Zwolle: De Hanzestad met Historie, Natuur en Toeristische Aantrekkingskracht
september 28, 2025
De Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK) speelt een historisch en cultureel belangrijke rol in het religieuze landschap van Nederland. De bronnen tonen aan dat de CGK niet alleen religieus actief was, maar ook een rol speelde in gemeenschapsorganisaties, zending, en diaconale zorg. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de activiteiten, historische ontwikkelingen en de invloed van de CGK, met een focus op de rol van verschillende predikanten, de organisatie van jongerenverenigingen en diaconale diensten.
Kerkelijke organisatie en jongerenverenigingen
De CGK stond historisch bekend om haar jongerenwerk. In de jaren 1940 en 1960 ontstonden jongerenverenigingen zoals de Knapenvereniging en de Jongemeisjesvereniging. Deze verenigingen vormden een belangrijk deel van de jeugdopleiding en de kerkelijke identiteit. Zoals uit bron [1] blijkt, werden deze verenigingen in 1948 genoemd als mogelijkheden voor jongeren om zich te betrekken binnen de CGK. In 1960 fuseerden de Knapenbond en de Jonge Meisjesbond tot één georganiseerd platform, genaamd "Periodiek" (bron [1]).
De jongerenverenigingen gaven jongeren een kerkelijke leiding en ondersteuning, met de nadruk op religieuze opleiding en gemeenschapsvorming. Deze verenigingen waren onderdeel van de bredere missie van de CGK om jongeren te begeleiden in hun geloofsontwikkeling.
Predikanten en hun rol binnen de CGK
De CGK had en heeft een rijke geschiedenis van predikanten die een belangrijke rol speelden in het leidinggeven en onderwijzen binnen de gemeenten. In de bronnen wordt bijvoorbeeld predikant J.J. de Jonge genoemd. Hij was actief in verschillende gemeenten, waaronder Noordscheschut en Kampen. In 1964 werd hij bevestigd als predikant in Noordscheschut (bron [1]). In 1967 verhuisde hij naar Kampen, en in 1971 werd hij legerpredikant (bron [1]).
Predikant K. Zuidersma was ook een centrale figuur in de CGK. Hij was actief in verschillende gemeenten, waaronder Onstwedde en Hoogeveen. In 1912 werd hij betrokken bij Onstwedde, waar hij een nieuwe gemeente oprichtte. In 1925 trad hij aan in Hoogeveen en in 1929 vierde hij zijn 25-jarig amtsjubileum (bron [2]).
Predikanten zoals J. de Jong en K.T. de Jonge gaven ook leiding in diaconale kwesties. Zoals uit de bronnen blijkt, schreven ze artikelen over het werk van diakenen en de rol van de diaconie binnen de kerk. In 1981 schreef ds. J. de Jong over de pastorale zorg aan terminale patiënten (bron [1]). In 2001 pleitte ds. K.T. de Jonge voor een totaal-benadering van het werelddiaconaat (bron [1]).
Diaconale zorg en gemeenschapsorganisaties
De CGK had ook een sterke diaconale traditie. De diakenen speelden een centrale rol in het ondersteunen van kwetsbare groepen binnen de gemeente. In meerdere artikelen uit de bronnen wordt de rol van diakenen beschreven. In 1979 begon een serie artikelen over wat diakenen eigenlijk doen (bron [1]). In 1982 werd het werk van diakenen bij het avondmaal besproken (bron [1]). In 1985 werd een lezing gegeven over mantelzorg voor pastores (bron [1]).
Naast diaconale zorg had de CGK ook gemeenschapsorganisaties. De Saamwerker was een maandblad van de bond van Christelijke Gereformeerde Mannenverenigingen in Nederland. Ds. C. van der Zaal was betrokken bij deze organisatie en schreef artikelen over de discussie rondom de Zuiderzeewet in de Tweede Kamer in 1938 (bron [2]).
Zending en missieactiviteiten
De CGK was ook betrokken bij zending en missieactiviteiten. In de bronnen wordt genoemd dat deputaten zending werkten aan buitenlandse zending en evangelisatie. In 2016 was er een artikel over het werk van deputaten Buitenlandse Zending, Evangelisatie en Diaconaat (bron [1]).
Een artikel uit 2015 betoogde over het lijden van Syrische en Iraakse christenen en de rol van de CGK in de zending daar (bron [1]). In 2015 werd ook een meditatie gewijd aan de vraag of een vluchteling of emigrant is (bron [1]).
Catechisatie en geloofsopleiding
De CGK legde ook de nadruk op catechisatie en geloofsopleiding. In 2013 werd een artikel gepubliceerd over het feit dat door de doop je bij de gemeente hoort (bron [1]). In 2013 werd ook een meditatie gewijd aan catechisatie en de rol van de leerling in de geloofsopleiding (bron [1]).
De CGK streefde naar een brede catechisatie, waarbij leerlingen kritisch nadenken over hun geloof en hun rol in de gemeenschap. Deze opleiding was een centraal onderdeel van de jeugdwerkactiviteiten van de CGK.
Kerkelijke publicaties en periodieken
De CGK had ook een rijke historie van publicaties en periodieken. De Wekker, De Saamwerker en Doorgeven waren enkele van de bladen waarin artikelen werden gepubliceerd. Deze bladen gaven informatie over kerkelijke ontwikkelingen, meditaties, en activiteiten van de CGK.
In 1939 was De Saamwerker een maandblad van de bond van Christelijke Gereformeerde Mannenverenigingen in Nederland. Het blad gaf informatie over de rol van de CGK in de maatschappij en de kerkelijke activiteiten (bron [2]).
In 2016 had Doorgeven een artikel over missionaire taarten, waarin het leven van de gelovigen in het dagelijks leven en de gemeenschap centraal stond (bron [1]).
Invloed op de maatschappij en religieuze identiteit
De CGK had een invloed op zowel de religieuze identiteit als de maatschappij. De jongerenverenigingen, diaconale zorg, zending en kerkelijke publicaties vormden een integraal onderdeel van de missie van de CGK. De predikanten en diakenen speelden een centrale rol in het begeleiden van gelovigen en het ondersteunen van kwetsbare groepen.
In de bronnen wordt ook genoemd dat de CGK betrokken was bij politieke en sociale kwesties. In 1938 werd bijvoorbeeld de discussie over de Zuiderzeewet in de Tweede Kamer besproken in een artikel in De Saamwerker (bron [2]).
De CGK had ook een rol in het ondersteunen van kwetsbare groepen, zoals vluchtelingen en terminale patiënten. In 2015 werd een artikel gewijd aan de vraag of een vluchteling of emigrant is (bron [1]).
Conclusie
De Christelijke Gereformeerde Kerk speelde een historisch en cultureel belangrijke rol in Nederland. De jongerenverenigingen, diaconale zorg, zending en kerkelijke publicaties vormden een integraal onderdeel van de missie van de CGK. De predikanten en diakenen gaven leiding en ondersteuning aan gelovigen, en de CGK was betrokken bij zowel religieuze en maatschappelijke kwesties.
De CGK had een sterke invloed op de religieuze identiteit en de maatschappij. Het werk van de CGK was gericht op het begeleiden van jongeren, het ondersteunen van kwetsbare groepen en het uitbreiden van het evangelie. De CGK was en is nog steeds een belangrijke factor in het religieuze landschap van Nederland.