Prinses Margriethaven in Zwolle: Tijdelijke vluchtelingenopvang op riviercruiseschip

De Prinses Margriethaven in Zwolle heeft in de zomer van 2022 een unieke functie gekregen: het huisvesten van asielzoekers op een riviercruiseschip. Het schip, de MS Thurgau Saxonia, lag vanaf eind augustus tot en met 1 oktober als tijdelijke crisisnoodopvang voor 84 mannelijke vluchtelingen. Deze maatregel was onderdeel van een bredere inspanning van de overheid om de overvolle aanmeldcentra, zoals Ter Apel, te ontlasten. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de achtergronden, de werkelijkheid op de locatie, de reacties van de omgeving, en de betekenis van deze tijdelijke opvang in het bredere kader van vluchtelingenbeleid in Nederland.

Achtergrond van de vluchtelingenopvang in Zwolle

Het Nederlandse asielsysteem had in de zomer van 2022 te maken met grote druk. In Ter Apel, het enige aanmeldcentrum in Nederland voor asielzoekers die direct in Nederland terechtkomen, waren er momenten waarop honderden mensen geen onderdak konden krijgen. Hierdoor moesten vluchtelingen buiten slapen, wat leidde tot een crisis in het vluchtelingenbeleid. De regering en veiligheidsregio’s werden geconfronteerd met de dringende noodzaak om extra tijdelijke opvangplekken te vinden.

De gemeente Zwolle kreeg van de Veiligheidsregio IJsselland de opdracht om tijdelijke opvangcapaciteit te realiseren. Verschillende opties werden overwogen, waaronder het gebruik van gymzalen en andere tijdelijke faciliteiten. Uiteindelijk werd besloten om gebruik te maken van een riviercruiseschip in de Prinses Margriethaven. Het schip, de MS Thurgau Saxonia, uit Boedapest, kon circa 144 personen huisvesten en beschikte over alle benodigde faciliteiten zoals hutten met badkamer, slaapgelegenheid en een eetzaal.

De opvang was voor een beperkte periode gepland – van eind augustus tot en met 1 oktober – en bedoeld als een tijdelijke, noodmatige maatregel. Volgens de gemeente was er sprake van een crisissituatie, en het was lang onzeker of er überhaupt een schip beschikbaar zou zijn en waar het dan zou liggen.

De komst van het schip in de Prinses Margriethaven

De MS Thurgau Saxonia bereikte de Prinses Margriethaven in de laatste week van augustus 2022. De komst van het schip veroorzaakte enige verwarring en tegenzin bij sommige schippers die normaal gesproken in deze haven liggen. Tot aan de komst van het vluchtelingenschip had de plek waar het schip moest liggen nog steeds het vrachtschip New Vista van de familie Langius. De verhuizing van dit vrachtschip verliep uiteindelijk gladjes: de New Vista vertrok tijdig om plaats te maken voor de Thurgau Saxonia.

De aankomst van het schip werd vergezeld door een informatiebijeenkomst voor omwonenden en andere belanghebbenden. Burgemeester Peter Snijders stond centraal in deze bijeenkomst, waarbij hij benadrukte dat de opvang bedoeld was om de spanning in Ter Apel te verlichten. De gemeente wilde de omwonenden informeren over de maatregel en tegemoetkomen aan hun zorgen met betrekking tot veiligheid en de impact op het wijkleven.

De Thurgau Saxonia werd met uiterste precisie aan de kade in de Prinses Margriethaven vastgeketend. Het schip moest daar tijdelijk blijven liggen, tot aan 1 oktober, waarna de haven weer beschikbaar zou zijn voor commerciële vaart in verband met de verbouw van de Scaniahaven.

Reacties van omwonenden en betrokken partijen

De komst van het schip en het gebruik ervan als vluchtelingenopvang veroorzaakte verschillende reacties binnen de gemeenschap. Aan de ene kant waren er omwonenden die begrip toonden voor de situatie en de noodzaak om vluchtelingen tijdelijk te huisvesten. Aan de andere kant was er ook weerstand, vooral vanuit politieke groepen zoals Swollwacht, die kritisch stonden tegenover het besluit om het schip in de Prinses Margriethaven te plaatsen.

Een van de belangrijkste zorgen die omwonenden en betrokken partijen uitspraken, was gericht op veiligheid. Zorg was dat het aanwezige van asielzoekers in de wijk Holtenbroek mogelijke gevolgen zou hebben voor de veiligheid van inwoners en winkeliers. Ook de communicatie met de omwonenden bleek een probleem te zijn. De gemeente had vooraf weinig contact met de inwoners van de wijk, wat leidde tot onrust en het gevoel dat beslissingen genomen werden zonder voldoende input van de betrokken partijen.

In dit kader is het deel uitmaken van de informatiebijeenkomst aan boord van het schip een belangrijke stap geweest. Burgemeester Snijders wilde hiermee ongerustheid wegnemen en zorgen dat de omwonenden begrepen waarom deze maatregel genomen was. Toch bleef er onrust over, vooral bij omwonenden die het gevoel hadden dat hun zorgen niet serieus genomen werden.

Verwarring en tegenzin tijdens de voorbereidingen

De komst van het schip was niet zonder complicaties. Zo stonden enkele schippers, die normaal in de Prinses Margriethaven liggen, vooraf tegen het besluit van de gemeente. Het was niet zo dat de vluchtelingen niet welkom waren, maar het was eerder de vraag of de schippers bereid waren om hun plek aan het schip te geven. Er was zelfs een geval waarbij een jong Zwols gezin aangaf dat het niet van plan was om hun plek te vrijgeven. Gelukkig is het er niet toe gekomen, en zijn de schippers uiteindelijk op tijd vertrokken om ruimte te maken voor de Thurgau Saxonia.

De komst van het schip werd ook gekenmerkt door enige verwarring. Zo werden er affiches op de loopplanken geplaatst waarop het betreden verboden werd. Dit gold niet voor de vluchtelingen zelf, maar voor de omwonenden, die op sommige momenten het gevoel hadden dat de situatie oncontroleerbaar was. Toch is het schip aan de kade gekomen en heeft het zijn functie als tijdelijke vluchtelingenopvang uitgevoerd zonder ernstige incidenten.

De rol van de gemeente en andere betrokken partijen

De gemeente Zwolle speelde een centrale rol in de organisatie van de vluchtelingenopvang. Het was niet alleen de taak van de gemeente om het schip te huren en te bepalen waar het moest liggen, maar ook om de omwonenden te informeren en te betrekken in het proces. Aangezien het een tijdelijke maatregel was, was het ook belangrijk om duidelijk te maken dat het schip slechts voor een beperkte periode aanwezig zou zijn.

Naast de gemeente waren ook andere partijen betrokken in de organisatie. De Veiligheidsregio IJsselland was verantwoordelijk voor het huren van het schip en het coördineren van de vluchtelingenopvang in de regio. Ook waren er tijdelijke opvanglocaties op land, zoals Hotel Lümen en verschillende kloosters en kantoorgebouwen. Deze opvanglocaties werden gebruikt in de periode van 13 juli tot 27 juli om Ter Apel te ontlasten.

De gemeente en haar partners hadden het doel om zoveel mogelijk vluchtelingen tijdelijk onder te brengen, zodat het aanmeldcentrum in Ter Apel niet langer overvol zou zijn. Hoewel de opvang in Zwolle slechts voor een beperkte periode bedoeld was, was het een belangrijke bijdrage aan het totaalbeleid van de regering om vluchtelingen tijdelijk te huisvesten.

De betekenis van de opvang in Zwolle

De tijdelijke vluchtelingenopvang in Zwolle was geen eindoplossing, maar een noodmaatregel om de druk op het asielbeleid te verlichten. Het gebruik van een riviercruiseschip was een innovatieve manier om extra onderdak te creëren zonder dat er vooraf grote infrastructuurwerken nodig waren. Het schip was goed voorzien van faciliteiten en kon daardoor functioneren als een tijdelijke woonruimte voor asielzoekers.

Buiten het praktische aspect van de opvang speelde ook het symbolische aspect een rol. Het feit dat asielzoekers tijdelijk in Zwolle werden opgenomen, toont aan dat gemeenten in Nederland bereid zijn om hun steentje bij te dragen aan het opvangen van vluchtelingen. Hoewel er zeker politieke tegenstand was, is het duidelijk dat er ook een draagvlak bestaat voor het onderbrengen van vluchtelingen in de gemeenschap.

De opvang in Zwolle is bovendien een voorbeeld van hoe gemeenten en veiligheidsregio’s samen kunnen werken om crisismatige situaties aan te pakken. Het gebruik van een schip in de Prinses Margriethaven was een unieke aanpak, maar het toont aan dat flexibiliteit en creativiteit belangrijk zijn in tijden van nood.

Conclusie

De Prinses Margriethaven in Zwolle speelde in de zomer van 2022 een tijdelijke maar belangrijke rol in het opvangen van asielzoekers. Het gebruik van het riviercruiseschip MS Thurgau Saxonia was een innovatieve maatregel om de overvolle aanmeldcentra in Ter Apel te ontlasten. De opvang duurde van eind augustus tot 1 oktober en was bedoeld als een noodmaatregel.

De komst van het schip werd niet zonder complicaties, en er waren zowel verwarring als tegenzin onder sommige schippers en omwonenden. Toch is de opvang doorgevoerd zonder ernstige incidenten, en is het schip aan de kade gekomen zoals gepland. De gemeente en haar partners hebben geïnformeerd en betrokken gevergd, maar de communicatie was niet altijd voldoende voor alle partijen.

De vluchtelingenopvang in Zwolle is een voorbeeld van hoe gemeenten en veiligheidsregio’s samen kunnen werken om crisismatige situaties aan te pakken. Hoewel het slechts een tijdelijke oplossing was, is het een belangrijke bijdrage aan het totaalbeleid van de regering om vluchtelingen tijdelijk te huisvesten. Het toont ook aan dat er in de gemeenschap een zekere mate van draagvlak bestaat voor het onderbrengen van vluchtelingen, ook al is dat niet overal het geval.

Bronnen

1. Zwolle hakt knoop door: volgende week crisisnoodopvang op riviercruiseschip prinses Margriethaven
2. Komst van vluchtelingenboot in Holtenbroek verschillend ontvangen door bewoners
3. Zwolle gaat 144 asielzoekers huisvesten op cruiseschip in Margriethaven
4. Foto’s van Zwolle: Zorg - 822 Zorg vluchtelingenopvang Prinses Margriethaven
5. Informatieavond moet ongerustheid over asielschip Zwolle wegnemen - Hoe hard is de einddatum