Luchtalarm Overijssel: Waarschuwingssysteem op het afzicht

In de afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor het uitzetten van luchtalarmsirenes in Nederland, inclusief het provinciegebied Overijssel. Het systeem, dat al sinds 1998 regelmatig wordt getest, wordt nu vooralsystematisch uitgefaseerd. De overgang naar digitale waarschuwingen via mobiele telefoons, zoals NL-Alert, wordt als een betere en modernere oplossing gezien. Toch zijn er ook vragen en zorgen bij een deel van de bevolking, met name in buitengebieden en bij personen die geen mobiele telefonie gebruiken. In dit artikel worden de feiten over het luchtalarm in Overijssel en het gebruik van digitale waarschuwingssystemen nader toegelicht, op basis van recente informatie.

Waarom het luchtalarm verdwijnt

Het luchtalarm, ook wel bekend als het waarschuwings- en alarmeringssysteem (WAS), is een oud systeem dat sinds 1998 in Nederland wordt getest. Het luchtalarm bestaat uit sirenes die op regelmatige basis klinken, namelijk op de eerste maandag van elke maand om 12:00 uur. Het systeem is bedoeld om inwoners te waarschuwen bij calamiteiten zoals branden, ontploffingen of industriële ongevallen.

Eind 2025 is het luchtalarm gepland om volledig uit het gebruik te verdwijnen. Dit besluit komt voort uit het feit dat digitale waarschuwingssystemen, zoals NL-Alert, sneller, doeltreffender en betrouwbaarder zijn. NL-Alert is een systeem dat via mobiele telefoons waarschuwingen kan versturen. Het systeem bereikt volgens recente data 92 procent van de bevolking in Overijssel. Hoewel dit een aanzienlijke dekking is, betekent het ook dat ongeveer 8 procent, wat neerkomt op ruim 90.000 mensen, niet bereikt kan worden. Deze groep bestaat onder andere uit mensen die geen mobiele telefoon hebben of in buitengebieden wonen waar de bereikbaarheid beperkt is.

De overgang naar NL-Alert

NL-Alert wordt beschouwd als een modernere en efficiëntere oplossing voor het waarschuwingssysteem. Het systeem heeft meerdere voordelen ten opzichte van het oude luchtalarmsysteem. Zo bevat een NL-Alert niet alleen een geluidssignaal, maar ook tekstuele informatie over wat er aan de hand is en wat de inwoners moeten doen. Dit voorkomt de verwarring die vaak ontstaat bij het horen van een sirene zonder directe uitleg.

De Veiligheidsregio IJsselland en de Veiligheidsregio Twente, die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid in Overijssel, zijn positief over de overgang naar NL-Alert. Volgens hen is het systeem voldoende ontwikkeld om te fungeren als volwaardig waarschuwingsmiddel. Ook is het mogelijk om in noodgevallen alternatieve communicatiemiddelen in te zetten, zoals sirenes op lokaal niveau of luidsprekersystemen in dichtbevolkte gebieden.

Kritiek op de uitfasering

Hoewel de Veiligheidsregio’s in Overijssel het uitzetten van het luchtalarm ondersteunen, is er ook kritiek op het besluit. Ilse Duursma, voorzitter van de Overijsselse Vereniging van Krachtige Kernen (OVKK), wijst op de problemen met slechte bereikbaarheid in buitengebieden. Zij benadrukt dat het uitzetten van de sirenes gevaarlijk is, omdat er nog steeds witte vlekken zijn in de regio. Deze witte vlekken zijn gebieden waar inwoners niet bereikt kunnen worden door digitale waarschuwingen.

Een ander argument tegen het uitzetten van de sirenes is dat niet iedereen een mobiele telefoon heeft. Vooral oudere mensen en bepaalde sociale groepen zijn hiermee niet altijd bereikbaar. Daarnaast zijn er ook technische risico’s, zoals systeemstoringen of storingen in de telecommunicatieinfrastructuur. In dergelijke gevallen kan NL-Alert niet functioneren, wat het luchtalarm dan weer noodzakelijk maakt.

Gebruik van het luchtalarm in Overijssel

In de afgelopen vijf jaar is het luchtalarm in Overijssel geen enkele keer gebruikt. Toch zijn er wel meerdere NL-Alerts verstuurd, onder andere bij grote branden in Almelo, Kampen en De Krim. Ook bij een storm in februari 2022 werd gebruik gemaakt van NL-Alert. Dit toont aan dat het digitale systeem al vaker in de praktijk is ingezet en betrouwbaar functioneert.

Volgens de Veiligheidsregio IJsselland is het luchtalarm slechts een geluidssignaal en biedt het geen directe informatie over de aard van het gevaar. Inwoners zijn dus genoodzaakt om elders informatie te zoeken, wat tijd kost en potentiële risico’s oplevert. NL-Alert biedt hierin een betere oplossing, omdat het directe en gerichte informatie verstrekt.

Lage risico’s in Overijssel

In regio’s met hogere risico’s, zoals bijvoorbeeld de Rotterdamse haven of het gebied van Zuid-Holland Zuid, is er meer zorg over het uitzetten van sirenes. Deze regio’s werken met gevaarlijke stoffen en hebben dus een hoger noodgevalrisico. Ook in Groningen, waar de haven aanwezig is, zijn er zorgen over het uitzetten van de sirenes.

In Overijssel is het risicoprofiel echter lager. De Veiligheidsregio Twente benadrukt dat er in Twente geen reden is om af te wijken van het landelijke besluit tot uitfasering. Volgens hen is het NL-Alert-systeem inmiddels zo ver ontwikkeld dat het als volwaardig waarschuwingsmiddel ingezet kan worden. Bovendien is er geen hoogrisicolocatie in Twente, zoals uraniumfabriek Urenco of Thales, die extra waarschuwingen zouden vereisen.

Conclusie

Het luchtalarm in Overijssel staat op het punt te verdwijnen. Het oude systeem, dat sinds 1998 op regelmatige basis wordt getest, wordt nu verdrongen door digitale waarschuwingen via NL-Alert. Deze overgang wordt door de Veiligheidsregio’s in Overijssel gesteund, omdat NL-Alert sneller, doeltreffender en betrouwbaarder is. Eind 2025 wordt het luchtalarm gepland om volledig uit het gebruik te verdwijnen.

Toch zijn er ook kritieke stemmen, met name bij organisaties die aandacht besteden aan slechte bereikbaarheid in buitengebieden. Zij benadrukken dat er nog steeds witte vlekken zijn en dat het uitzetten van sirenes gevaarlijk kan zijn voor een deel van de bevolking. De technische risico’s van digitale systemen, zoals systeemstoringen, zijn ook een punt van zorg.

Tevens is het belangrijk om te erkennen dat niet iedereen een mobiele telefoon heeft, met name niet in de oudere generatie. Voor deze groep is het luchtalarm vaak het enige middel om op tijd te worden gewaarschuwd. De Veiligheidsregio’s benadrukken echter dat er alternatieve waarschuwingssystemen zijn die op lokaal niveau ingezet kunnen worden.

De overgang naar NL-Alert is een aanpassing aan de digitale tijd, maar het is belangrijk om te blijven zorgen voor de veiligheid van alle inwoners, ongeacht hun leeftijd of locatie. Het uitzetten van het luchtalarm is een landelijk besluit, maar het kan en moet voorzichtig worden aangepast aan regionale omstandigheden en risico’s.

Bronnen

1. oost.nl