van het CBS laten zien dat de bevolking van Nederland blijft groeien, maar vooral door migratie en een stijgende levensduur. In 2040 is een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder. De bevolking in 2070 ligt waarschijnlijk tussen 18,8 miljoen en 22,3 miljoen inwoners. De bevolkingsgroei wordt bepaald door vier factoren: geboorte, sterfte, immigratie en emigratie.

In 2024 groeide de Nederlandse bevolking met 131.651 inwoners t.o.v. 2023. De bevolkingsgroei wordt bepaald door vier factoren: geboorte, sterfte, immigratie en emigratie. Het geboorteoverschot bedroeg -5.034, terwijl het migratiesaldo 137.366 was. Dit wijst erop dat de bevolkingsgroei vooral door immigratie wordt beïnvloed.

Kansen voor kleine dorpen

Hoewel de trend van leegloop in kleine dorpen duidelijk is, zijn er ook pogingen om de trend te keren. Door dorpscoöperaties, woningbouw en betere voorzieningen wordt geprobeerd nieuwe bewoners aan te trekken. Maar of dat daadwerkelijk zijn vruchten af gaat werpen, dat is volgens CBS nog niet te zeggen.

Conclusie

De bevolkingsontwikkeling in Nederlandse dorpen toont een duidelijke neiging tot afname, vooral in de kleinste dorpen. De oorzaken zijn onder meer het weglopen van jongeren, de afname van voorzieningen en het negatieve migratiesaldo. De invloed hiervan is vooral zichtbaar op het platteland, waar het dorp minder aantrekkelijk wordt. Desondanks zijn er pogingen om de trend te keren, maar de uitkomst blijft onzeker.

Bronnen

1. https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2011/05/nauwelijks-bevolkingsgroei-in-kleine-dorpen
2. https://deopenbareruimte.nu/nieuws/dit-zijn-de-5-kleinste-dorpen-van-nederland
3. https://nl.wikipedia.org/wiki/BevolkingvanNederland
4. https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-bevolking
5. https://allecijfers.nl/ranglijst/grootste-en-kleinste-gemeenten-in-inwoners-in-nederland/
6. https://www.metronieuws.nl/in-het-nieuws/binnenland/2025/03/meer-nederlandse-dorpen-lopen-leeg/
7. https://www.vzinfo.nl/bevolking
8. https://discovernl.nl/kleinste-steden-van-nederland/
9. https://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/bouwen-en-wonen/bijna-helft-van-nederlandse-kernen-gekrompen
10. https://collectieoverijssel.nl/zoekhulp/bevolkingsregister/
11. https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-bevolking/bevolkingsteller
12. https://www.vzinfo.nl/bevolking/bevolkingsomvang