Helikoptertraining in Zwolle: Militaire oefeningen en hun impact op het verkeer
september 22, 2025
Het stationsgebouw van Zwolle is niet alleen een belangrijk transitpunt in de Nederlandse spoorwegen, maar ook een symbool van stedelijke ontwikkeling en duurzaamheid. Het historisch station, dat sinds 1868 in gebruik is, heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot een complex dat niet alleen treinreizigers dient, maar ook een centrale rol speelt in het stadsbeeld van Zwolle. In de komende jaren staat het stationsgebied voor grote veranderingen, met name aan de centrumzijde, waar een nieuwe entree gebouwd gaat worden. Deze veranderingen worden geïnitieerd door de gemeente Zwolle, ProRail, NS en de provincie Overijssel, met als doel de verbindingsfunctie van het station te verbeteren, de stedelijke kwaliteit te verhogen en de duurzaamheid van het gebied te versterken.
In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de historische achtergrond van het station, de huidige ontwikkelingen in het stationsgebied en de toekomstplannen, met een nadruk op de plannen voor de nieuwe entree aan de centrumzijde, de duurzaamheid van de ontwikkeling en de rol van het station in de stadsontwikkeling.
Geschiedenis van het stationsgebouw
Het huidige stationsgebouw van Zwolle dateert uit 1868 en is gebouwd in neoclassicistische stijl. Het station was destijds een van de vijf "eerste klasse" stations in Nederland, wat duidt op de belangrijke rol die het station speelde in de vroege jaren van het Nederlandse spoorwegnetwerk. Het station was een symbool van vooruitgang en moderne infrastructuur in het stadscentrum van Zwolle. De perronkap van het station, vervaardigd van gietijzer uit de Zwolse ijzergieterij van Wispelwey, was een uniek en sierlijk element dat het station een karakteristieke uitstraling gaf.
Het eerste Zwolse station, dat in 1864 werd gebouwd, was een eenvoudig houten gebouwtje aan de Willemsvaart, ver buiten de bebouwde kom. Het huidige stationsgebouw, dat vier jaar later in gebruik genomen werd, was een aanzienlijke vooruitgang in architectuur en functie. Het gebouw was een plek waar reizigers konden kiezen uit drie reizigersklassen, met verschillende faciliteiten per klasse. De eerste klas had rode pluche zitplaatsen, de tweede klas groene stoffen en de derde klas houten banken. Voor vrouwen waren er aparte compartimenten in de treinen. Op het station zelf hadden deze klassen ook hun eigen wachtruimtes. Zo had het station al vroeg een georganiseerde en gerichte aanpak van reizigerbeleving.
Huidige ontwikkelingen in het stationsgebied
Het stationsgebied van Zwolle is momenteel in een fase van uitgebreide ontwikkeling. De gemeente Zwolle, in samenwerking met NS, ProRail en de provincie Overijssel, heeft een ontwikkelperspectief opgesteld voor het stationsgebied dat de komende 15 tot 20 jaar bepaalt. Dit perspectief richt zich op de verbinding van het stationsgebied met het stadscentrum en Hanzeland, de vorming van een nieuw centrumstedelijk gebied (Hanzeland-Stationsgebied-Binnenstad), en de herwaardering van het monumentale stationsgebouw.
Het ontwikkelperspectief is gebaseerd op vier leidende principes: verbinden, versterken, herwaarderen en samenwerken. De verbindingsfunctie van het station is een kernaspect, zowel op het niveau van het station zelf als op het niveau van het stadsplan. Het doel is om het stationsgebied een rol te geven als katalysator voor een nieuw centrumstedelijk gebied, waarin het station niet alleen een transitpunt is, maar ook een plek voor wonen, werken en verblijven.
In de huidige situatie is het stationsgebied al een belangrijk knooppunt in de stadsbeweging. Het is een plek waar treinreizigers, fietsers en voetgangers elkaar ontmoeten, en waar diverse verkeersstromen samenkomen. Het stationsgebied bevat momenteel diverse faciliteiten, zoals een busbrug, een passerelle, een ondergrondse fietsenstalling, en openbare ruimtes. Deze infrastructuur wordt verder uitgebouwd, met een nadruk op toegankelijkheid, duurzaamheid en stedelijke kwaliteit.
De nieuwe entree aan de centrumzijde
Een van de meest opvallende ontwikkelingen in het stationsgebied is de nieuwbouw van een entree aan de centrumzijde. Deze entree, die bekendstaat als de Stadslantaarn, is ontworpen door Studio Nauta en vervangt de huidige entree, die volgens architect Jan Nauta niet optimaal aansloot op de reizigerstunnel. De huidige entree ligt op een plek die niet logisch is voor reizigers die vanuit de tunnel naar het centrum willen. Reizigers hebben de neiging om direct naar het monumentale stationsgebouw te lopen, maar dat is niet altijd de meest efficiënte route.
De nieuwe entree, die rond in vorm is, moet daarom dienen als een baken voor reizigers. Het ontwerp is geïnspireerd door de omgeving. De betongewelven van de perronkap en de ronde vorm van de Nieuwe Buitensociëteit zijn bepalende elementen in de vormgeving. Ook de uitbreiding van Museum De Fundatie werd in overweging genomen. Het ontwerp moet niet alleen functioneel zijn, maar ook visueel passen bij het bestaande stationsgebouw. De kleurkeuze en vormgeving zijn zorgvuldig gemaakt om niet in concurrentie te treden met het monumentale karakter van het station.
De Stadslantaarn is een ronde structuur die een sfeervolle uitstraling heeft. Het wordt gemaakt van duurzame materialen, met name hout, en deels uit bestaande materialen die worden hergebruikt. De entree heeft een modulaire bouwmanier, zodat materialen in de toekomst opnieuw gebruikt kunnen worden. Het ontwerp is gericht op het creëren van een aangename ruimte voor reizigers. De entree fungeert niet alleen als toegang tot het station, maar ook als een plek waar reizigers kunnen wachten, een boek lezen of commerciële activiteiten kunnen genieten.
De entree is ook bedoeld als een verbinding tussen het station en het centrum. Het is een ruimte die reizigers duidelijk leidt naar het centrum of naar de trein. Volgens wethouder Gerdien Rots is het een ruimte met intimiteit en lichtval, wat een aangename ervaring biedt voor reizigers. Het is een stap in de richting van het maken van station Zwolle tot een plek waar mensen graag zijn, in tegenstelling tot veel andere stations in Nederland, waar reizigers liever niet zijn.
De bouw van de entree begint medio 2027 en de inwerkingtreding is voorzien in 2030. De entree is onderdeel van een bredere aanpak van het stationsgebied. De ontwikkeling van het stationsgebied vindt in fasen plaats: eerst de tunnel, daarna het plein met fietsenkelder, vervolgens de zuidkant van het station, en uiteindelijk de passerelle. Deze aanpak zorgt ervoor dat het station stap voor stap verbeterd wordt, zodat het uiteindelijk een compact, functioneel en esthetisch aantrekkelijk complex wordt.
Duurzaamheid van de ontwikkeling
De duurzaamheid van de ontwikkeling van het stationsgebouw is een kernaspect van de plannen. Het station is bedoeld om een voorbeeld te zijn van duurzame bouwpraktijk. De nieuwe entree wordt gemaakt van biobased materialen en hergebruikte bestaande materialen. Dit is een aanzet tot het maken van het station tot het groenste station van Nederland, zoals wethouder Gerdien Rots opmerkt. In al de ruimtelijke plannen voor het stationsgebied wordt gelet op duurzaamheid, klimaatadaptatie en biodiversiteit.
Het gebruik van hout als belangrijk bouwmateriaal is een duidelijke keuze voor duurzaamheid. Hout is een herwinbare bron en heeft een lagere CO2-uitstoot in vergelijking met beton en staal. Daarnaast wordt de entree modulair gebouwd, zodat materialen in de toekomst hergebruikt kunnen worden. Dit zorgt voor een lagere impact op de omgeving en een betere duurzaamheid in de langere termijn.
Daarnaast worden de daken van de entree en de nieuwe perronoverkappingen volledig bedekt met groen en zonnepanelen. De groene daken zorgen voor isolatie, vermindering van de stadswoonwarmte, en verbetering van de biodiversiteit. De zonnepanelen zorgen voor duurzame energieproductie, die gebruikt kan worden voor de verlichting en andere energiebehoefte van het station. Deze combinatie van groen en energieproductie maakt het station een voorbeeld van duurzame infrastructuur.
De uiteinden van de perrons, waar minder reizigers komen, worden ook groen ingericht. Op het stationsplein en in de 'lantaarnhal', met zitgelegenheden en winkels, komen bomen, heesters en planten. Deze groene ruimtes zorgen voor een aangename wachtruimte voor reizigers, maar ook voor een betere luchtkwaliteit en verkoeling in de stad. Het is een visuele verbinding tussen het station en het stadscentrum, waar groen een centrale rol speelt in de stadsontwikkeling.
De rol van het station in de stadsontwikkeling
Het stationsgebouw van Zwolle speelt niet alleen een rol als transitpunt, maar ook als een belangrijk knooppunt in de stadsontwikkeling. Het station is een plek waar diverse verkeersstromen samenkomen, maar ook waar wonen, werken en verblijven een rol spelen. De plannen voor het stationsgebied zijn gericht op het versterken van de verbindingen tussen het station, het stadscentrum en Hanzeland. Het doel is om het stationsgebied tot een nieuw centrumstedelijk gebied te ontwikkelen, waar het station niet alleen een transitfunctie heeft, maar ook een rol speelt in de stedelijke kwaliteit.
De ontwikkeling van het stationsgebied is onderdeel van een bredere aanpak van de stadsontwikkeling van Zwolle. De gemeente heeft ambities om het stationsgebied een rol te geven als katalysator voor de vorming van een nieuw centrum. Dit betekent dat het station niet alleen een plek is voor treinreizigers, maar ook voor wonen, werken en verblijven. Het ontwikkelperspectief voor het stationsgebied is een kader waarbinnen diverse deelprojecten worden uitgewerkt, zoals de busbrug, de passerelle, de ondergrondse fietsenstalling en de openbare ruimtes. Deze projecten zijn gericht op het verbeteren van de toegankelijkheid, de duurzaamheid en de stedelijke kwaliteit van het stationsgebied.
De rol van het station in de stadsontwikkeling is ook zichtbaar in de invulling van de openbare ruimtes. Het Stationsplein is al klimaatadaptief, wat betekent dat het ontworpen is om bestand te zijn tegen extreme weersomstandigheden zoals regen en hitte. De passerelle die in de toekomst gebouwd zal worden, is ook klimaatadaptief. Deze aanpak zorgt ervoor dat het stationsgebied niet alleen een functionele plek is, maar ook een plek die zich goed aanpast aan de toekomstige uitdagingen van klimaatverandering.
Conclusie
Het stationsgebouw van Zwolle is een centraal knooppunt in de stadsbeweging en een belangrijk symbool van stedelijke ontwikkeling en duurzaamheid. Het historisch station, dat sinds 1868 in gebruik is, heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot een complex dat niet alleen treinreizigers dient, maar ook een rol speelt in het stadsbeeld. In de komende jaren wordt het stationsgebied verder uitgebouwd, met name aan de centrumzijde, waar een nieuwe entree gebouwd gaat worden. Deze entree, de Stadslantaarn, is ontworpen om de toegang tot het station te verbeteren en om een aangename ruimte te creëren voor reizigers.
De ontwikkeling van het stationsgebied is gericht op verbinden, versterken, herwaarderen en samenwerken. Het doel is om het stationsgebied tot een nieuw centrumstedelijk gebied te ontwikkelen, waar het station niet alleen een transitfunctie heeft, maar ook een rol speelt in de stedelijke kwaliteit. De duurzaamheid van de ontwikkeling is een kernaspect. Het station is bedoeld om een voorbeeld te zijn van duurzame bouwpraktijk, met het gebruik van biobased materialen, hergebruik van bestaande materialen, en het creëren van groene ruimtes. De rol van het station in de stadsontwikkeling is zichtbaar in de invulling van de openbare ruimtes en in de aanpak van klimaatadaptatie.
Het stationsgebouw van Zwolle is dus meer dan een plek om van trein te wisselen. Het is een centraal knooppunt in de stadsbeweging, een symbool van stedelijke ontwikkeling en duurzaamheid, en een plek waar reizigers en inwoners elkaar ontmoeten.