Het mooiste dorp van Nederland: Analyse en overzicht van de winnaars en kandidaten

In het hart van Nederland liggen tal van dorpjes die vanwege hun unieke architectuur, historische waarde en prachtige natuur vaak als de mooiste dorpen worden aangemerkt. De ANWB heeft in meerdere jaren een verkiezing georganiseerd om de allermooiste dorpen van Nederland te bepalen, waarbij onder meer Winsum, Niehove, Zevenhuizen en De Rijp in de belangstelling stonden. In dit artikel worden de belangrijkste dorpjes besproken, inclusief hun kenmerken, historische achtergronden en de criteria waaraan ze voldoen. Daarnaast wordt ingegaan op de verkiezingen en de invloed van dergelijke initiatieven op de waardering van dorpsbeleving.

Kenmerken van de mooiste dorpen

De ANWB-verkiezing 'Het allermooiste dorp van Nederland' heeft een duidelijke focus op het beoordelen van dorpen op basis van meerdere criteria. Volgens de jury, bestaande uit experts in architectuur, landschapsontwerp en cultureel erfgoed, zijn er meerdere factoren die een dorp als ‘mooist’ kunnen laten opvallen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste kenmerken die in de bronnen worden genoemd.

Authenticiteit en historische waarde

Een van de belangrijkste kwalificaties is de authenticiteit van een dorp. Hiermee wordt bedoeld dat het dorp een onaangepast dorpssilhouet heeft, met een karakteristiek stratenpatroon en een ongebroken historische lichaam. Zo werd in de bronnen genoemd dat het dorp Niehove ‘een oorspronkelijk, nagenoeg onaangetast dorpsgezicht met een karakteristiek stratenpatroon’ heeft. Ook Winsum wordt in de bronnen als een dorp met een uitstekende authenticiteit beschouwd, met een gelaagdheid in bouwstijlen, waaronder herenboerderijen uit de 17e en 18e eeuw, een 19e-eeuwse stationsstraat, Amsterdamse Schoolarchitectuur en moderne bungalows uit de periode na de Tweede Wereldoorlog. Dit maakt het dorp tot een overtuigend kandidaat voor de titel ‘mooist’.

Ruimtelijke samenhang en levendigheid

De ruimtelijke samenhang is een ander belangrijk criterium. Hierbij gaat het om de verhouding tussen bebouwing en groen, de harmonie tussen gebouwen en openbare ruimtes, en de manier waarop het dorp structuur heeft. Ook de levendigheid van het dorp, inclusief winkel- en kroegaanbod, speelt een rol. Zo wordt in de bronnen genoemd dat Winsum ‘een levendig dorp met de voorzieningen van een kleine stad’ is, wat het dorp een unieke plek geeft in de lijst van de allermooiste dorpen.

Monumenten en architectuur

De aanwezigheid van monumenten is een van de belangrijkste criteria in de beoordeling van dorpen. Winsum telt 59 rijksmonumenten en 4 gemeentelijke monumenten, wat een aanzienlijk aandeel is in de lijst van de allermooiste dorpen. Ook andere dorpen zoals De Rijp en Bourtange hebben een hoge concentratie aan historische bouwwerken. De Rijp wordt bijvoorbeeld beschouwd als een oerhollandse plaats met waterwegen en groene houten huisjes met oranje dakpannen, wat een uniek en charmant uiterlijk geeft.

Prachtige natuur en landschappelijke kenmerken

Voor veel dorpen is de prachtige natuur een belangrijke aantrekkelijkheid. Zo wordt in de bronnen verwezen naar het ‘schitterende Winsumerdiep’, een blauwe ader door de bebouwing, en naar de prachtige straatjes van het dorp. Ook De Rijp wordt beschreven als een dorp met een historisch landschap, dat in de Gouden Eeuw een belangrijk deel van het polderlandschap vormde. Dit soort kenmerken maakt dorpen zoals De Rijp en Winsum tot aantrekkelijke bestemmingen voor toeristen en bewoners.

Bezoekersaantallen en populariteit

De populariteit van een dorp speelt ook een rol in de beoordeling. Zo zijn er dorpen die regelmatig opnieuw in de lijst van de allermooiste dorpen terechtkomen, zoals Winsum, dat in 2020 als allermooiste dorp van Nederland is aangesteld. Ook Zevenhuizen in Groningen is in 2011 met veel stemmen de winnaar geweest in de verkiezing ‘Het Leukste Dorp van Groningen’. Dit laat zien dat bezoekersaantallen en populariteit ook een rol kunnen spelen bij de beoordeling van de mooiste dorpen.

De verkiezingen en hun impact

De ANWB heeft in meerdere jaren een verkiezing georganiseerd om de allermooiste dorpen van Nederland te bepalen. In 2020 werd Winsum uitgeroepen tot het allermooiste dorp van Nederland. Het dorp werd in de jury beoordeeld op authenticiteit, ruimtelijke samenhang, levendigheid, monumenten en het verschijnsel van het dorp. De jury bestond uit schrijver en cabaretier Wim Daniëls, architectuurhistoricus Jaap Evert Abrahamse en route-expert Marieke Haafkens van de ANWB.

De verkiezing van 2020

In de verkiezing van 2020 kregen 30.000 Nederlanders de kans om hun favoriete dorp te stemmen, waarna de jury een winnaar koos. In de voorronde kregen 50 dorpen een plek in de lijst, en de jury koos uiteindelijk voor Winsum. Het dorp werd als een ‘prachtdorp’ beschouwd, met een combinatie van historische en moderne gebouwen, een levendig winkelaanbod en een charmant dorpsgezicht. De verkiezing leverde een top 5 op, waarin Winsum, Elsloo, Hollum, Oisterwijk en Urk stonden.

Andere verkiezingen en titels

Naast de ANWB-verkiezing zijn er ook andere verkiezingen geweest. Zo won Zevenhuizen in 2011 de titel ‘Het Leukste Dorp van Groningen’ met 7622 stemmen. Ook in andere delen van Nederland zijn verkiezingen geweest, zoals in de provincie Noord-Holland, waar De Rijp wordt beschouwd als het mooiste dorp. In het noorden van Nederland is Bourtange een bekende plek, met een vesting uit 1742 en een historisch straatbeeld dat nauwelijks is veranderd.

De rol van dorpen in de binnenlandse toeristische attracties

Dorpen zoals Winsum, De Rijp, Bourtange en Niehove vormen niet alleen een mooi bezienswaardigheden, maar ook een belangrijke bron van toeristische activiteiten. De ANWB en andere organisaties hebben in meerdere jaren de focus op de beleving van dorpen en de rol die zij spelen in het landschap van Nederland. Hierbij speelt ook de rol van vakantieparken, zoals Landal GreenParks, waarin dorpsgevoel en natuur een belangrijk onderdeel vormen.

Toeristen en dorpsbeleving

Deze dorpen trekken veel toeristen aan, zowel binnen als buiten Nederland. Zo is Volendam een bekende plek voor toeristen, met zijn traditionele kleding en visgerechten. Ook Spakenburg, dat vroeger een belangrijke haven was, trekt veel bezoekers aan. De dorpen bieden dus niet alleen een prachtig uitzicht, maar ook een unieke beleving van het landelijke Nederland.

Conclusie

De ANWB-verkiezingen voor het allermooiste dorp van Nederland tonen aan dat er in Nederland veel dorpen zijn die vanwege hun historische waarde, architectuur en prachtige natuur in aanmerking komen. Winsum, De Rijp, Bourtange en Niehove zijn voorbeelden van dorpjes die zowel door de jury als door bezoekers als prachtig worden beschouwd. De verkiezingen spelen een belangrijke rol in het bevorderen van het bewustzijn van de schoonheid van het landelijke Nederland en helpen bij het behouden van historische gebieden. De combinatie van authenticiteit, levendigheid en architectuur maakt deze dorpen tot unieke plekken in het landschap van Nederland.

Bronnen

1. Winsum allermooiste dorp van Nederland
2. De 17 mooiste dorpen en kleine steden van Nederland
3. De Rijp staat in de top-50 van het boek 'De allermooiste dorpen van Nederland'
4. Duurzaam buurthuis Het Trefpunt
5. Zevenhuizen is het leukste dorp van Groningen 2011
6. Mooiste dorp Niehove
7. Winsum mooiste dorp van Nederland
8. Bedum is leukste dorp van Groningen