Herfstvakantie in Zwolle: Data, Activiteiten en Reisadviezen voor 2024
september 23, 2025
De bevrijding van Zwolle op 14 april 1945 staat symbool voor het einde van de nazi-bezetting in de regio en is een belangrijk gebeurtenis in de geschiedenis van Nederland. Tijdens deze dag verloren de Duitsers hun controle over de stad, en werd Zwolle een van de eerste steden in Overijssel die volledig bevrijd was. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de gebeurtenissen rondom die dag, de rol van Leo Major en de Canadese troepen, en hoe de herdenking van deze historische gebeurtenis zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld.
De Bevrijding in Beeld en Woord
De beelden van de bevrijding zijn gedeeltelijk bewaard gebleven door amateurfilmpjes en fotografie. De Zwolse arts H.J. van Wiechen maakte bijvoorbeeld beelden van de gebeurtenissen die zich in de collectie van het Historisch Centrum Overijssel bevinden. In deze beelden is te zien hoe de Duitsers hun vervoermiddelen achterlieten en in brand staken, zoals een munitieauto op de Burgemeester van Rooijensingel en een huis op de Eekwal. De film toont ook hoe burgers zich op de Grote Markt verzamelden om de Canadese soldaten, onder wie Leo Major, te begroeten. De feestelijke sfeer op de Grote Markt wordt verder benadrukt door het vernielen van Duitse aanwijzingsborden en het opbouwen van een feestelijke sfeer in de stad.
De Canadese troepen, onder wie het Le Régiment de la Chaudière, speelden een centrale rol in de bevrijding. De soldaten verloren geen tijd en trokken via de Luttekestraat richting de Nieuwe Havenbrug. De beelden tonen hoe burgers op militaire voertuigen reden en hoe Canadese soldaten in groten getale aankwamen in de stad. Aan de Nieuwstraat hingen Amerikaanse en Engelse vlaggen, een duidelijk teken van de wedergeboorte van vrije Nederlandse symboliek.
De Rol van Leo Major
Leo Major wordt algemeen gezien als de centrale figuur in de bevrijding van Zwolle. Op 14 april 1945 was hij de aanvoerder van de Canadese troepen die de stad bevrijden. Tijdens zijn tocht door de stad werd hij op de schouders van een jubelende menigte gedragen, en hij kreeg direct herkenning van burgemeester Van Karnebeek. Major had een unieke positie, omdat hij in zijn eentje verantwoordelijk was voor de bevrijding van de stad. Zijn heldendaden tijdens de oorlog zijn vergeleken met die van een moderne Rambo, aangezien hij al voor het bestaan van dat populaire personage al jarenlang als held werd gezien.
Leo Major heeft meerdere malen aanwezig zijn bij herdenkingsplechtigheden in Zwolle, waaronder in 1970, 1985, 1990, 1992, 1995, 2000 en 2005. In 2005 werd hij zelfs uitgeroepen tot ereburger van Zwolle. De aandacht voor hem was groot, maar vreemd genoeg is er nooit een boek of film over hem gemaakt, ondanks de unieke rol die hij speelde in de oorlogshistorie van Nederland.
De Canadese Troepen en Hun Invloed
De bevrijding van Zwolle was een samengestelde inspanning van verschillende Canadese regimenten. Naast Leo Major en zijn troepen, waren ook andere regimenten betrokken, zoals 7th Reconnaissance Regiment, 17th Duke of York’s Royal Canadian, Regina Rifles regiment, The Royal Winnipeg Rifles regiment en The Canadian Scottish regiment (Princess Mary’s). Deze eenheden werkten samen om de stad volledig te bevrijden.
De Canadese militairen werden niet alleen door burgers op de Grote Markt begroet, maar ook door lokale autoriteiten. Op de Grote Kerkplein stonden Canadese soldaten bij een verbindingsvoertuig, en er waren ook politieagenten aanwezig die samen met burgers Duitse soldaten oppakten. De wederzijdse samenwerking tussen burgers en soldaten was een van de sleutelfactoren die ervoor zorgde dat de bevrijding snel verliep.
De Herdenkingen en Vieringen
In de afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor de herdenking van de bevrijding van Zwolle. Op 14 april 2025, vieren de stad en haar inwoners 80 jaar vrijheid. Tijdens deze herdenkingen werd het oorlogsmonument aan de Pilotenlaan en het oorlogsmonument in het Ter Pelkwijkpark het middelpunt. Leerlingen van basisscholen zoals Koningin Emma en De Geert Groteschool droegen gedichten en verhalen over oorlog en vrede voor. De herdenkingen werden ook vergezeld door de aanwezigheid van burgemeester Peter Snijders en veteranen.
In het kader van de herdenking zijn dertien fotoborden geplaatst in de binnenstad. Deze foto's tonen beelden van belangrijke gebeurtenissen uit de oorlogstijd en de dagen rond de bevrijding. Een van de activiteiten was het Plein van de Vrijheid op het Rodetorenplein, waar muziek, ontmoetingen en andere activiteiten plaatsvonden. De voetbalwedstrijd tussen PEC Zwolle en FC Twente was ook gericht op de herdenking, en werd bijgewoond door Leo Major’s zoon, Daniel-Aimé Majo.
De Oorlog in Overijssel
De bevrijding van Zwolle vond plaats in het kader van de grotere bevrijdingscampagne in Overijssel. De oorlog in Overijssel is in 2015 opnieuw verwerkt in een documentaire door het Historisch Centrum Overijssel. De documentaire is uitgebreid tot 25 minuten, waarbij materiaal is toegevoegd dat in de tien jaar erna is gevonden. Deze documentaire is ook door RonRon Audiovisuals gemaakt, een organisatie die al eerder betrokken was bij een gelijkaamde productie in 1990.
De bevrijding van Zwolle was niet het enige belangrijke gebeurtenis in de regio. Op 6 april 1945 werden Hardenberg, Gramsbergen en Den Ham bevrijd. De eerste geallieerde tanks werden in Dedemsvaart gezien. De heropbouw na de oorlog begon snel, en al op 17 april 1945 was de hele provincie Overijssel vrij.
De Gebeurtenissen Tijdens de Oorlog in Zwolle
De oorlog in Zwolle begon al in 1941, toen de NSB een kantoor had in het Kringhuis aan de Bloemendalstraat. Het blad Volk en Vaderland, een weekblad van de NSB, was een populaire publicatie in die tijd. De verkopers van deze propaganda bladen werden vaak lastiggevallen, wat aantoont dat er al vroeg in de oorlog kritiek was op de nazi-ideologie. In de Oude Vismarkt werd het blad verkocht bij het Tandtechnisch laboratorium. De NSB was een belangrijke organisatie in Zwolle, en hun invloed was zichtbaar in de Grote Markt.
In 1943 woonde provinciaal ambtenaar Nico Noordhof met zijn vrouw Atie en zijn schoonvader in de P.C. Hooftstraat 18. Zij gaven onderdak aan joodse landgenoten en berekenden dat er plaats was voor zeven onderduikers. Hun actie was een duidelijke vorm van verzet tegen de nazi-bezetting. Deze actie is een voorbeeld van het verzet dat al vroeg in de oorlog begon in Zwolle.
De Bevrijding in het Licht van de Heden
De bevrijding van Zwolle was een gebeurtenis die niet alleen politiek, maar ook emotioneel van grote betekenis was voor de stad en haar inwoners. De beelden en verhalen die bewaard zijn gebleven tonen een stad die uitbundig de bevrijding viert, maar ook een stad waar mensen verdriet hadden over verloren geliefden. Het feit dat de bevrijding gevierd werd op de Grote Markt, een van de belangrijkste pleinen van Zwolle, benadrukt de symbolische waarde van deze gebeurtenis.
De rol van Leo Major in de bevrijding is niet alleen historisch belangrijk, maar heeft ook een emotionele lading. Zijn herkenbaarheid door burgemeester Van Karnebeek op 14 april 1945 toont aan hoe belangrijk hij was in de ogen van de inwoners. De herdenkingen in de afgelopen jaren, zoals het uitroepen van Major tot ereburger en de aanwezigheid van zijn zoon bij herdenkingen, tonen hoe diep deze gebeurtenis ingegraven is in de collectieve herinnering van Zwolle.
Conclusie
De bevrijding van Zwolle op 14 april 1945 was een belangrijk moment in de geschiedenis van Nederland. De Canadese troepen, onder leiding van Leo Major, speelden een centrale rol in het bevrijden van de stad. De beelden en verhalen die bewaard zijn gebleven tonen een stad die met feest en gejuich de bevrijding viert, maar ook een stad die emotioneel getroffen was door de oorlog. De herdenkingen in de afgelopen jaren tonen hoe belangrijk deze gebeurtenis nog steeds is voor de stad en haar inwoners. De bevrijding van Zwolle is niet alleen een historisch feit, maar ook een symbool van vrede en vrijheid.