Bezienswaardigheden en cultuur in Luik: Een diepgang in de stad van de Ardennen
september 7, 2025
Het gebied rond de plaats Lobith in de provincie Gelderland, ook bekend als het Gelders Eiland, biedt een unieke combinatie van natuur, geschiedenis en culturele bezienswaardigheden. Gelegen op de grens met Duitsland en omgeven door de rivieren de Rijn en de Oude Rijn, is dit gebied een echte schatkist voor reizigers die op zoek zijn naar rust, natuur, cultuur en historische diepgang. Van oude Romeinse sporen tot middeleeuwse kerkgebouwen en schilderachtige dorpen, biedt het gebied een diepe blik op het landschap en de geschiedenis van het oostelijk deel van Nederland. Deze uitgebreide gids richt zich op de belangrijkste bezienswaardigheden, historische feiten en praktische informatie voor reizigers die met het oog op een tochtje naar het Gelders Eiland of een verblijf in een van de lokale hotels de regio willen verkennen.
Geschiedenis van Lobith en het Gelders Eiland
Lobith is een plaats met een complexe historische achtergrond, die weerspieeld wordt in haar politieke en culturele ontwikkeling. Het dorp behoorde oorspronkelijk niet tot Nederland, maar was onderdeel van het pruikse gebied van Elten. In 1817, als gevolg van de besluiten van het Congres van Wenen, werd Lobith door Pruisen aan Nederland overgedragen. Dit was een belangrijke stap in de vorming van de huidige grens tussen Nederland en Duitsland. Vanaf dat moment werd Lobith een zelfstandige gemeente, hoewel deze status niet lang standhield. In 1818 werd het bij de gemeente Herwen gevoegd, die later samen met Aerdt werd samengevoegd tot de gemeente Rijnwaarden. In 2018 werd Rijnwaarden opgenomen in de gemeente Zevenaar, wat de huidige administratieve indeling bepaalde. Deze geschiedenis maakt Lobith tot een plek waar de cultuur en taal van zowel Nederland als Duitsland een spoor hebben nagelaten.
Deze grenspositie heeft ook gevolgen gehad voor de infrastructuur en het leven in het dorp. Zo was Tolkamer, een naburig dorp in het gebied, in het verleden een belangrijk tolkantoor. Vanwege de ligging aan de grens moesten schepen die vanaf de Rijn het land binnenvaren, hier tol betalen. Deze praktijk gold tot 1991 en heeft bijgedragen aan de naam van het dorp. De historische functie van deze plek als transitpunt is nog steeds zichtbaar in het huidige landschap, met bijvoorbeeld het oude tolgebouw in Tolkamer dat nu als restaurant fungeert.
Daarnaast dient te worden benadrukt dat het gebied rond Lobith een rijke archeologische erfenis bezit. Volgens bronnen is er een sterke overtuiging dat hier vroeg in de geschiedenis een Romeins dorp lag, met huizen, potten en zelfs zwaarden. Hoewel dit nog niet volledig bewezen is, suggereert het verhaal van een “Atlantis onder het meer” een fascinerende hypothese over het verleden van dit gebied. De vorming van het huidige meer, “Het Bijland”, is zelfs het gevolg van oude kleiwinning voor de steenindustrie, zoals die in de naburige stad Zevenaar plaatsvond. Deze activiteiten hebben geleid tot het ontstaan van een groot recreatiegebied, dat vandaag de dag een populaire bestemming is voor zowel lokale als buitenlandse bezoekers.
Bezienswaardigheden in en rond Lobith
Het gebied rond Lobith is rijk aan historische en natuurlijke bezienswaardigheden. De drie belangrijkste monumenten in het dorp zijn alle drie erkend als rijksmonumenten. Eén van deze is de Schipperspoort aan de Dorpsdijk, een oud bouwwerk dat getuigt van het oude stadsmuurwezen. Een tweede is het Tolhuys Coornmolen, gelegen aan het Geuzenveld. Deze molen, die in 1817 gebouwd is, is nog steeds in gebruik en biedt elke woensdag van 10:00 tot 16:00 uur en elke zaterdag van 10:00 tot 14:00 uur een rondleiding. Op andere tijden is een bezoek mogelijk op afspraak. Tijdens de rondleidingen wordt ook verkocht wat molenproducten, zoals tarwe en meel, wat een authentiek bezoek aan de oude landelijke cultuur toevoegt.
Een derde belangrijke plek is de Protestantse kerk in Lobith, gelegen op de Markt. Deze kerk, gebouwd in 1660, is vandaag de dag een beschermd bouwwerk en heeft een unieke historische waarde. Het interieur bevat vele oude voorwerpen, waaronder een kansel, een avondmaalstafel en een leesstoel uit 1742. Bovendien is er in de kerk een zeldzaam tweeklaviers kabinetorgel van H.H. Hess uit circa 1790 geplaatst. Dit orgel werd in 1848 gekocht door een bewoner uit Lobith, wat een uniek voorbeeld is van lokale bewaardering van cultureel erfgoed. De kerk is in de zomermaanden, namelijk juli en augustus, elke zaterdagmiddag van 13:00 tot 16:00 uur geopend voor bezichtiging. Buiten deze tijden kan er contact worden opgenomen met de beheerder, Roel Breure, via telefoonnummer 0316-542818.
Naast deze kerken en monumenten is ook het gebied van het Gelders Eiland zelf een belangrijk trekpleister. Dit gebied, gelegen tussen de Rijn, de Oude Rijn en het Pannerdens Kanaal, is in wezen een schiereiland dat door bewoners vaak “het eiland” genoemd wordt. Het is een populair bestemming voor recreatie, met name voor mensen uit Duitsland, die de rust en de schoonheid van het gebied zoeken. De natuur hier is uitgebreid en omvat diverse natuurgebieden zoals de Bemmelsche Waard, de Oosterrijnstrangen, het Oude Waal en het Millingerwaard. Deze gebieden zijn ideaal voor wandelen, fietsen en natuurwaarnemen. De bewoners benadrukken dat de sfeer hier anders is dan op andere plekken in de regio, met een diep gevoel van verbondenheid met de natuur.
Natuur en recreatie in het Gelders Eiland
Het natuurlijke landschap rond Lobith is een van de meest waardevolle troeven van het gebied. Het gebied is omgeven door een uitgebreid netwerk van natuurgebieden, waaronder de Oude Rijnstrangen, de Stadswaard, het Kandia- en het Lentsche Waard, en de Loowaard. Deze gebieden vormen een levendige leefomgeving voor vele diersoorten en zijn een populaire bestemming voor natuurliefhebbers. De regio is ook beroemd vanwege het grote meer, “Het Bijland”, dat ontstaan is door oude kleiwinning voor de steenfabrieken in de regio. Vandaag de dag fungeert dit meer als recreatiegebied, waar bezoekers kunnen zwemmen, waterskiën, zeilen, surfen of varen met een huurboot.
Een populaire activiteit is het huurvaartje met een boot vanaf het Toeristisch Informatiepunt “het Gelders Eiland”. Deze rondvaart biedt een unieke blik op het landschap en de historische punten langs de oever, zoals de twee Romeinse wachttorens, ook wel “redoutes” genoemd. Deze structuren, zoals de redoute te Revensweert, zijn nog steeds zichtbaar en zijn een beroep op de aandacht van bezoekers die geïtereseerd zijn in de Tachtigjarige Oorlog en de rol die dit gebied speelde in de strijd tussen de Nederlandse opstand tegen het Spaanse koningschap. Deze plekken bieden niet alleen een prachtig uitzicht, maar zijn ook historisch van groot belang.
Voor fietsers is er een uitgebreid netwerk van fietspaden, dat zich uitstrekt vanaf het centrum van Lobith tot aan de dorpen langs de Rijn. De route langs de oevers is niet alleen prachtig, maar ook veilig en goed onderhouden. Voor diegenen die meer avontuur willen beleven, zijn er ook fietsroutes die uitlopen richting de Liemers of de regio rond Pannerden. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om elektrische voertuigen te huren, zoals e-Loopfietsen of e-choppers, die het mogelijk maken om rustig en milieuvriendelijk de natuur te verkennen zonder lawaai te maken. Deze vervoersmiddelen zijn vooral populair bij gezinnen en ouderen die willen genieten van de omgeving zonder te veel inspanning te leveren.
Culturele en historische bezienswaardigheden
Naast natuurlijke schoonheid en natuurlijke bezienswaardigheden, heeft het gebied rond Lobith ook een rijke culturele en historische erfenis. De kerk van Lobith, ook wel de kerk van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria genoemd, is een belangrijk historisch bouwwerk. Deze kerk is opgericht op de plek van het voormalige Tolhuys, wat een belangrijke rol speelde in de economische ontwikkeling van het dorp. De kerk is opgericht in 1660, wat een vroeg ogenblik is in de ontwikkeling van het protestantse kerkleven in Nederland. De kerk is vandaag de dag de zetel van de katholieke parochie van het Gelders Eiland en is vernoemd naar de heilige Martinus, die in 397 na Christus overleed. Hij is bekend om zijn onbaatzuchtigheid en wordt vaak beschouwd als een van de meest populaire heiligen binnen de Rooms-Katholieke Kerk.
Bovendien zijn er in het verleden belangrijke gebeurtenissen in het dorp plaatsgevonden die de geschiedenis van Lobith beïnvloed hebben. Zo is er in 1817 een predikant in het dorp doodgeschoten omdat hij werd beschuldigd van samenwerking met de vijand – een incident dat weerspieelt hoe gevoelig de samenleving op dat moment was voor verraad en loyaliteit, vooral tijdens de periode van de napoleontische oorlogen. Deze gebeurtenis is een herinnering aan de spanningen die in het gebied heersten tijdens de Europese conflicten van de negentiende eeuw.
De regio is ook het thuis van een aantal belangrijke archeologische vondsten. Zo is er sterke vermoedens dat er onder het huidige meer van “Het Bijland” een Romeins dorp lag. Hoewel dit nog niet volledig bevestigd is, zijn er sporen gevonden van huizen, potten en zwaarden, wat wijst op een levendige bewoning in de Romeinse tijd. Deze vondsten zijn van groot belang voor de kennis van de vroegere bewoning van het gebied en tonen aan dat het gebied al vanaf de 1e eeuw na Christus belangrijk was voor de economie en cultuur.
Praktische informatie en reisadvies
Voor bezoekers die geïnteresseerd zijn in een verblijf in of rond Lobith, is er een uitgebreid aanbod aan accommodatieopties, variërend van hotels tot campingen en vakantiewoningen. Camping Het Gelders Eiland is een populaire keuze voor gezinnen en natuurliefhebbers. Het kamp is omgeven door natuurlijke gebieden, zoals de Oude Rijnstrangen en het Millingerwaard, en biedt directe toegang tot het recreatiegebied “Het Bijland”. Hier kunnen gasten zwemmen, varen, wandelen of fietsen. Bovendien zijn er faciliteiten zoals een winkel, een speelplaats voor kinderen en een restaurant.
Voor gasten die willen genieten van een actieve vakantie, is er ook de mogelijkheid om elektrische voertuigen te huren. Zo biedt het bedrijf BlijBezig verschillende opties, waaronder e-Loopfietsen en e-choppers, die ideaal zijn voor een rustige en milieuvriendelijke reis door de natuur. Deze vervoermiddelen zijn geruisloos, wat betekent dat de gasten de natuur kunnen genieten zonder lawaai te maken.
De meest populaire tijd van het jaar om het gebied te bezoeken is de zomer, met name juli en augustus. In die maanden is er veel activiteit, en de kerk is elke zaterdagmiddag geopend voor bezoek. Daarnaast zijn er veel evenementen en festivals in de omgeving, zoals de “Dagje uit buiten”-evenementen, waarbij er activiteiten zijn voor gezinnen, sportief enthousiastelingen en cultuurminnenden. Voor degenen die een avontuurlijk dagje uit willen plannen, is er ook het familie speelpark Megapret, dat zich in de naburige regio bevindt. Dit park is geschikt voor kinderen van 0 tot 12 jaar en biedt zowel binnen- als buitenshuisactiviteiten.
Conclusie
Het gebied rond Lobith en het Gelders Eiland is een unieke bestemming in de Nederlandse cultuur- en landschapsruimte. Het biedt een unieke combinatie van natuur, geschiedenis en cultuur, die zowel voor lokale als externe bezoekers een aantrekkelijke ervaring biedt. Van de oude molen in de buurt tot de historische kerk in het hart van het dorp, van de natuurlijke schoonheid van de Rijnoevers tot de fascinerende archeologische verhalen over Romeinse nederzettingen, is er voor iedereen iets te ontdekken. De combinatie van vredige omgeving, historische diepgang en actieve vrije tijd maakt dit gebied tot een aanrader voor elke reis naar het oosten van Nederland. Bezoekers kunnen niet alleen genieten van de schoonheid van het landschap, maar ook inzicht krijgen in de complexe geschiedenis van een plek dat meer dan alleen een dorp is.