Oud en Nieuw in Zwolle: Feesten, Tradities en Arrangementen voor iedereen
september 23, 2025
Hotel Wijnberg in Zwolle is meer dan alleen een woning of een plek voor verblijf. Het is een symbool van joodse geschiedenis, overleving en herinnering. Het verhaal van de familie Wijnberg, die het hotel gedurende jaren heeft gerund, vormt een belangrijk onderdeel van de lokale geschiedenis in Zwolle. Hoewel het oorspronkelijke gebouw in 2017 is gesloopt, blijft de naam en het verhaal ervan in leven, zowel in herinneringen als in fysieke en culturele herinneringsplekken in de stad. In dit artikel wordt het verhaal van Hotel Wijnberg in detail uitgelicht, met aandacht voor de geschiedenis van de familie Wijnberg, de herdenkingen, de huidige plannen en de rol van het hotel in de toekomstige toeristische aanbieding van Zwolle.
De geschiedenis van Hotel Wijnberg
Hotel Wijnberg was gevestigd aan de Veemarkt in Zwolle, een centrale locatie in het hart van de stad. Het was ooit het ouderlijk huis van Selma Wijnberg, die als enige Nederlandse overlevende van het vernietigingskamp Sobibór in Polen is overgebleven. Haar familie was een orthodox-joods gezin dat een hotel in het stadscentrum runde. De familie Wijnberg had vier kinderen, drie zonen en een dochter, en het hotel was niet alleen een economische activiteit, maar ook een centrum van joods leven en traditie in Zwolle.
Voor de Tweede Wereldoorlog was Hotel Wijnberg een bekende en geliefde instelling in de stad. Naast het hotelbedrijf was het ook een symbool van joods leven in Zwolle. De familie had een diepe band met de locatie en met de stad. Alida Asser-Wijnberg, moeder van Selma, en haar drie zonen runden het hotel samen met haar echtgenoot Samuel Asser. Helaas werden Alida en haar zonen tijdens de oorlog door de nazi's vermoord. Dit verlies had een diepe impact op de familie en de stad.
Na de oorlog keerde Selma Wijnberg terug naar Zwolle, samen met haar man Chaim Engel. Hij was een van de belangrijkste figuren in de ontsnapping uit Sobibór, een van de meest bekende ontsnappingspogingen uit een Duits vernietigingskamp. Uiteindelijk emigreerden Selma en Chaim naar Canada, waar ze hun leven voortzette. Ze voelden zich na de oorlog niet meer veilig in Nederland en kozen ervoor om zich elders te vestigen.
Herdenkingen en gedenkplaatsen
In de loop der jaren zijn verschillende herdenkingen gerealiseerd om het verhaal van de familie Wijnberg en hun rol in de joodse geschiedenis van Zwolle te behouden. Op 4 mei zijn drie Stolpersteine onthuld op de Veemarkt, waar het hotel vroeger stond. Deze gedenkstenen zijn geplaatst voor Alida Asser-Wijnberg en haar twee zoons, die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s zijn vermoord. De stolpersteine zijn onderdeel van een internationaal project om de herinnering aan Holocaust-achterblijvers levend te houden.
De gedenkstenen zijn geplaatst in de wijk Kamperpoort, direct achter de Veemarkt. Deze locatie is nu een symbolisch plekje voor de gemeenschap om stil te staan bij het verleden. De Stolpersteine worden gezien als een manier om de namen en verhalen van slachtoffers van de Holocaust terug te brengen naar de openbare ruimte. Voor de familie Wijnberg en hun nazaten is dit een belangrijke stap in het herstel van hun geschiedenis in Nederland.
Bij de onthulling van de stolperstenen sprak Tagan Engel, kleindochter van Selma Wijnberg, over de betekenis van deze herdenking. Volgens haar is het belangrijk dat mensen weten dat deze plek vroeger het huis van haar familie was. Ze benadrukte dat het herinneren van deze geschiedenis niet alleen voor de familie belangrijk is, maar ook voor alle stadsgangers die langs deze locatie lopen. "Dan weten ze dat die plek hun huis was en dat ze werden gedood tijdens de Holocaust," legde ze uit.
Folly: een herinnering in hout
Hoewel het oorspronkelijke hotelpand in 2017 is gesloopt, is er op de locatie een folly gebouwd. Dit is een houten structureel skelet dat de contouren van het oude hotel nabootst. Het is bedoeld als een monument en herinnering aan het verleden van de locatie. Op het terrein zijn bordjes aangebracht die aangeven waar de vroegere ruimtes van het hotel zich bevonden, zoals de cafézaal, de keuken en de trap naar de hotelkamers.
De folly is ontworpen in samenwerking met inwoners uit de omgeving, met name uit de buurt Kamperpoort, waar het hotel vroeger stond. De inwoners hebben hun persoonlijke ervaringen met het begrip "thuis" ingebracht in de vorming van de tekst op de bordjes. Dit maakt de folly niet alleen een historische, maar ook een culturele plek. Het is een openbare ruimte waar mensen kunnen nadenken over de betekenis van thuis, verbinding en herinnering.
Het nieuwe project en de toekomst van Hotel Wijnberg
In het kader van het ontwikkelingsproject Nieuwe Veemarkt heeft Zwolle besloten om een nieuwe straat te vernoemen naar Hotel Wijnberg. Burgemeester Peter Snijders maakte bekend dat de straat "Wijnbergstraat" zal heten. Deze beslissing is gedaan in het bijzijn van de familie Wijnberg, die nu in Canada, de Verenigde Staten en Australië woont. Het is een erkentenis van de rol die de familie Wijnberg heeft gespeeld in de geschiedenis van de stad.
De Wijnbergstraat komt bijna uit op de locatie van het voormalige hotel, waar nu een appartementencomplex wordt gebouwd. De naam van het hotel keert dus terug in de stad, niet alleen als een herinnering, maar ook als een toekomstige fysieke aanwezigheid. Volgens Tagan Engel is dit een troostend moment voor de familie. "Het is heel mooi dat ze die namen in het ontwerp hebben verwerkt," zegt ze. "Dan blijven de mensen zich herinneren dat Hotel Wijnberg daar was."
Naast de nieuwe straatnaam is er ook een plan om een museum in te richten op een locatie die verband houdt met Hotel Wijnberg. Dit museum, dat bekend staat als het Zwolse Joods Museum, zou de geschiedenis van de joodse bevolking in Zwolle kunnen belichten. Het zou de verhalen van de familie Wijnberg, maar ook van andere joodse inwoners, kunnen vertellen. Het museum zou ook een basis kunnen vormen voor wandel- en fietsroutes langs andere plekken in de stad en regio waar joods leven en geschiedenis nog zichtbaar zijn.
Het plan voor het museum is een samenwerking tussen verschillende partijen, waaronder joodse organisaties, de joodse gemeente, de gemeente Zwolle, het Stedelijk Museum en het Historisch Centrum Overijssel. Het museum zou naast een educatieve functie ook een functie als ontmoetingsplek kunnen hebben. Het zou een horecavergunning kunnen krijgen en enkele kamers als bed en breakfast aanbieden. Daarnaast zou er een klein terras kunnen worden aangelegd, waar ook een plaquette van de gemeente Zwolle voor Selma Engel-Wijnberg zou worden geplaatst.
De rol van Hotel Wijnberg in de toekomst
Hoewel het oorspronkelijke hotel niet langer bestaat, leeft het verhaal ervan voort in verschillende vormen. Het is een verhaal van overleving, pionierschap en herinnering. Het is ook een verhaal over de rol van joodse inwoners in de geschiedenis van Zwolle. In de toekomst kan Hotel Wijnberg nog steeds een belangrijke rol spelen in de toeristische aanbieding van de stad.
Het museumproject en de herdenkingen vormen een brug tussen verleden en heden. Ze geven toeristen en stadsgangers de kans om te leren over het verleden van de stad, en tegelijkertijd om een moment van stilte en herinnering te ervaren. Dit is van groot belang voor het behoud van de culturele geschiedenis van Zwolle.
Het museum zou ook een startpunt kunnen zijn voor wandelingen en fietsroutes langs andere historische en culturele plekken in de stad. Zwolle heeft een rijke geschiedenis met veel historische gebouwen en herinneringsplekken. Een museum als het Zwolse Joods Museum zou dus niet alleen educatief zijn, maar ook een logische plek zijn voor toeristen die de stad willen verkennen.
Conclusie
Hotel Wijnberg in Zwolle is een verhaal van verlies, overleving en herinnering. Het verhaal van de familie Wijnberg en hun hotel is een belangrijk onderdeel van de lokale geschiedenis in Zwolle. Hoewel het oorspronkelijke gebouw is gesloopt, blijft de naam en het verhaal ervan in leven via herdenkingen, gedenkstenen en plannen voor een museum. Deze herinneringsprojecten zijn van groot belang voor het behoud van de geschiedenis en het herinneren van de joodse inwoners van Zwolle.
De toekomst van Hotel Wijnberg is nog steeds levendig. Het is niet alleen een herinnering, maar ook een kans om verhalen te delen en herinneringen te behouden. Het is een kans om toeristen en stadsgangers te laten ervaren hoe het verleden van Zwolle nog steeds invloed heeft op de huidige stad. Het is een kans om het verleden niet te vergeten, maar juist te herdenken, te leren en te delen.