Dubbele plaatsnamen in Nederland: Een unieke uitdaging voor toeristen en bewoners

In Nederland is het voorkomen van dubbele plaatsnamen een veelvoorkomend fenomeen dat zowel toeristen als bewoners kan beïnvloeden. Deze naamverdubbeling, waarbij dezelfde naam voorkomt in verschillende delen van het land, leidt tot verwarring, vooral bij het afgeven van adressen, het plannen van reizen of het ontvangen van post. In veel gevallen zijn de namen van de dorpen of steden identiek, maar ze liggen honderen kilometers van elkaar, wat leidt tot fouten in adresbevestigingen, navigatiesystemen en zelfs in de communicatie tussen gemeenten. Deze situatie heeft ertoe geleid dat er in sommige gevallen extra maatregelen zijn genomen, zoals het toepassen van gemeentecodes of het toevoegen van provincienaam in adressen. In dit artikel wordt gekeken naar het verschijnsel van dubbele plaatsnamen in Nederland, hoe dit ontstaan is, en wat de gevolgen zijn voor bewoners en bezoekers.

Oorsprong van dubbele plaatsnamen

Het verschijnsel van dubbele plaatsnamen in Nederland heeft zijn oorsprong in de middeleeuwen. Tijdens die periode werden vele dorpen vernoemd naar heiligen, zoals Sint-Maartensdijk, Sint-Oedenrode en Sint-Anthonis. Deze benamingen werden vaak gebruikt als inspiratie voor nieuwe nederzettingen, waardoor een aantal dorpen dezelfde naam kregen. Dit fenomeen was in die tijd geen probleem, aangezien de communicatie en het reizen beperkt waren. De herkenning van een dorp was daarom niet zo belangrijk, en het was geen probleem dat meerdere dorpen dezelfde naam droegen.

Een andere reden voor de herhaling van namen lag in de geografische situatie. Veel dorpen kregen hun naam op basis van hun ligging, zoals ‘veen’, ‘dijk’, ‘broek’ of ‘waard’. Zo ontstonden namen als Ammerstol en Amerongen, of Veenendaal en Veenwouden. Deze functiegerichte benamingen werden vaak op meerdere plekken gebruikt, waardoor dubbele plaatsnamen ontstonden. Ook de groei van dorpen en gehuchten, zonder centrale coördinatie, leidde ertoe dat verschillende dorpen dezelfde naam kregen, omdat ze op een bepaalde manier werden gelegen.

Bekende voorbeelden van dubbele plaatsnamen

Er zijn verschillende bekende voorbeelden van dubbele plaatsnamen in Nederland. Een van de meest voorkomende is Buren. Er is een Buren in Gelderland, bekend als ‘Oranjestad’ vanwege de historische banden met de Koninklijke familie, en een Buren op Ameland, dat populair is onder waddentoeristen. Beide dorpen delen niet alleen hun naam, maar ook verschillende anekdotes van verkeerd geleverde poststukken. In 2022 kreeg een inwoner van Buren (Ameland) zelfs een uitnodiging voor een gemeenteraadsvergadering in Gelderland. Lokale overheden zien zich hierdoor gedwongen om gemeentecodes en postcodegebieden strikter toe te passen bij officiële correspondentie.

Een ander voorbeeld is Zandvoort, dat bekend staat als een badplaats en F1-circuitlocatie. Aan de andere kant van de grens in België bevindt zich een dorp genaamd Zandvoorde. Dit leidde in 2021 tot verwarring bij bezoekers, omdat navigatie-apps zoals Waze en oudere TomTom-kaarten soms verkeerd werkten. Een groep Britse racefans belandde per abuis in Zandvoorde, overtuigd dat ze bij het circuit van Zandvoort waren. Dit incident bracht ook humoristische media-aandacht, waardoor toeristische instanties extra inzetten op locatieaanduidingen.

Een ander voorbeeld is Alphen, dat zowel in Gelderland als in Noord-Brabant voorkomt. De afstand tussen die twee is ongeveer 75 kilometer. Ze hebben allebei een Heuvelstraat en een Molenstraat. Er ligt trouwens ook nog een Alphen in Zuid-Holland, maar die deelt geen straatnamen met die andere twee. Ook zijn er situaties waarin de naam van een straat en de naam van een plaats gelijk is, waardoor er verwarring ontstaat bij het invoeren van adressen.

Gevolgen van dubbele plaatsnamen voor bewoners en toeristen

De voortdurende herhaling van plaatsnamen heeft gevolgen voor zowel bewoners als toeristen. De meest directe gevolgen zijn fouten bij het afgeven van adressen, wat leidt tot verkeerde leveringen en vertragingen. Webwinkels en koeriersdiensten zoals PostNL en DHL kampen regelmatig met misleveringen. Zo belandt een pakketje bestemd voor het Gelderse ‘Aalten’ soms per abuis in het Twentse ‘Altena’. Dit soort fouten kost consumenten wachttijd en zorgt voor onnodige retourstromen. Bedrijven moeten extra investeren in adresvalidaties om deze fouten te voorkomen.

Niet alleen het afgeven van adressen kan problemen opleveren, ook navigatiesystemen zoals Google Maps of TomTom interpreteren plaatsnamen vaak zonder context. Taxichauffeurs en vrachtwagenbestuurders worden hierdoor soms tientallen kilometers omgeleid, bijvoorbeeld naar ‘Nijbroek’ in plaats van ‘Nijverdal’. De economische schade van deze omwegen loopt in de duizenden euro’s per jaar. Dit leidt tot vertragingen en hogere transportkosten.

Bij ambulances en hulpdiensten kan de foutieve locatie ook levensbedreigend zijn. Bijvoorbeeld, als een ambulance niet goed weet waar het dorp zich bevindt, kan dit leiden tot vertragingen bij het opvangen van zieken. Dit is een kritiek punt, aangezien de levens van mensen in het spel kunnen staan.

Oplossingen voor het probleem van dubbele plaatsnamen

Om de problemen met dubbele plaatsnamen te beheren, zijn er verschillende maatregelen genomen. Een van de meest gebruikte methoden is het toepassen van gemeentecodes of postcodegebieden bij officiële communicatie. Hierdoor wordt duidelijk gemaakt in welke regio een dorp zich bevindt. Ook wordt er gekeken naar het toevoegen van provincienaam in adressen, zodat er geen verwarring is.

Bij sommige dorpen wordt er ook gekozen voor het aanpassen van de naam van het dorp, zodat de dubbele naam verdwijnt. Dit is echter lastig, aangezien de namen vaak historisch van aard zijn en er geen overeenstemming is over de herbenaming. Daarnaast zijn er ook situaties waarin de naam van een dorp wordt aangepast om verwarring te voorkomen. Bijvoorbeeld, bij het dorp Buren, dat in twee verschillende provincies voorkomt, wordt er gekeken naar het toevoegen van een extra aanduiding, zoals ‘Buren (Gelderland)’ of ‘Buren (Ameland)’.

Conclusie

Dubbele plaatsnamen in Nederland zijn een veelvoorkomend fenomeen dat zowel bewoners als toeristen kan beïnvloeden. Het verschijnsel heeft zijn oorsprong in de middeleeuwen en ontstaat door de herhaling van heiligen namen, de geografische situatie en de ongecoördineerde groei van dorpen en gehuchten. Bekende voorbeelden zijn Buren in Gelderland en Buren op Ameland, Zandvoort en Zandvoorde, en Alphen in verschillende provincies. De gevolgen zijn vooral fouten bij het afgeven van adressen, navigatiesystemen die verkeerd werken en vertragingen bij hulpdiensten. Om deze problemen te beheren, worden er maatregelen genomen, zoals het toepassen van gemeentecodes, postcodegebieden en het toevoegen van provincienaam in adressen. Het blijft een uitdaging voor de betrokken gemeenten, maar door de juiste maatregelen is het mogelijk om de verwarring te beperken.

Bronnen

1. https://city-shapes.com/nl/blog/neem-een-kijkje-in-deze-mooie-nederlandse-dorpen/
2. https://onswolderwijd.nl/artikel/2021/12/03/nederlandse-plaatsen-met-dezelfde-naam-4f1e7ef85c/
3. https://www.startnederland.nl/as/plaatsen/index.html
4. https://www.overstraatnamen.nl/2021/06/dubbele-plaatsen-dubbele-straatnamen.html
5. https://www.metronieuws.nl/lifestyle/reizen/2023/05/de-mooiste-dorpen-van-nederland-hier-moet-je-geweest-zijn/
6. https://www.parkvakanties.nl/blog/algemeen/de-17-mooiste-dorpen-en-kleine-steden-van-nederland/