De wijk Veerallee in Zwolle: woonstructuur, historie en huidige voorzieningen

De wijk Veerallee in Zwolle is een historisch en cultureel rijke buurt die in het zuidwesten van de bebouwde kom ligt. Het gebied is historisch ontstaan als een stadsuitbreiding rond 1900 en heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een divers woongebied met een mix van woningtypes en sociale infrastructuur. De wijk ligt tussen de A28 en de Nieuwe Veerallee, en is goed bereikbaar vanuit het westen van de stad. In het kader van ruimtelijke ordening is er een bestemmingsplan voor de wijk opgesteld, waarin de toekomstgerichte regelingen voor de wijk zijn vastgelegd.

De wijk Veerallee is niet alleen karakteristiek vanwege de bebouwing, maar ook vanwege de aanwezige historische, culturele en maatschappelijke voorzieningen. De buurt is een levendig deel van Zwolle, met onder andere een hotel, een moskee, een kinderopvang, en diverse bedrijven en kantoren. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van de wijk Veerallee belicht, inclusief de woonstructuur, de historische ontwikkeling, de aanwezige voorzieningen, en de milieu- en geluidsaspecten.

Woonstructuur en bebouwing

De wijk Veerallee is een voorbeeld van een wijk die in verschillende stadia is bebouwd, wat resulteert in een diversiteit aan woningtypen en bebouwingsvormen. Monumentale rijenhuizen staan aan de Koningin Wilhelminastraat en de Prins Hendrikstraat, terwijl langs de Oude Veerallee en de Strick van Linschotenlaan vooral vrijstaande huizen zijn aangetroffen. Deze huizen zijn van verschillende leeftijden, en sommige dateren uit de vooroorlogse periode. Achter de Veerallee zijn in de loop der jaren rijenwoningen en twee-onder-één-kapwoningen toegevoegd, terwijl het seniorencomplex op de hoek van de Veerallee en de Jhr. Strick van Linschotenlaan een recenter woongebouw is. De nieuwbouwbuurt Prinsenpoort, waarvan de eerste woningen in 2015 zijn verrezen, maakt vooralsnog geen deel uit van het plangebied.

De bebouwing is gevarieerd in termen van type en periode. Bijna 90 procent van de woningen in de wijk is koopwoning, terwijl er weinig etagebouwen zijn. Van alle woningen in de Veerallee is 90 procent gebouwd vóór 1970, en binnen deze categorie is ruim 60 procent gebouwd vóór 1946. Dit betekent dat een groot deel van de wijk bestaat uit oude woningen die vaak ambachtelijke detaillering vertonen. De naoorlogse woningbouw daarentegen is getypeerd door systeembouw en sobere detaillering.

De opzet van de wijk is planmatig en gecentreerd rondom een hiërarchie in wegen en groenstructuur. De Veerallee fungeert als een belangrijke invalsroute vanuit het westen van de stad, en is ook onderdeel van de route van Zwolle-Zuid naar de binnenstad. In de jaren negentig is de Nieuwe Veerallee aangelegd, zodat de Veerallee kan dienen als wijkontsluitingsweg voor de achterliggende woonbuurten. De oude verbindingslijn vanuit de stad is herkenbaar aan de bijzondere bebouwing en het ruime straatprofiel.

Historische ontwikkeling

De wijk Veerallee is historisch een stadsuitbreiding die rond 1900 begon. In die periode bouwden vooral de beter gesitueerde bewoners grote villa’s langs de Veerallee, terwijl in de jaren 1900-1905 ook grote woonhuizen werden gerealiseerd aan de woonstraten haaks op de Veerallee. Voor de midden- en arbeidersklassen werd in de wijk eveneens woningbouw uitgevoerd, vooral in de eerste helft van de vorige eeuw.

De wijk is in de jaren 50 en 60 grotendeels afgerond met kleine woonbuurten met vrijstaande en geschakelde middenstandswoningen en rijtjeshuizen. Tijdens de jaren 70 werd de A28 verlegd, waardoor een duidelijke afbakening aan de noordzijde van de wijk tot stand kwam. Bij de aanleg van de snelweg werd aan de rand een brede groenzone geplaatst als buffer.

De wijk is ook historisch van belang vanwege de aanwezige onderwijsinstellingen. Langs de Veerallee zijn twee bekende Zwolse onderwijsinstellingen gevestigd: de Christelijke HBS en het Gymnasium Celeanum. Beide instellingen zijn gevestigd in representatieve schoolgebouwen, die een belangrijk cultuurhistorisch erfdeel vormen van de wijk. Het schoolgebouw aan de Koningin Wilhelminastraat 93 wordt ook gebruikt door DOC93, een onderwijsvoorziening die extra zorg biedt aan leerlingen die dit nodig hebben.

Aanwezige maatschappelijke voorzieningen

In de Veerallee zijn verschillende maatschappelijke voorzieningen aanwezig, hoewel het aantal beperkt is. Aan de Koningin Wilhelminastraat 91 is een kinderopvangvoorziening gevestigd, en aan de Koningin Wilhelminastraat 95 bevindt zich de moskee Ghulzar-e-Madina. In de wijk is ook een balletstudio Carla Nijland aan de Koningin Wilhelminastraat 5 gevestigd.

In de omliggende wijken zijn andere maatschappelijke voorzieningen beschikbaar, zoals kerken, een huisarts, tandarts, apotheek, postkantoor en bank. Deze voorzieningen zijn binnen een korte afstand bereikbaar, wat de wijk een comfortabele ligging geeft voor inwoners die deze faciliteiten nodig hebben.

Er is in de Veerallee geen buurt- of wijkwinkelcentrum aanwezig. De dagelijkse boodschappen moeten daarom buiten de wijk worden gedaan. De dichtstbijzijnde supermarkt is de Jumbo aan de Veemarkt.

Horeca en bedrijven

In de Veerallee bevindt zich een hotel, namelijk hotel Fidder aan de Koningin Wilhelminastraat 6. Dit is een van de weinige horecavoorzieningen in de wijk. In de uiterste noordoosthoek van het plangebied is aan de Nieuwe Veerallee 10-12 een tankstation Shell Express gevestigd. Dit motorbrandstofverkooppunt verkoopt geen brandstof met LPG.

Bij het tankstation zijn ook andere bedrijven gevestigd, zoals Kwik-Fit, Stichting Kringloop Zwolle en ICT Kringloop. Het kantoor van woningcorporatie DeltaWonen is gevestigd in het voormalige gebouw van het Gymnasium Celeanum aan de Veerallee 30 en het naastgelegen pand Veerallee 29. Aan de Veerallee 18 is reclamebureau Puur!fct gevestigd, en aan de Veerallee 38 De Bruin architecten. Aan de Prins Alexanderstraat 8 bevindt zich Pierik Horeca Exploitatie, waaronder ook automatenverhuur valt.

Milieu- en geluidsaspecten

Een belangrijk aspect van de wijk Veerallee is de geluidsomgeving. Zwolle heeft in 2014 een actieplan geluid opgesteld, waarin de geluidssituatie in de stad is geanalyseerd om knelpunten voor geluidhinder te identificeren. In de wijk Veerallee zijn geen geluidhinderknelpunten aangetroffen, volgens het actieplan. Dit betekent dat de wijk een rustige omgeving biedt, wat gunstig is voor inwoners die een sfeer van stilte en rust waardeerden.

Wegverkeerslawaai is een algemeen probleem in stedelijke gebieden, maar in de Veerallee is dit geen knelpunt. De aanwezige groenzones, zoals de buffer langs de A28, bijdragen aan het dempen van geluid en het scheiden van verkeer van de woongebieden. Dit zorgt voor een betere leefbaarheid in de wijk.

Bestemmingsplan Veerallee

Het bestemmingsplan Veerallee is een juridisch-planologische regeling die de toekomstontwikkeling van de wijk regelt. Het plan is vastgesteld en biedt een toekomstgerichte, uniforme, digitale en gestandaardiseerde regeling. Het plangebied wordt globaal begrensd door de Nieuwe Veerallee, de IJsselallee, de rijksweg A28 en de Rieteweg. De wijk Prinsenpoort is buiten het plangebied gelaten omdat deze wijk op het moment van totstandkoming van het plan nog volop in ontwikkeling was.

De actualisering van het bestemmingsplan is noodzakelijk volgens de Wet ruimtelijke ordening, die stelt dat bestemmingsplannen niet ouder mogen zijn dan 10 jaar. De gemeente Zwolle heeft onder het project "Zwolle op Orde" van 2003-2013 een grote inhaalslag gemaakt in het actualiseren van bestemmingsplannen. Het voorliggende plan voor de Veerallee maakt deel uit van deze vernieuwingsplannen en zorgt voor een juridisch duidelijke en toekomstbestendige regeling voor de wijk.

Bevolkingsstatistiek en huishoudens

De wijk Veerallee vertoont ook interessante statistische kenmerken. Een overzicht van de gemiddelde reisafstanden van inwoners naar dichtstbijzijnde locaties voor kinderopvang, basisonderwijs en voortgezet onderwijs is beschikbaar. Deze afstanden zijn berekend op basis van autowegen en rijrichting. In de grafiek is te zien hoe de Veerallee zich verhoudt tot andere gebieden in Zwolle en de regio Overijssel.

In de Veerallee zijn verschillende types woningen aanwezig, inclusief appartementen, tussenwoningen, hoekwoningen, twee-onder-één-kap woningen, vrijstaande woningen, koopwoningen en huurwoningen. Voor elk type woning zijn in 2023 gemiddelde verbruikscijfers voor elektriciteit en gas beschikbaar. Deze gegevens geven een duidelijk beeld van het energieverbruik in de wijk.

Gemiddeld gas- en elektriciteitsverbruik per type woning in 2023

Onzelfstandige woonruimte

In de wijk Veerallee komt ook onzelfstandige woonruimte voor. Dit zijn woonruimtes die niet zelfstandig bewoonbaar zijn zonder gebruik te maken van gemeenschappelijke voorzieningen zoals een keuken, toilet en douche. Kamerverhuur aan studenten is een bekende vorm van onzelfstandige woonruimte, en in de wijk is dit mogelijk aanwezig.

Conclusie

De wijk Veerallee in Zwolle is een historisch en cultureel rijk deel van de stad. Het gebied is ontstaan als stadsuitbreiding rond 1900 en heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een divers woongebied met een mix van woningtypes en sociale voorzieningen. De wijk is gekenmerkt door monumentale rijenhuizen en vrijstaande huizen, en heeft in de jaren 50 en 60 een grote uitbreiding ondergaan. Tegenwoordig is de wijk goed bereikbaar via de Veerallee en de Nieuwe Veerallee, en is er een bestemmingsplan in werking dat de toekomstgerichte ontwikkeling regelt.

De aanwezige maatschappelijke voorzieningen, zoals een kinderopvang, moskee, balletstudio en hotel, maken de wijk een levendig en functioneel woongebied. De wijk is ook voorzien van diverse bedrijven en kantoren, waaronder woningcorporaties, reclamebureaus en architecten. De afwezigheid van geluidhinderknelpunten en het aanwezige buffergroen bij de A28 zorgen voor een rustige omgeving.

De wijk Veerallee is een goed voorbeeld van een historische wijk die zich in de loop der jaren heeft aangepast aan veranderende leefbehoeften en ruimtelijke voorwaarden. Het bestemmingsplan voor de wijk zorgt voor een juridisch duidelijke en toekomstbestendige regeling, die het woonkarakter van de wijk behoudt en tegelijkertijd ruimte biedt voor vernieuwing en ontwikkeling. Voor toeristen en bezoekers is de wijk een interessante plek om te leren over de historische en culturele ontwikkeling van Zwolle.

Bronnen

1. Bestemmingsplan Veerallee
2. Statistieken Veerallee, Zwolle