Drijvende dorpen in Nederland: Duurzaam, flexibel en toekomstbestendig
juli 9, 2025
In Nederland zijn er verschillende plekken die bekend staan om hun extreme temperaturen en klimaatverschillen. De geografische ligging, aanwezigheid van groen en water, en het ontstaan van hitte-eilanden spelen hierbij een grote rol. De bronnen laten zien dat de warmste plekken vooral in het zuiden en oosten van het land liggen, terwijl de koeleste plekken in het noorden en aan de kust voorkomen. De gegevens geven een overzicht van de temperaturextremen, de invloed van het klimaat op de binnensteden en de invloed van groen en water op het klimaat.
De warmste temperaturextremen in Nederland
De hoogste temperatuur ooit gemeten in Nederland is 40,7 graden Celsius, op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen. Dit is een van de meest opvallende temperaturextremen in de geschiedenis van het land. In de zomer van 1976 werd er zelfs vijftien opeenvolgende dagen meer dan 30 graden gemeten, wat wijst op een extreme hitteperiode. In het zuiden van Nederland, zoals in Noord-Brabant, Limburg en Zuid-Holland, is het gemiddeld warmer dan in het noorden van het land.
De bronnen laten zien dat de warmste provincie van Nederland in de zomer is Zeeland, met een gemiddelde jaartemperatuur van 11,4 graden. In grote delen van Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg ligt de gemiddelde jaartemperatuur op 10,9 graden. Het verschil tussen het noorden en het zuiden is 1,5 graden, wat duidelijk maakt dat het zuiden warmer is dan het noorden.
De warmste binnensteden in Nederland
In de binnensteden van Nederland zijn er verschillende plekken die bekend staan om hun hoge temperaturen. Hengelo is met een gemiddelde temperatuur van 45,3 graden de absolute winnaar van het onderzoek. Het onderzoek van Innovation Origins laat zien dat de temperatuur in de bebouwde kom gemiddeld een graad of vijf tot tien warmer is dan daarbuiten. In Hengelo zorgen een versteend stadsplein, een gebrek aan groen en de afwezigheid van water ervoor dat de temperatuur snel oploopt.
De heetste plekken in Nederland zijn vaak over-verhard, met weinig groen en water. Het Jaarbeursplein in Utrecht was met een temperatuur van 55,5 graden dat weekend de heetste plek van het land. In de rest van de top 10 staan onder andere vier bedrijventerreinen, drie indoor-evenementhallen en een meubelboulevard. Deze plekken zijn vaak kwetsbaar voor hittegolven, aangezien ze weinig groen en water hebben.
De koeleste binnensteden in Nederland
Aan de andere kant van het spectrum staan de koeleste binnensteden van Nederland. Maastricht en Amsterdam hebben de koelste binnensteden van het land. De combinatie van veel water en het aanwezige groen zorgt ervoor dat de hittestress hier ook op zomerse dagen niet extreem toeneemt. De aanwezigheid van een grote rivier als het IJ en de Maas is voor een stad als Hengelo moeilijk na te bootsen, maar een stad als Amsterdam blijft ook op andere terreinen de hittestress in de stad tegengaan.
In de winter is het zeewater relatief warm ten opzichte van het land en dat zorgt voor minder ijsdagen in de kustprovincies. In totaal komen in de kustgebieden 3 tot 6 ijsdagen voor. Het oosten en zuidoosten van het land liggen verder weg van zee en in totaal komen jaarlijks 8 of 9 ijsdagen voor.
Invloed van het klimaat op de binnensteden
De geografische ligging speelt een grote rol in het klimaat van Nederland. De stad Maastricht ligt in het meest zuidelijke deel van ons land en ook nog eens in het binnenland. Dit maakt het logisch dat Maastricht de warmste plek van ons land is. In de zomer is het zuidoosten van het land gemiddeld de warmste plek.
In de kustprovincies komen tropische dagen minder vaak voor dan in de oostelijke provincies. Dit komt doordat wind vanaf het relatief koude zeewater koele lucht over deze kustregio’s blaast. Bij een wind vanaf land kan alsnog de 30 graden gehaald worden. Het aantal tropische dagen is in de kustgebieden 1 tot 4, landinwaarts komen 5 tot 8 dagen voor met een maximumtemperatuur van 30 graden en meer.
De invloed van groen en water op het klimaat
De aanwezigheid van groen en water is cruciaal om hittestress tegen te gaan. Steden die veel groen en water hebben, zoals Amsterdam en Rotterdam, hebben een lager risico op extreem hoge temperaturen. De combinatie van veel water en het aanwezige groen zorgt ervoor dat de hittestress hier ook op zomerse dagen niet extreem toeneemt.
In Hengelo is het gebrek aan groen en water een van de belangrijkste factoren waardoor de temperatuur snel oploopt. De gemeente zelf heeft dit ook ingezien en wil met grootschalige renovaties, een vernieuwd stadsplein en meer ruimte voor kunst en groen weer de figuurlijke hotspot van Oost-Nederland worden. Of dit Hengelo de bokaal voor letterlijke hotspot kost, zal de tijd leren.
Conclusie
De bronnen laten zien dat Nederland een breed scala aan klimaatverschillen heeft, met de warmste plekken in het zuiden en de koeleste plekken in het noorden. De invloed van groen en water op het klimaat is duidelijk zichtbaar, en de binnensteden hebben een hoger risico op extreem hoge temperaturen. De temperatuurextremen in Nederland, zoals de hoogste temperatuur ooit gemeten in Gilze-Rijen, tonen aan dat het land niet ongevoelig is voor extreme temperaturen. De klimaatverandering speelt een rol in de toename van de temperaturen, en de impact hiervan is zichtbaar in de stijging van de maximum temperaturen per jaar.