De beste ramenplekken in Nederland: een overzicht van de meest populaire en authentieke locaties
juli 7, 2025
Apeldoorn, gelegen in de provincie Gelderland, wordt vaak aangeduid als het grootste dorp van Nederland. Dit klinkt misschien onlogisch, aangezien de stad ruim 157.000 inwoners telt en in veel opzichten een stad is. Toch blijft de term ‘dorp’ in veel contexten gebruikt worden. Dit artikel onderzoekt de historische context, de huidige status en de ruimtelijke structuur van Apeldoorn, en bespreekt hoe deze stad zich onderscheidt van andere grote steden in Nederland.
De Historische Ontwikkeling van Apeldoorn
De geschiedenis van Apeldoorn gaat terug tot het jaar 792, toen het voor het eerst genoemd werd in een schenkingsakte onder de naam “villa ut marca Appoldro”. Het was een klein buurtschap, gelegen aan de rand van het hoge middendeel van de Veluwe. In de vroege middeleeuwen was Apeldoorn geschikt voor landbouw, aangezien de grond licht genoeg was om te bewerken en er voldoende water aanwezig was. De naam Apeldoorn heeft betrekking tot het vroegmiddeleeuwse woord “apa”, wat “water” betekent, en “treo”, wat “boom” betekent. De oorspronkelijke betekenis van Apeldoorn was dus “bij een water staande bomen”.
In de negentiende eeuw begon Apeldoorn zich sneller te ontwikkelen dan andere dorpen in de regio, vooral dankzij de aantrekkingskracht van het vorstenhuis. De Oranjes hadden hun stempel op de gemeente gedrukt sinds de aankoop van buitenplaats Het Loo in de zeventiende eeuw. De aantrekkingskracht van het vorstenhuis zorgde er in de negentiende eeuw voor dat Apeldoorn zich veel sneller ontwikkelde dan de andere dorpen in de omgeving. In de aanleg van het Kanaal en de spoorweg speelde de koning ook een rol. Beide zijn nog altijd erg belangrijk voor de stedenbouwkundige en landschappelijke structuur van de gemeente.
Apeldoorn: Een Stad of Eén van de Grootste Dorpen?
De term “dorp” wordt vaak gebruikt om Apeldoorn te beschrijven, maar dit is niet volledig correct. In feite is Apeldoorn een van de grootste gemeenten van Nederland, met ruim 157.000 inwoners. Het is de elfde gemeente van Nederland en de grootste in de regio Stedendriehoek. Via de A1 en per spoor is de stad goed verbonden met Twente, de Randstad en het Oost-Europese achterland. En via de A50 eveneens met de regio’s Zwolle/Kampen en Arnhem/Nijmegen. In economisch opzicht behoort de Stedendriehoek tot de zogenoemde BOOM-regio’s, wat wijst op een breed en robuuste economie.
De term “grootste dorp van Nederland” is echter een veelgebruikte omschrijving. Het komt doordat Apeldoorn nooit officiële stadsrechten heeft gekregen, in tegenstelling tot andere grote steden zoals Den Haag, Amsterdam of Utrecht. Dit verschijnt als een onderscheid tussen een stad en een dorp, maar in feite heeft Apeldoorn een ruimtelijke structuur die overeenkomt met die van een stad. De stad heeft een uitgebreid stadscentrum met winkelstraten, cultuurprijzen en openbare ruimtes. Daarnaast is er ook een uitgebreid park- en bosgebied, zoals het Natuurpark Berg & Bos, dat een belangrijk deel uitmaakt van de stad.
Ruimtelijke Structuur en Wonen in Apeldoorn
De huishoudens in Apeldoorn zijn gemiddeld iets groter dan in de rest van Nederland. Niet in de laatste plaats omdat Apeldoorn onder gezinnen met kinderen populair is. De bevolking is gemiddeld iets ouder dan het Nederlandse gemiddelde, onder andere omdat Apeldoorn vooral in de eerste tientallen jaren na de tweede wereldoorlog zo snel is gegroeid. Bovendien verlaten nogal wat jongeren na de middelbare school de gemeente om elders hoger onderwijs te volgen.
De stad is verdeeld in verschillende stadsdelen, waaronder Binnenstad, Noordwest, Zuidwest, Noordoost, Zuidoost en Dorpen. Deze stadsdelen zijn verdeeld over de wethouders. In de stadsdelen en dorpen participeren 23 wijk- en dorpsraden die de belangen van hun bewoners behartigen.
In Apeldoorn is er een uitgebalanceerd mengsel van woningen, met veel monumentale en vrijstaande woningen en relatief weinig hoogbouw. Het karakter van de stad is vooral gekenmerkt door het groene aspect, met veel ruimte voor natuurbewustzijn, wandelroutes en recreatie.
Cultuur en Activiteiten in Apeldoorn
Apeldoorn heeft een rijke cultuurhistorie, die eeuwen teruggaat. De stad is het stedelijk middelpunt van Nederlands grootste aaneengesloten bos- en natuurgebied, de Veluwe. Bekende attracties zijn onder andere Paleis Het Loo, Apenheul, Julianatoren en het Natuurpark Berg & Bos. De stad heeft ook een uitgebreid cultuuroffer, waaronder schouwburgen, theaters en bioscopen.
De stad heeft ook een uitgebalanceerd aanbod aan winkels en winkelstraten. In het centrum bevindt zich het Cultuurkwartier, met het ACEC-gebouw als motor voor vernieuwing en uitbreiding van de cultuurproductie. Ongeveer 60% van de Apeldoorders is tevreden tot zeer tevreden over het aanbod aan culturele voorzieningen.
Samenvatting
Apeldoorn is een stad die zich onderscheidt van andere grote steden in Nederland door zijn unieke combinatie van ruimtelijke structuur, historische erfenis en groene omgeving. Hoewel de term “grootste dorp van Nederland” vaak wordt gebruikt, is Apeldoorn in feite een van de grootste gemeenten van het land. De stad heeft een uitgebalanceerd mengsel van woningen, een uitgebreid aanbod aan culturele activiteiten en een uitstekende verbinding met andere regio’s. Apeldoorn is dus zowel een stad als een dorp, afhankelijk van het perspectief.