PEC Zwolle: Speelprogramma, uitslagen en voetbalgeschiedenis in Zwolle
september 23, 2025
Zwolle is een stad met een rijke geschiedenis die diep ingegraven ligt in het landschap en de culturele traditie van het noordelijke deel van Nederland. Van de jonge steentijd tot de middeleeuwen, en van de hervorming tot de toetreding tot het Hanzeverbond, Zwolle heeft door de eeuwen heen een centrale rol gespeeld in de geschiedenis van Overijssel en de bredere regio IJsseldelta. De vraag "hoe oud is Zwolle?" kan niet eenvoudig beantwoord worden, omdat de stad haar wortels heeft in verschillende tijden en culturen. In dit artikel wordt de geschiedenis van Zwolle beschreven aan de hand van archeologische vondsten, historische documenten, en historische feiten.
De oudste sporen van bewoning
De oudste sporen van bewoning in de regio Zwolle dateren uit de jonge steentijd. Aan het einde van de twintigste eeuw werd een paalcirkel ontdekt die dateert uit de bronstijd, bekend geworden als het "Woodhenge van Zwolle". Deze vondsten duiden op een langdurige aanwezigheid van mensen in de regio, lange tijd vóór de stad Zwolle zich formeel ontwikkelde als nederzetting.
Een van de meest opmerkelijke archeologische vondsten uit deze periode is de overblijfselen van een jonge man genaamd Hermen, die leefde tussen 1316 en 1440. Hij is vermoord door een harde klap op zijn hoofd. Zijn lichaam is gevonden in de Broerenkerk in Waanders, waar zijn laatste rustplaats hergemaakt is. Onder een glazen plaat in de vloer van de kerk ligt een graf zoals Hermen erin lag, en op de bovenverdieping is een levensechte reconstructie van hem gemaakt.
De middeleeuwse ontwikkeling
Zwolle ontstond in de middeleeuwen op een zandrug tussen de IJssel en de Overijsselse Vecht aan het riviertje de Aa. Deze zandrug was een hoger gelegen en droogere plek in een voornamelijk moerasachtig landschap, wat de plek geschikt maakte voor bewoning. Zo'n zandrug werd destijds een "suol" genoemd. Deze historische ontwikkeling is ook nog zichtbaar in de huidige stadsstructuur, bijvoorbeeld in de hoogteverschillen tussen straten zoals de Sassenstraat en het Grote Kerkplein.
De parochiekerk van Zwolle wordt voor het eerst genoemd in een document uit 1040. Dit is de oudste vermelding van Zwolle in geschreven bronnen. In 1230 kreeg de stad haar stadsrechten van de Utrechtse bisschop Wilbrand van Oldenburg, als dank voor de hulp bij het bouwen van een kasteel in Hardenberg. In 1438 kreeg Zwolle stapelrecht van bisschop Rudolf van Diepholt.
De invloed van Geert Grote
Aan het einde van de middeleeuwen speelde Zwolle een belangrijke rol in de hervormingsbeweging van de theoloog en schrijver Geert Grote (1340-1384). Geert Grote predikte in de eigen landstaal in plaats van in Latijn en streefde naar eenvoud en morele verbetering in de kerk en de samenleving. Zijn invloed werd voortgezet door Johan Cele, de rector van de Latijnse School in Zwolle, die kerk, onderwijs en samenleving vernieuwde.
De toetreding tot het Hanzeverbond
In 1448 trad Zwolle toe tot het Hanzeverbond, wat de stad een grote economische bloei bracht. Het Hanzeverbond was een samenwerkingsverband van Noordse steden dat handel dreef in het gebied van de Oostzee en de Noordzee. Zwolle profiteerde van haar gunstige ligging bij de Zuiderzee en werd een belangrijk handelscentrum. De toetreding tot de Hanze kwam vooral tot stand door de invloed van de Duitse keizer en de samenwerking met steden zoals Lübeck.
De stadswapen en zegels
Zwolle kreeg in 1448 een stadswapen en een banier van keizer Frederik III van het Duitse Rijk. Het wapen bestond uit een blauw schild met een wit kruis en een afbeelding van de aartsengel Sint Michaël in goud met een rode mantel. De stad kreeg ook het recht om eigen munten te slaan, wat bijzonder was omdat dit recht voorheen alleen voor vorsten gereserveerd was.
Het zegel van Zwolle uit 1306 toont Sint Michaël die de draak verslaat. De maker van het zegel gebruikte waarschijnlijk een antiek voorbeeld. De gevleugelde Michaël draagt een Byzantijnse tuniek. In zijn rechterhand houdt hij een speer waarmee hij de draak doodt. In zijn linkerhand heeft hij een schild, versierd met een rand en een knop. Het zegel is ongeveer 7 cm groot en het Latijnse opschrift "SIGILLUM BURGENSIUM DE SWOLLIS" is gedeeltelijk verloren gegaan.
In 1399 werd een secreetzegel gemaakt met de opschrift "SECRETUM CIVITATIS ZWOLLENSIS". Dit zegel had een diameter van ongeveer 4 centimeter. Later werd een grootzegel gemaakt in 1438 met een beschadigd opschrift: "Sigillum burgensium de swollis". Het heeft een diameter van 6,5 cm en werd na 1416 weinig gebruikt. De tekening van het zegel, gemaakt door Van der Laars rond 1900, toont Sint Michaël achter het wapenschild met een kruis, terwijl hij een draak doodt.
De beschermheilige van Zwolle: Sint Michaël
Sint Michaël is de beschermheilige van Zwolle. Hij werd in de middeleeuwen veel vereerd. Zijn feestdag is op 29 september. Samen met Gabriël en Raphaël hoort hij bij de aartsengelen. Vaak werd hij, net als Sint Joris, gezien als de beschermer tegen het kwaad.
In zijn rechterhand houdt Sint Michaël een speer waarmee hij een draak doodt. In zijn linkerhand heeft hij een schild, versierd met een rand en een knop. Door invloed van christelijk denken werden Michaël en Joris gezien als christelijke strijders. Joris kreeg de kleur rood, als herinnering aan zijn strijd tegen de draak. Het bloed van de draak veranderde in rode rozen toen hij werd verslagen.
Michaël kreeg de kleur blauw, omdat hij de leider was van de hemelse legers. Zo werd het rode schild met een wit kruis het symbool van Sint Joris. Het blauwe schild met een wit kruis werd dat van Sint Michaël.
De geografische invloeden op de ontwikkeling
Zwolle ligt aan het Zwarte Water en de Overijsselse Vecht en is via het Zwolle-IJsselkanaal verbonden met de IJssel. De stad ligt in de regio IJsseldelta. De gemeente telt 120.661 inwoners (1 april 2011, bron: CBS) en is daarmee de negentiende gemeente van Nederland. Zwolle heeft een oppervlakte van 111,33 km².
De IJssel speelde een grote rol in de ontwikkeling van de stad. De rivier vormde een belangrijk transportader, wat vooral in de middeleeuwen en tijdens de Hanze-eeuwen van belang was. De ligging van Zwolle tussen de IJssel en de Overijsselse Vecht maakte de stad toegankelijk voor handel en maakte het mogelijk om te profiteren van de groeiende economie in het noorden van Nederland.
De invloed van de ijstijden
De ontwikkeling van het landschap rond Zwolle is sterk beïnvloed door de ijstijden. 200.000 jaar geleden kwam het ijs van de Noordpool tot halverwege Nederland. Bovenop waar nu Zwolle ligt lag toen een rivier van ijs, een gletsjer. Het ijs schraapte over de bodem en zorgde ervoor dat de grond ophoopte voor en naast de gletsjer. Zo is de IJsselvallei ontstaan. Het opgehoopte materiaal vormde zich onder andere tot de Veluwe en de Holterberg, met daartussenin een lagere vallei waarin de IJssel ging stromen.
De huidige status van Zwolle
Zwolle is tegenwoordig de hoofdstad van de provincie Overijssel en een belangrijke culturele en historische stad in het noorden van Nederland. Het is een populaire bestemming voor toeristen die geïnteresseerd zijn in de middeleeuwse geschiedenis, de hervormingsbeweging van Geert Grote, of de rijke archeologische en historische erfgoed.
De stad is ook een centrum voor kunst en culturele activiteiten. Het heeft een actieve kunstscene en telt een aantal bekende musea en culturele instellingen. De Broerenkerk, waar de reconstructie van Hermen te zien is, is slechts een van de vele historische gebouwen die bezoekers kunnen bezoeken.
Conclusie
Zwolle is een stad met een langdurige geschiedenis die zich uitstrekt over duizenden jaren. Van de jonge steentijd tot de middeleeuwen, en van de hervorming tot de toetreding tot het Hanzeverbond, Zwolle heeft door de eeuwen heen een centrale rol gespeeld in de geschiedenis van Overijssel en de bredere regio IJsseldelta. De stad is ontstaan op een zandrug tussen de IJssel en de Overijsselse Vecht en heeft door de tijd heen een rijke culturele en historische ontwikkeling doorgemaakt.
Zwolle is niet alleen een stad met een rijke geschiedenis, maar ook een moderne stad die zich goed ontwikkeld heeft als cultureel en historisch centrum in het noorden van Nederland. Het is een stad die toeristen en inwoners aanspreekt met haar rijke erfgoed, haar historische gebouwen, en haar rijke culturele activiteiten.