Ontwikkeling en Verkeer in het Plangebied aan de Nieuwe Deventerweg in Zwolle
september 23, 2025
De stad Zwolle is rijk aan historische erfgoed, waarin de rol van kerken en kerkelijke activiteiten een centrale plek inneemt. Het kerkbrugje is slechts één van de vele historische elementen die het stadsbeeld van Zwolle vormgeven. Deze brug, gelegen op de Aa-landen, is niet alleen een belangrijk verkeersknooppunt, maar ook een symbool voor de verbinding tussen verleden en heden. In deze artikel zullen we de rol van kerken, bruggen en straatnamen in Zwolle bespreken, met een nadruk op het kerkbrugje en de historische context die deze plek heeft.
De Kerkbrug en het Kerkbrugje
De Kerkbrug in Zwolle is een historisch belangrijke brug die sinds 1876 de naam kreeg van de Kerkstraat. Deze brug, die bekend staat als het kerkbrugje, vervangt een eerdere, veel smaller draaibrug. De aanleg van de brug gebeurde op verzoek van een aantal bewoners van de Wipstrikkerallee, die een makkelijker manier zochten om naar het centrum van de stad te komen. Aangezien de gemeente de brug naar de kerk vernoemde, is het waarschijnlijk dat het kerkgang een belangrijke reden was voor de aanleg.
Het kerkbrugje is een centraal punt in het Zwolse stadsbeeld en fungeert als toegangspoort tot de Aa-landen. Het is een van de haltes waar RRReis-diensten passeren, waardoor het gemakkelijk bereikbaar is voor toeristen en inwoners. De brug is niet alleen een infrastructuurlijke verbinding, maar ook een historisch getuigenis van de groei en ontwikkeling van Zwolle in de 19e eeuw.
Kerken en straatnamen in Zwolle
De invloed van kerken op het stadsbeeld van Zwolle is duidelijk zichtbaar in de straatnamen. Zo is de Kerkstraat vernoemd naar een kerk die in 1874 werd gebouwd. De Spoelstraat, die vroeger een spoelplaats was, is een ander voorbeeld van een straat die haar naam ontleent aan een historische praktijk. Deze namen vormen een deel van de rijke historische taal van Zwolle en geven inzicht in de levenswijze van de stad in vroegere tijden.
Een ander voorbeeld is de Broerenkerk, gelegen op het Broerenkerkplein. Deze kerk dateert uit de 15e eeuw en was oorspronkelijk het klooster van de Dominicanermonniken. Tegenwoordig is het klooster het zetel van het Conservatorium van Zwolle. Dit toont aan hoe kerken en religieuze gebouwen hun functie kunnen veranderen over de tijd, terwijl ze toch een centrale rol blijven spelen in het stadsbeeld.
De Kerk van Berkum en het Kerkepad
Een andere kerk die een belangrijke rol speelde in de regionale geschiedenis is de kerk van Berkum. Tot 1970 was deze kerk de kerk van de Gereformeerd synodale gemeente in Berkum. In 1968 werd het pad dat naar deze kerk leidde het Kerkepad genoemd. Deze benaming is waarschijnlijk gemaakt om de historie van de kerk te bewaren, aangezien er een nieuwe kerk zou worden gebouwd. Het Kerkepad maakt deel uit van een fietspad dat parallel loopt aan de Kranenburgerweg.
De kerk zelf was een houten godshuis, waar mensen in de jaren vijftig nog naar kerkgang gingen. De sfeer in deze kerk was duidelijk anders dan in de moderne kerken van vandaag. Het was een mengeling van plattelandslucht, mottenballen en eau de cologne. Dit geeft een indruk van hoe kerkgang in vroegere tijden niet alleen een religieuze, maar ook een sociale activiteit was.
De watertoren aan de Turfmarkt
Een ander historisch gebouw in Zwolle is de watertoren aan de Turfmarkt. Deze toren werd in 1892 gebouwd naar een ontwerp van architect Jan Schotel en had een waterreservoir van 500 m³. De toren is 36 meter hoog en werd in 1996 buiten gebruik genomen. Sindsdien is het omgevormd tot een appartementencomplex met 21 woningen. Het onderste deel is in zijn oorspronkelijke staat hersteld, terwijl het bovenste deel is voorzien van nieuwbouw. In 2019 won de verbouwde watertoren de Erfgoedprijs van de gemeente Zwolle en Kampen.
Deze verbouwing toont aan hoe historische gebouwen in Zwolle worden gerestaureerd en hergebruikt, waardoor het stadsbeeld blijft evolueren zonder het historische karakter te verliezen. De watertoren is een symbool voor het bewaren van het erfgoed, maar ook voor de aanpassing aan de behoeften van de huidige tijd.
De Zwolse grachten en kanalen
De grachten en kanalen van Zwolle zijn een belangrijk onderdeel van het stadsbeeld. In de 19e eeuw werden de eerste uitbreidingen buiten de gracht gemaakt, waardoor een voetgangersbrug werd gebouwd om kerkgangers vanuit het buitengebied een kortere verbinding te bieden. Deze uitbreidingen zijn een voorbeeld van hoe de stad groeide en zich aanpaste aan de veranderende behoeften van de bevolking.
Een ander voorbeeld is het kanaal naar Almelo, dat in 1851 werd gegraven en tot 1962 een belangrijke scheepvaartverbinding vormde. Tegenwoordig is het kanaal niet meer in gebruik voor scheepvaart, maar het is nog steeds een belangrijk element in het Zwolse landschap. Het kanaal is in open verbinding met het IJsselmeer, wat betekent dat het waterstand kan stijgen bij een harde Noordwesterstorm. In dergelijke gevallen kunnen delen van het fietspad onder water komen te staan.
De rol van kerken in de huidige tijd
Hoewel de rol van kerken in Zwolle historisch gezien belangrijk was, zijn ze in de huidige tijd ook veranderd. Zo is in de Broerenkerk een boekhandel gevestigd. Deze boekhandel is een overnemer van een oudere winkel die in 1836 werd opgericht. In 1904 verhuisde de boekhandel naar de Grote Markt en in de jaren tachtig werd het bedrijf overgenomen door Van der Velde Boeken. Sindsdien is de naam Waanders, die al 186 jaar in Zwolle actief was, verdwenen. De huidige boekhandel blijft echter een belangrijke plek in het stadscentrum.
Ook andere kerken zijn veranderd. Zo is het Broerenklooster tegenwoordig het zetel van het Conservatorium van Zwolle. Dit toont aan hoe kerken en religieuze gebouwen hun functie kunnen aanpassen aan de behoeften van de huidige tijd, terwijl ze toch hun historische waarde behouden.
De Heiligeweg en De Bres
De Heiligeweg is een van de oudste straatjes van Zwolle en was lange tijd zonder naambordje. In de eerste helft van de vorige eeuw waren de huizen hier bewoond en was er zelfs sprake van dat het 50.000ste inwoner van Zwolle in deze straat werd geboren. Later werden de huizen in gebruik genomen door schildersbedrijf Porte & Zn aan de Thorbeckegracht. Na renovatie zijn er appartementjes en kleine bedrijfjes gevestigd.
Op nummer 1 van de Heiligeweg is “De Bres” gevestigd. Deze inrichting biedt laagdrempelige gastvrijheid aan een brede doelgroep en helpt velen om stabiel te blijven. De Bres is een voorbeeld van hoe historische gebouwen worden hergebruikt om een maatschappelijke functie te vervullen.
Het Bleekerswegje en de Nijstad
Het Bleekerswegje is een zijweg van de Brink en heeft een historische verbinding met wasserijen. In 2001 werd het voormalige Bejaardencentrum “De Nijstad” gesloopt, wat veel overlast veroorzaakte. Later werd autospuiterij Kappel gevestigd in oude panden die vroeger als wasserij en bakkersschool dienst hadden gedaan. De Nijstad, genoemd naar een deel van de wijk, was oorspronkelijk een tehuis op Gereformeerd Synodale grondslag.
De geschiedenis van het Bleekerswegje laat zien hoe stadsontwikkeling en maatschappelijke veranderingen invloed hebben op de straatbeeld en functie van een wijk. Het wegje is een voorbeeld van hoe oude functies worden vervangen door nieuwe, terwijl de historie van de wijk toch blijft hangen.
Conclusie
Zwolle is een stad met een rijke historie, waarin kerken, bruggen en straatnamen een centrale rol spelen. Het kerkbrugje is slechts één van de vele historische elementen die het stadsbeeld vormgeven. Kerken zoals de Broerenkerk, de kerk van Berkum en de Kerk aan de Kerkstraat hebben niet alleen een religieuze functie vervuld, maar ook een maatschappelijke en culturele rol gespeeld. Deze gebouwen zijn tegenwoordig vaak omgevormd tot andere functies, zoals boekhandels of conservatoria, waardoor ze hun historische waarde behouden terwijl ze zich aanpassen aan de behoeften van de huidige tijd.
De straatnamen van Zwolle vertellen ook een historische verhaal. Ze geven inzicht in de levenswijze van de stad in vroegere tijden en laten zien hoe de stad is gegroeid en zich heeft ontwikkeld. De grachten en kanalen van Zwolle zijn eveneens een belangrijk onderdeel van het stadsbeeld en vormen een verbinding tussen het verleden en de huidige tijd.
Zwolle is dus een stad waar historie en heden elkaar ontmoeten, waar kerken en bruggen niet alleen als monumenten fungeren, maar ook als symbolen van continuïteit en verandering. Voor toeristen die Zwolle bezoeken, is dit een unieke kans om de geschiedenis van de stad te ontdekken en te ervaren.