10 Leuke Tips voor een Ontdektocht in Zwolle
september 23, 2025
Het klooster in Zwolle is een uniek complex dat zich midden in de stad bevindt en een rijke geschiedenis vertegenwoordigt. Het klooster, dat al eeuwenlang deel uitmaakt van het culturele en historische landschap van Zwolle, heeft door de tijd heen verschillende functies gekregen. Vandaag de dag is het een rijksmonument dat niet alleen architectonisch van belang is, maar ook een spiritueel en cultureel centrum blijft voor bezoekers en inwoners.
In dit artikel wordt de geschiedenis van het klooster in Zwolle beschreven, evenals de rol die het heeft gespeeld in de stad en zijn huidige status. De nadruk ligt op de architectuur, de religieuze betekenis, de herwaardering van het complex en de toekomstige visie van de Dominicanen die het nog steeds bewonen.
Geschiedenis van het klooster
Het eerste klooster (1465–1580)
Het eerste Dominicanenklooster in Zwolle dateert uit 1465, toen de predikbroeders grond kochten aan de noordkant van de stadsmuur. Het klooster werd geleid door dominicaan Engelbertus Messenmaker uit Zutphen, die ook de eerste prior van het Zwolse convent werd. De bouw begon in de tweede helft van 1466 en de kerk werd eind 1493 voltooid. Het was een bakstenen hallenkerk met twee beuken en een dakruiter met klokken, maar geen toren.
In 1557 kreeg de kerk een orgel van de Zwolse orgelbouwer Jorgen Slegel. Het klooster en de kerk bleven in gebruik tot 1580, toen het stadsbestuur onder druk van protestanten de broeders dwong de stad te verlaten. Het klooster werd gedeeltelijk verwoest en vervolgens in handen van komedianten, koorddansers en andere spelers. Later diende het als kazerne en synagoge. Het is een complex verleden, waarin het gebouw verschillende maal een andere functie kreeg.
Het tweede klooster (1900–heden)
In 1900 keerden de Dominicanen terug in Zwolle, ditmaal aan de Assendorperstraat. Een boerenechtpaar, Van de Vegte-Beumer, stelde zijn erf ter beschikking, waarna grond bijgekocht moest worden. Architect J. Kayser uit Maastricht ontwierp een neogotisch klooster met een kerk volgens de traditionele dominicaanse stijl, inclusief een claustrumgang rond een binnentuin. De aanneming werd gedaan door W. van der Waarden uit Nijmegen. De eerste steen werd gelegd op 3 mei 1900 en het klooster werd in 1901 in gebruik genomen. De kerk werd in februari 1902 gereed en geconsacreerd op 19 augustus van dat jaar. Het complex is vanaf die tijd een rijksmonument.
Opleiding en spirituele functie
Het klooster speelde ook een educatieve rol in de regio. Tijdens de 20e eeuw werd het onder andere gebruikt als opleiding voor filosofie. De Dominicanen richtten een educatief centrum op, waarin de filosofie van Thomas van Aquino een centrale rol speelde. Deze opleiding was een belangrijk onderdeel van het spirituele en intellectuele erfgoed van het klooster.
Architectuur en rijksmonumentstatus
Het huidige klooster aan de Assendorperstraat 29 is een rijksmonument met inventarisnummer 41547. De kerk, die genoemd is naar Thomas van Aquino, is een indrukwekkend neogotisch gebouw dat in 1902 voltooid werd. De architecten J. Kayser en C. Pickel ontwierpen het complex met aandacht voor detail en historische referenties. Het klooster is een rijk gedetailleerd complex met een grote kerk op een kruising, wat het een centrale rol in de stadsstructuur geeft.
De kerk is een levendig voorbeeld van de neogotische stijl in de Nederlandse architectuur en is vandaag de dag nog steeds in gebruik als een spiritueel centrum. De claustrumgang en binnentuin vormen een rustige plek in de stad, waar bezoekers de sfeer van het klooster kunnen ervaren.
Huidige status en bewoning
De rol van de Dominicanen
De huidige Dominicanen die het klooster bewonen, bestaan uit vier oudere leden. Hoewel de orde zich in het verleden uitbreidde, zijn er tegenwoordig minder broeders. Toch blijft hun aanwezigheid essentieel voor het leven van het klooster. Zij beschouwen zichzelf als het "cement van het geheel". Zonder hun aanwezigheid is het klooster slechts een leeg gebouw. Zij zorgen voor een gastvrije sfeer en maken het klooster toegankelijk voor mensen die zich verbonden voelen met de spirituele traditie.
Een van de Dominicanen benadrukt dat het leven in gemeenschap, eenvoud en stilte nog steeds van belang is. Hoewel het kloosterleven in de afgelopen jaren is afgenomen, is er een herwaardering van het gemeenschappelijke en spirituele leven binnen de Orde der Predikers. Deze beweging heeft geleid tot een nieuwe visie op het klooster als openbare ruimte die niet alleen spiritueel, maar ook cultureel betekenisvol is.
Bezoek en openbaarheid
Deze nieuwe visie op het klooster brengt ook een toegenomen openbaarheid met zich mee. Het klooster is momenteel te groot voor het traditionele kloosterleven van de Dominicanen en is daarom in ontwikkeling om de deuren wijd open te zetten. Het doel is dat meer mensen kunnen genieten van het klooster als een bijzondere plek in de stad.
Toch is er nog steeds weinig bekend over het klooster in Zwolle. Veel Zwollenaren kennen het van buiten, maar weten weinig over de geschiedenis en sfeer van het complex. Het klooster is echter een prachtig gebouw vol historie en bezieling. De combinatie van spirituele traditie, architectonische waarde en openbaarheid maakt het tot een unieke locatie in de stad.
Het klooster als cultureel en historisch erfgoed
De rol van het klooster in de stad
Het klooster heeft door de eeuwen heen verschillende rollen gespeeld in Zwolle. Naast zijn spirituele functie was het ook een educatief centrum, een schuilplaats en zelfs een synagoge. In de 19e eeuw was het klooster tevens in gebruik als paardenstal en oefenplaats voor militairen. In de 20e eeuw werd het door de Dominicanen heringericht en kreeg het zijn huidige vorm.
Het klooster is vandaag de dag een rijksmonument en behoort tot het erfgoed van de stad Zwolle. Het is een unieke combinatie van religieuze traditie, historische waarde en culturele betekenis. Het is een getuige van de veranderingen in de stad en de maatschappij, en blijft een belangrijk onderdeel van het stadsbeeld.
De toekomst van het klooster
De toekomst van het klooster hangt af van de visie van de Dominicanen en de inbreng van de gemeenschap. Het kloostercomplex is momenteel in ontwikkeling en wordt herwaarderd. De deuren zijn steeds vaker open voor bezoekers en de sfeer van het klooster wordt geleidelijk ontdekt door meer mensen.
De Dominicanen stellen zich de vraag hoe een klooster uit 1900, dat bovendien een flinke renovatie nodig heeft, het beste geïntegreerd kan worden in de stad. Ze zijn op zoek naar een manier waarop het klooster zowel spiritueel als cultureel betekenisvol kan blijven, terwijl het tegelijkertijd toegankelijk is voor het brede publiek.
Conclusie
Het klooster in Zwolle is een uniek complex met een rijke geschiedenis en een spiritueel en cultureel erfgoed. Het is een getuige van de veranderingen in de stad en de maatschappij en blijft vandaag de dag een belangrijk onderdeel van het stadsbeeld. De Dominicanen die het klooster nog steeds bewonen, zorgen voor een gastvrije sfeer en een open kloosterleven. Het klooster is momenteel in ontwikkeling en wordt herwaarderd, zodat het ook voor het brede publiek toegankelijk en betekenisvol kan blijven.
Het klooster is een symbool van het verleden en de toekomst van Zwolle. Het vertegenwoordigt niet alleen de spirituele traditie van de Dominicanen, maar ook de geschiedenis van de stad en haar culturele waarden. Het is een plek waar bezoekers en inwoners kunnen genieten van de sfeer van het klooster, de architectuur en de bezieling die het complex uitstraalt.