Winterse Beleving in Zwitserse Steden: Zürich en Omstreken
november 24, 2025
De 11stedenzwemtocht van Maarten van der Weijden vormt een opmerkelijke gebeurtenis in de Friese regio, gericht op het inzamelen van fondsen voor kankeronderzoek. Maarten van der Weijden, voormalig Olympisch kampioen open water zwemmen op de 10 kilometer, ondernam deze uitdaging om een historische prestatie te leveren langs de klassieke route van de Elfstedentocht. De tocht omvat een afstand van 200 kilometer door elf Friese steden. In 2018 mislukte de eerste poging na 163 kilometer, terwijl de tweede poging in 2019 succesvol werd voltooid na bijna 200 kilometer in vier dagen. Deze gebeurtenis trok veel aandacht met meezwemmogelijkheden voor het publiek, uitgebreide programma's in de steden en televisie-uitzendingen. Voor bezoekers aan Friesland biedt de route een kans om kennis te maken met de cultuur en waterrijke omgeving van de elf steden, die centraal staan in deze zwemmarathon.
Achtergrond van Maarten van der Weijden
Maarten van der Weijden behaalde in 2008 een Olympische gouden medaille op de 10 kilometer openwaterzwemmen. Tien jaar later, in 2018, startte hij zijn initiatief voor de 11stedenzwemtocht om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor kankeronderzoek. De tocht, die nog nooit solo was volbracht, volgde de bekende route van de Elfstedentocht over 200 kilometer. Als vaste begeleider was een team betrokken bij de voorbereidingen, inclusief testtochten om de fysieke en logistieke haalbaarheid te beoordelen. Deze voorbereidingen onderstreepten de ambitie en de systematische aanpak van het project.
De motivatie van Van der Weijden lag in het combineren van sportieve topprestatie met maatschappelijk nut. Elke kilometer moest bijdragen aan fondsenwerving, met steun van volunteers, ambassadeurs en het publiek langs de kant. De mienskip, het Friese gemeenschapsgevoel, speelde een cruciale rol, zoals Van der Weijden zelf aangaf. Ondanks de fysieke ontberingen benadrukte hij de aanmoedigingen van toeschouwers als drijvende kracht.
Voorbereidingen en Testtochten
De voorbereidingen voor de 11stedenzwemtocht omvatten diverse testmomenten om de conditie en strategie te optimaliseren. In 2016 werd een rondje Texel gezwommen, een route die nog nooit eerder was voltooid. In 2017 volgde een dubbele oversteek van het Kanaal van Dover naar Calais en terug, volbracht in 18 uur en 45 minuten. Een 24-uurs recordpoging in een zwembad strandde op 99,45 kilometer, net onder het bestaande record van 101,9 kilometer.
In 2018 werd een nieuwe poging ondernomen met 24 uur plus een extra 12 uur zwemmen, resulterend in een recordafstand van 102,8 kilometer. Daarnaast vond een trainingstocht plaats van Amsterdam naar Leeuwarden over 145 kilometer op 11 en 12 juni 2018. Deze tests bouwden op naar de hoofdevenementen en leverden inzichten op in uithoudingsvermogen, voeding en navigatie.
Voor de tweede poging in 2019 werden lessen uit 2018 toegepast. De datum werd verschoven naar 21 juni, de langste dag van het jaar, om kortere nachten te minimaliseren. Voeding werd verbeterd met een mobiele keuken voor regelmatige maaltijden. Van der Weijden plande een powernap op de tweede dag, waarbij eten en slapen in het zwempak in het water plaatsvonden. Waterkwaliteit en waterpeil werden gemonitord, met Stavoren als voorkeurlocatie voor meezwemmen vanwege de beste condities.
| Testtocht | Jaar | Afstand/Duur | Uitkomst |
|---|---|---|---|
| Rondje Texel | 2016 | Rondom eiland Texel | Eerste keer voltooid |
| Dubbele Kanaaloversteek | 2017 | Dover-Calais en terug | 18 uur 45 minuten |
| 24-uurs recordpoging | 2017 | Maximaal in etmaal | 99,45 km (mislukt) |
| 24 uur + 12 uur | 2018 | Maximaal in 36 uur | 102,8 km (record) |
| Amsterdam-Leeuwarden | 2018 | 145 km | Voltooid op 11-12 juni |
Deze tabel illustreert de progressie in de voorbereidingen, met een focus op het opbouwen van endurance.
De Eerste Poging in 2018
De eerste 11stedenzwemtocht startte op 18 augustus 2018 in Leeuwarden en zou drie dagen duren langs de elf steden: Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker, Dokkum en terug naar Leeuwarden. Na 55 uur en 163 kilometer, acht kilometer voor Dokkum, moest Van der Weijden opgeven door uitputting en misselijkheid. Ondanks de mislukking werd hij in Leeuwarden uitbundig gehuldigd op het Oldehoofsterkerkhof naast de Oldehove, met duizenden toeschouwers.
Het evenement omvatte meer dan zwemmen alleen. In elke stad waren programma's met aandacht voor kanker en onderzoek, inclusief lach en traan. Ruim 1.500 mensen namen deel aan meezwemactiviteiten van 500 of 2.000 meter. Topsportambassadeurs zoals Epke Zonderland, Ranomi Kromowidjojo, Rintje Ritsma en Henk Angenent ondersteunden de deelnemers. Televisie-uitzendingen van NOS en KRO-NCRV volgden de doorkomst in Sloten en de finish in Leeuwarden, met 24-uurs livebeelden via een 360-gradencamera op de begeleidingsboot.
De organisatie wees op de onzekerheden, zoals succes niet verzekerd was. Van der Weijden gaf aan dat de mienskip hem droeg, en hij hoorde de aanmoedigingen zelfs vanuit het water. De huldiging versterkte zijn trots en dankbaarheid boven de frustratie.
De Succesvolle Tweede Poging in 2019
Op 21 juni 2019 startte de tweede poging in Leeuwarden, voltooid na vier dagen en bijna 200 kilometer. Van der Weijden dook opnieuw het water in en finishte aan wal in Leeuwarden. De laatste stempel werd gezet door minister-president Mark Rutte. Dit succes werd vastgelegd in het boek 'Maarten geeft alles: 4 dagen, 11 steden, 195 km', waarvan de opbrengst naar kankeronderzoek ging.
Lessen uit 2018 werden toegepast, zoals betere interactie met het publiek. Van der Weijden merkte dat toeschouwers hem vooruit hielpen, in tegenstelling tot zijn eerdere afsluiting tijdens de sportcarrière. Een mobiel begeleidingsteam en verbeterde voeding zorgden voor voldoende energie. De datumkeuze verminderde donkere uren, en Stavoren werd geselecteerd voor meezwemmen vanwege optimale watercondities, mogelijk ondersteund door een hoger waterpeil van Wetterskip Fryslân.
Meezwemmers konden 500 of 2.000 meter zwemmen per stad, met diehards die alle elf steden deden voor 22 kilometer totaal. Van der Weijden hoopte op een jaarlijks vervolg door adoptie van het publiek. De huldiging na de finish overtrof eerdere verwachtingen, met massale toejuichingen.
Route en Steden langs de Tocht
De route volgde de klassieke Elfstedentocht: start en finish in Leeuwarden, via Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum, Bolsward, Harlingen, Franeker, Dokkum en terug. Doorkomsttijden waren afhankelijk van het tempo, met exacte starttijden voor meezwemmers circa 1,5 uur voor aankomst van Van der Weijden, gecommuniceerd per telefoon. Locaties werden twee weken vooraf gedeeld.
In elke stad was een ambassadeur aanwezig om deelnemers te motiveren. Programma's richtten zich op de impact van kanker en de noodzaak van onderzoek. Live tv-uitzendingen uit Sloten en Leeuwarden, plus YouTube-beelden, maakten het toegankelijk voor een breed publiek. De doorkomst in Stavoren benadrukte waterkwaliteit als prioriteit.
| Stad | Meezwemafstanden | Opmerkingen |
|---|---|---|
| Leeuwarden | 500m / 2000m | Start en finish, huldiging Oldehoofsterkerkhof |
| Sneek | 500m / 2000m | Doorkomst met programma |
| IJlst | 500m / 2000m | Lokale ondersteuning |
| Sloten | 500m / 2000m | TV-uitzending NOS/KRO-NCRV |
| Stavoren | 500m / 2000m | Beste waterkwaliteit, voorkeur meezwemplek |
| Hindeloopen | 500m / 2000m | - |
| Workum | 500m / 2000m | - |
| Bolsward | 500m / 2000m | - |
| Harlingen | 500m / 2000m | - |
| Franeker | 500m / 2000m | - |
| Dokkum | 500m / 2000m | Nabij stoppunt 2018 |
Deze tabel geeft een overzicht van de steden en meezwemopties, gebaseerd op de geplande doorkomsten.
Meezwemmen en Publieksbetrokkenheid
Meezwemmen vereiste geoefende zwemmers, met opties van 500 of 2.000 meter per stad. Inschrijving opende met een donatiepagina voor sponsoring. Diehards konden alle steden voltooien voor 22 kilometer in drie dagen. De organisatie informeerde deelnemers over starttijden en locaties. Dit element maakte de tocht inclusief, met ruim 1.500 deelnemers in 2018.
Ambassadeurs inspireerden de zwemmers, en programma's in de steden boden een veelzijdig aanbod met emotionele en informatieve momenten. Donaties waren mogelijk voor niet-zwemmers. Van der Weijden benadrukte het collectieve aspect: met z'n allen iets doen voor kankeronderzoek.
Betekenis voor Toerisme en Onderzoek
De 11stedenzwemtocht bracht de elf steden onder de aandacht, met evenementen die bezoekers trokken. De focus op Friese wateren en mienskip versterkte de regionale identiteit. Fondsenwerving steunde direct kankeronderzoek, met boekopbrengsten en donaties. Van der Weijden's nuchtere houding – succes niet verzekerd – en aanpassingen toonden veerkracht.
Conclusie
De 11stedenzwemtocht van Maarten van der Weijden markeert een unieke prestatie langs de elf Friese steden over 200 kilometer. De eerste poging in 2018 eindigde na 163 kilometer, maar leverde lessen op voor het succes in 2019 na bijna 200 kilometer. Met meezwemactiviteiten, ambassadeurs en tv-uitzendingen groeide het uit tot een publiek evenement voor kankeronderzoek. Voorbereidingen zoals testtochten onderstreepten de professionaliteit. Voor reizigers in Friesland biedt de route inzicht in de waterrijke steden en gemeenschapsgeest.