Molenweg 179 in Zwolle: Woningbouw en bebouwingsaanvragen in een historische context
september 28, 2025
De IJsselcentrale in Zwolle is niet alleen een belangrijke historische site, maar ook een centrale plek voor kunst en cultuur in de regio. In deze artikelenreeks wordt een overzicht gegeven van de kunsttentoonstellingen, kunstroutes en andere culturele activiteiten die zich rondom de IJsselcentrale ontwikkelen. Hierbij worden zowel de historische achtergronden als de toekomstplannen voor het gebied besproken, met een nadruk op kunstprojecten die internationale, nationale en regionale makers betreffen. Deze locaties zijn niet alleen een toevluchtsoord voor kunstliefhebbers, maar ook een cruciale plek voor het versterken van de culturele infrastructuur in Zwolle en de bredere regio.
IJsselcentrale en kunst: Een nieuwe dimensie
De IJsselcentrale, ook wel bekend als Centrale Harculo, was ooit een centrale energiecentrale die 60 jaar lang elektriciteit produceerde voor Zwolle en de regio. Het hoofdgebouw van de centrale is gesloopt in 2018, maar een aantal gebouwen, zoals het dienstengebouw en het koelwaterhuis, zijn behouden. Deze gebouwen vormen nu het centrale kader voor kunstprojecten en culturele initiatieven. De IJsselcentrale is onderdeel van een groter project voor herbestemming, waarbij 500 duurzame woningen, recreatiegebieden en ruimtes voor horeca, cultuur en energie worden gecreëerd. Binnen deze context heeft kunst een centrale rol gekregen, zowel als onderdeel van de herbestemming als een middel om het verleden en huidige van de IJsselcentrale te belichten.
IJsselbiënnale: Een kunstroute langs de IJssel
Een van de meest opvallende kunstprojecten in de regio is de IJsselbiënnale, een internationale kunstroute langs de IJssel. Deze kunstroute, die zich uitstrekt over bijna 120 kilometer van Doesburg tot Zwolle, presenteert bijna 30 kunstwerken die speciaal zijn gemaakt voor de IJsselbiënnale. Het thema van deze biënnale is de impact van klimaatverandering op het landschap, en kunstenaars uit binnen- en buitenland hebben kunstwerken gemaakt die dit thema verder uitwerken.
Een van de startlocaties van de IJsselbiënnale is de IJsselcentrale in Zwolle. Tijdens de zomer van 2023 was het terrein van de IJsselcentrale tijdelijk geopend en fungeerde als een van de drie startpunten voor bezoekers. Op het terrein van de centrale werden diverse activiteiten georganiseerd, waaronder kunsttentoonstellingen, lezingen en workshops. Deze activiteiten gaven bezoekers niet alleen inzicht in de kunstwerken, maar ook in het thema van klimaatverandering en de toekomst van het IJssellandschap.
Koelwaterhal: Een nieuwe kunstruimte in Zwolle
Een ander belangrijk kunstproject dat zich ontwikkelt in de regio is de Koelwaterhal. Deze ruimte, gelegen aan de IJssel, is een oud industriebouw dat nu een centrale rol speelt in de kunstwereld van Zwolle. De Koelwaterhal bestaat uit een glazen ruimte van 10 meter hoog, gespiegeld in kelderruimtes van 10 meter diep. Deze unieke architectuur maakt de Koelwaterhal tot een bijzondere locatie voor kunsttentoonstellingen, muziekgebeurtenissen en theater.
De openingsexpositie van de Koelwaterhal, getiteld "ENERGY", was een samenwerking met verschillende kunstenaars en culturele instellingen. De tentoonstelling was open vanaf 28 mei tot en met 17 september 2023, en tijdens deze periode werden ook lezingen en andere evenementen georganiseerd. Het entreetarief voor de tentoonstelling bedroeg 9,50 euro, en dit omvatte ook toegang tot alle activiteiten. De Koelwaterhal is een initiatief van Ronald A. Westerhuis en wordt gezien als een hotspot voor kunst en cultuur in de regio Zwolle.
Fotoboek "Verhalen van Harculo": Een kunstproject over herinneringen
Een ander kunstproject dat zich richt op het verleden van de IJsselcentrale is het fotoboek "Verhalen van Harculo". Dit project is uitgebracht in het kader van het vijfjarig jubileum van "De Stad Verbeeldt", een kunstproject dat zich richt op het belichten van verhalen uit de stad Zwolle. Het fotoboek toont portretten en verhalen van oud- en huidige medewerkers en buurtbewoners van de IJsselcentrale, waar 60 jaar lang elektriciteit is ontwikkeld voor Zwolle en de regio. Deze portretten zijn ontstaan door professionele fotografen, zoals Carla Kogelman, Petra Mwaro-Jansen en Harm van de Poel, en amateurfotografen die deelnamen aan ateliers van "De Stad Verbeeldt".
Het fotoboek is mede mogelijk gemaakt door Vrienden van BOEi en is vanaf september 2022 te koop geweest tijdens het "Fotofestival Alles Stroomt" bij de IJsselcentrale. De foto's en verhalen in het fotoboek geven een beeld van de IJsselcentrale niet alleen als een industriële site, maar ook als een plek met verhalen, herinneringen en culturele betekenis. Het fotoboek is een voorbeeld van hoe kunst en historie samenkomen om het verleden van een gebouw en zijn bewoners te belichten.
Kunstwerken in het dienstengebouw
Het dienstengebouw van de IJsselcentrale is een ander belangrijke locatie voor kunstprojecten. In dit gebouw zijn diverse wederopbouwkunstwerken te zien, met als thema energie. Kunstenaars zoals Titus van Leer, Hans Bayens, Jo Pessink, Geni Peter en Huid de Ru hebben kunstwerken gemaakt die vooruitgang, gedrevenheid en optimisme verbeelden. Deze kunstwerken zijn onderdeel van een groter kunstproject dat gericht is op de herbestemming van de IJsselcentrale. Het doel van deze kunstwerken is om het verleden van de IJsselcentrale te belichten en tegelijkertijd een visie te geven op de toekomst van het gebied.
Toekomstplannen voor de IJsselcentrale
De toekomstplannen voor de IJsselcentrale zijn gericht op het creëren van een duurzame, cultureel en recreatief gebied. Daarnaast zijn er plannen voor het bouwen van 500 duurzame woningen op de locatie van de voormalige centrale. Ook worden 50 tot 70 woningen gebouwd in het Prof. Feldmannpark. Daarnaast is er ruimte voor recreatie, horeca, werken, cultuur, energie en de natuur. Het doel is om de kwaliteit van het gebied te vergroten en het een fijne plek te maken om te wonen, te ontspannen aan het water, en om te ontmoeten.
Conclusie
De IJsselcentrale in Zwolle is niet alleen een historische site, maar ook een centrale plek voor kunst en cultuur in de regio. Tijdens de zomer van 2023 was het terrein van de IJsselcentrale tijdelijk geopend en fungeerde als een van de startlocaties voor de IJsselbiënnale. Deze kunstroute langs de IJssel presenteert bijna 30 kunstwerken die speciaal zijn gemaakt voor de biënnale, met als thema de impact van klimaatverandering op het landschap. Daarnaast zijn er andere kunstprojecten in de regio, zoals de Koelwaterhal, een internationale kunstruimte die exposities, muziek, theater en horeca aanbiedt. Ook het fotoboek "Verhalen van Harculo" is een kunstproject dat het verleden van de IJsselcentrale belicht. De toekomstplannen voor de IJsselcentrale zijn gericht op het creëren van een duurzame, cultureel en recreatief gebied, waar kunst en historie een centrale rol spelen.