De Ronde van Nederland via LF-routes: Een complete fietsroute door het land
juli 9, 2025
Deze zomer is weer een van de heetste in jaren geweest. Hittegolven zijn niet meer ongewoon, en veel mensen zoeken naar manieren om zich te verkoelen. In Nederland zijn er verschillende plekken waar het koel blijft, zowel in stedelijke als in landelijke gebieden. Deze koele plekken zijn vaak gebaseerd op natuurlijke omstandigheden, historische bouwwerken of moderne technologieën. In dit artikel bespreiden we waar je in Nederland koele plekken kunt vinden, hoe je deze kunt bepalen en welke factoren belangrijk zijn bij het kiezen van een geschikte plek.
Koele plekken in de stad
In stedelijke gebieden is het vaak warmer dan op het platteland, vooral door de hitteabsorberende materialen en de beperkte groene ruimte. Toch zijn er ook in stedelijke gebieden plekken waar het koel blijft. In Amsterdam is bijvoorbeeld de 'Koele plekken checker' ontwikkeld door Witteveen+Bos in samenwerking met de gemeente Amsterdam. Deze interactieve kaart laat de gevoelstemperatuur zien en helpt je om de koele plekken in de stad te vinden. De gevoelstemperatuur is een belangrijke maatstaf, omdat deze aangeeft hoe warm een persoon het heeft in een bepaalde weersituatie. Bijvoorbeeld, bij een luchttemperatuur van 30 graden Celsius kan de gevoelstemperatuur oplopen tot meer dan 40 graden, afhankelijk van de wind en de zon.
Deze kaart wordt berekend met een algoritme dat is ontwikkeld door de Wageningen Universiteit (WUR) en Witteveen+Bos. Het algoritme valideert de resultaten met meetgegevens en kan ieder uur een actuele hittekaart genereren. Op deze manier is het mogelijk om in real-time te bepalen waar de koele plekken in de stad liggen. De drukte speelt hierbij ook een rol, aangezien in tijden van coronamaatregelen de drukte minder was en de koele plekken beter bereikbaar waren.
Kasteel als koele plek
Bijna alle kastelen in Nederland beschikken over dikke muren, slotgrachten en keldergewelven, waardoor de ergste hitte buiten blijft. Dit maakt kastelen tot ideale plekken om af te koelen. In de bronnen wordt gesproken over verschillende kastelen die in de zomer koel blijven. Bijvoorbeeld:
- Kasteel Loevestein heeft zware muren en is omringd door het verkoelende water van de Waal. Het is een ideaal plek om te chillen, met een thema-expositie over water.
- Rijksmuseum Muiderslot biedt koelte ondergronds in het waterpaviljoen. Het kasteel heeft dikke bakstenen muren die bijdrragen aan de verkoeling.
- Kasteel Rosendael heeft beroemde ‘Bedriegertjes’ waarin je je kunt natspuiten, en de eeuwenoude bomen bieden ook verkoeling.
- Kasteel Ammersoyen biedt verkoeling met kleine ramen, dikke muren en een slotgracht. Je kunt je ook verfrissen met een duik in de Maas.
- Kasteel Helmond is een van de koelste kastelen in Brabant. Het ligt in de grootste waterburcht van Nederland en biedt koelte in de geschiedenis van het kasteel.
- Kasteel Menkemaborg is een andere koelteplek in het noorden van het land. De temperatuur is meestal enkele graden lager dan in de rest van Nederland.
- Kasteel Amerongen is ook een koel kasteel in Utrecht. De dikke muren, de persiennes voor de ramen en de slotgracht zorgen voor koelte.
- Kasteel Hernen is een authentiek middeleeuws kasteel, waar het vooral in de keldergewelven koel blijft.
- Kasteel Doorwerth ligt in de uiterwaarden bij Doorwerth en biedt koelte in de zalen en bij het café De Zalmen.
Deze kastelen zijn niet alleen geschikt om je te verkoelen, maar bieden ook een unieke kans om erfgoed te ontdekken. Ze zijn daarnaast vaak toegankelijk voor het publiek en bieden dus een ideaal alternatief voor mensen die het warme weer willen ontwijken.
Koele plekken in het landschap
Buiten de steden zijn er ook plekken in het landschap waar het koel blijft. Dit zijn bijvoorbeeld grotten, waterplekken en bossen. De bronnen geven een overzicht van enkele van deze plekken:
- De grotten van Valkenburg in Limburg zijn een van de koelste plekken in Nederland. Hier is het ongeveer twaalf graden Celsius, dus het is verstandig om een trui meenemen.
- De grotten van Remouchamps in België zijn ook koel, met een temperatuur van ongeveer twaalf graden Celsius.
- De IJsselmeer is een andere plek waar het koel blijft, met een frisse bries.
- De Wadden zijn in het algemeen iets koeler dan de rest van Nederland. De Waddeneilanden zoals Terschelling of Schiermonnikoog zijn ideaal voor een uitstapje naar de koele plekken.
- De bossen van Doorwerth zijn een koele plek waar je je kunt verstoppen in het groen.
Deze plekken zijn ideaal om te wandelen, te kanoën of te kruipen in de schaduw van de bomen. Ze bieden ook een unieke kans om de natuur te ontdekken en te genieten van de rust.
Koele plekken in het binnenland
Buiten de steden en het landschap zijn er ook koele plekken in het binnenland, zoals industriële gebieden, parken of bouwwerken. In de bronnen wordt gesproken over:
- De C-Mine in Genk, een oude mijn die ondergronds is en koel blijft.
- Indoor sneeuwhallen zoals SnowWord, SnowValley en Skidôme Rucphen bieden een koele plek in de zomer.
- Indoor skydiven in Roosendaal, waar je kunt vallen in een windtunnel.
- IJsbaan in Rucphen, waar je in de zomer kunt karten op ijs.
- De Nederlands hoogste waterval in Loenen, die op een zomerse dag koel blijft.
Deze plekken zijn ideaal voor mensen die in de zomer een koele plek willen vinden, maar ook voor mensen die hun hobby willen uitoefenen of actief willen blijven.
Wat maakt een koele plek aangenaam?
Niet alleen de temperatuur is belangrijk bij het bepalen of een plek koud is, maar ook andere factoren. Volgens het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) moet iedereen binnen 300 meter loopafstand toegang hebben tot een aangename en aantrekkelijke, koele verblijfsplek. Voor een koele plek gelden de volgende criteria:
- De plek moet een oppervlakte hebben van minimaal 200 vierkante meter.
- De gevoelstemperatuur moet 35 graden of lager zijn op een hete zomerdag.
- De koele plek is gesitueerd op een minimale afstand van enkele meters van de weg.
- De koele plek mag geen langgerekt lint zijn.
- De plek moet voldoende zitplaatsen, groene ruimte, diversiteit in schaduw en zon en voorzieningen zoals een speeltuin of sportplek hebben.
Deze criteria zijn kwalitatief en kunnen per locatie variëren, maar ze bieden een handvat voor het bepalen of een koele plek ook aangenaam is.
Conclusie
In Nederland zijn er veel plekken waar het koel blijft, zowel in stedelijke gebieden als in het landschap. Kastelen, grotten, bossen en industriële gebieden zijn allemaal geschikte plekken om je te verkoelen. De 'Koele plekken checker' in Amsterdam helpt je om in real-time te bepalen waar de koele plekken in de stad liggen. Ook zijn er vele andere plekken, zoals de grotten van Valkenburg, de IJsselmeer, de Wadden en de bossen van Doorwerth. Om een koele plek te bepalen, zijn er criteria die je kunt volgen, zoals de oppervlakte, de gevoelstemperatuur, de ligging en de voorzieningen. Door deze criteria te volgen, kun je ervoor zorgen dat je een aangename koele plek vindt.