PEC Zwolle verslaat FC Twente in opengooier van Eredivisie 2025-2026
september 22, 2025
De spoorlijn tussen Zwolle en Emmen speelt sinds haar opening een centrale rol in de regionale verbindingsstructuur van het oosten van Nederland. In de loop van de jaren is deze lijn onderhevig aan veranderingen in exploitatie, dienstregeling en beheer. In de hedendaagse context is de lijn echter ook opnieuw in het oog gekomen, maar niet zozeer als een symbool van verbinding of toekomstgerichtheid, maar eerder als een spoorweg met ernstige uitdagingen op het gebied van veiligheid en passagierstevredenheid. Deze artikel biedt een overzicht van de geschiedenis van de spoorverbinding Zwolle-Emmen, de huidige situatie, en wat deze betekent voor reizigers en toekomstplanning.
Geschiedenis van de spoorlijn Zwolle-Emmen
De spoorlijn Zwolle-Emmen heeft een rijke geschiedenis die zich uitstrekt over meer dan een eeuw. In de post-oorlogstijd, na de omslag naar hoofdspoorlijn in 1961, werd de lijn steeds belangrijker in het regionale en nationale vervoernetwerk. In de jaren zestig werd de lijn geëlektrificeerd en modern gemaakt, wat leidde tot een snellere reistijd en verbeterde dienstregeling.
Een belangrijk mijlpaal in de geschiedenis van de lijn was de decentralisatie in 2007, toen de verantwoordelijkheid voor de treindienst tussen Zwolle en Emmen overging van het Rijk naar de provincies Overijssel en Drenthe. In 2012 werd de exploitatie van de lijn overgenomen door Arriva, en sindsdien is het traject onderdeel van de Vechtdallijnen, een initiatief gericht op het verbeteren van de regionale verbindingskwaliteit.
Tijdens de jaren negentig werd de lijn nog verder moderniseerd. In 1994 introduceerde NS de Attraktie Express, een reeks treinen die direct reisde tussen Enschede en Emmen, met stops in Hengelo, Almelo en Hardenberg. Deze treinen waren gericht op bezoekers van recreatieparken in de regio, zoals Ponypark Slagharen en het Noorder Dierenpark. Deze dienst werd slechts voor twee zomers aangeboden, maar was een voorbode van de groeiende toeristische aantrekkingskracht van het gebied.
In 2005 ging het Stoptreinmaterieel ’90 buiten dienst, wat leidde tot verdere aanpassingen in de dienstregeling. Met de inzet van Plan V-treinstellen en de introductie van een halfuursdienst werd het traject Zwolle-Emmen opnieuw bevoegd om snelle en betrouwbare reizen mogelijk te maken. Deze veranderingen werden gepaard gegaan met tekst op de treinstellen zoals “Vanaf nu is alles anders! Nieuwe dienstregeling Zwolle-Emmen”, wat duidelijk maakte dat er sprake was van een nieuw kader.
Huidige situatie: beveiliging en overlast
De huidige situatie op de spoorlijn Zwolle-Emmen is echter minder positief. Een combinatie van factoren – waaronder overlast, zwart rijden en fysieke confrontaties – heeft geleid tot een aanzienlijke afname in passagierstevredenheid. Volgens onderzoek is de lijn momenteel de slechtste NS-lijn in Nederland, met een score van 6,4 voor reizigers. De klachten zijn uiteenlopend, van het hoge tarief tot de leeftijd van de treinstellen.
Een van de grootste problemen is het aantal incidenten in de trein. In het eerste kwartaal van 2024 is het aantal incidenten acht keer zo hoog als in dezelfde periode van 2023. Dit heeft te maken met de invoering van strengere controles in de trein, waarbij iedere passagier wordt gecontroleerd. Hierbij blijkt dat relatief veel reizigers zwart rijden en weigeren zich te legitimeren. In sommige gevallen leidt dit tot fysieke confrontaties, wat Wim Eilert van spoorwegvakbond VVMC “schokkend” noemt. Hij benadrukt dat het meer geluk dan wijsheid is dat er nog geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen.
De lijn wordt in hoge mate gebruikt door asielzoekers die op weg zijn naar het aanmeldcentrum in Ter Apel. Hierbij spelen ook veiligelanders een rol – personen die in principe geen recht hebben op asiel, omdat ze veilig kunnen leven in hun eigen land. Deze groepen zorgen voor een aanzienlijke hoeveelheid overlast, waardoor het traject Zwolle-Emmen al jarenlang een lastige plek is om te reizen.
Een duidelijke indicator van de problemen is het aantal zogenaamde B3-incidenten, waarbij reizigers worden gefouilleerd omdat ze zonder ticket reizen en zich niet willen identificeren. In 2023 werden er rond de 40 dergelijke incidenten gemeld, terwijl dit in 2024 al op 331 is gestegen. Deze toename is vooral te verklaren uit de strengere controlemaatregelen.
Reizigerstevredenheid en klachten
De reizigers van de lijn Zwolle-Emmen zijn duidelijk ontevreden over de huidige toestand. Volgens een onderzoek is de lijn de slechtste NS-lijn in Nederland. De klachten zijn gericht op meerdere aspecten:
- Hoge kosten: Veel reizigers vinden dat een kaartje tussen Emmen en Zwolle veel te duur is.
- Leeftijd van de treinen: De oude treinstellen veroorzaken veel lawaai en zijn niet erg comfortabel.
- Veiligheid: Het hoge aantal incidenten en overlast maakt reizen op deze lijn onaangenaam.
- Beperkte frequentie: Ondanks enkele verbeteringen in de dienstregeling is de frequentie van treinen nog steeds beperkt. In de beginjaren van het traject reisden slechts vier treinen per dag tussen Zwolle en Stadskanaal, en ook nu zijn er nog maar weinig opties voor reizigers die snel willen reizen.
De klachten van reizigers drukken uit dat de lijn niet voldoet aan de verwachtingen van betrouwbare en comfortabele reisgelegenheid. In december 2024 neemt Arriva het vervoer op de lijn over van NS, wat hopelijk leidt tot verbeteringen in de service en veiligheid.
Toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen
De toekomst van de spoorlijn Zwolle-Emmen hangt af van meerdere factoren. De overname van het vervoer door Arriva in december 2024 biedt de mogelijkheid tot verbeteringen in de exploitatie en beheer van de lijn. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot een betere beveiliging, meer controlemaatregelen en een snellere dienstregeling.
Daarnaast is er behoefte aan investeringen in het materieel en de infrastructuur. De oude treinstellen en de enkelsporige trajecten beperken de mogelijke reistijden en frequentie. Een modernisering van de lijn zou niet alleen het comfort van reizigers verbeteren, maar ook de efficiëntie van het regionale vervoernetwerk.
Op het vlak van toerisme en recreatie is de lijn Zwolle-Emmen ook van belang. In de zomerperiode is er bijvoorbeeld de mogelijkheid om treintochten te organiseren, zoals de Attraktie Express in de jaren negentig. Dit zou een manier kunnen zijn om toeristen aan te trekken en het gebruik van de spoorlijn te diversifiëren. Er is echter nog geen concrete plannen voor dergelijke initiatieven.
Conclusie
De spoorlijn Zwolle-Emmen heeft een rijke geschiedenis en speelt sinds haar opening een belangrijke rol in de regionale verbindingsstructuur. In de loop van de jaren is de lijn modern gemaakt en is er sprake geweest van verbeteringen in de dienstregeling. De huidige situatie is echter problematisch, met een toename van incidenten, overlast en klachten van reizigers. De lijn wordt momenteel gezien als de slechtste NS-lijn van Nederland, wat wijst op behoefte aan aanzienlijke verbeteringen in de exploitatie, veiligheid en beheer.
De overname door Arriva biedt de kans op een nieuw begin, maar dit vereist wel investeringen in moderne treinstellen, beveiliging en een betere dienstregeling. Bovendien is er een behoefte aan een bredere benadering van het gebruik van de lijn, bijvoorbeeld op het gebied van toerisme en recreatie. De toekomst van de lijn hangt af van de bereidheid om deze uitdagingen aan te pakken en het potentieel van de lijn te benutten.